فرماندهی نیروهای آمریکایی در آفریقا (AFRICOM) یکی از شش پایگاه اصلی فرماندهی رزمی نیروهای ایالات متحده در سطح جهان است و مقر آن در اشتوتگارت آلمان قرار دارد. این فرماندهی مسئولیت هدایت عملیات نظامی و روابط نظامی ایالات متحده در ۵۳ کشور آفریقایی را برعهده دارد که تمام کشورهای قاره آفریقا به جز مصر را در بر می گیرد. مصر تحت پوشش فرماندهی مرکزی (CENTCOM) قرار دارد.

اخیرا به خاطر اجرای پروژه ای برای تقویت ارتباط بین نیروهای هم‌پیمان با ایالات متحده در منطقه شمال و غرب آفریقا و افزایش عملیات نظامی این کشور برای مقابله با القاعده، نام AFRICOM بار دیگر در خبرها شنیده شد. چند ماه پیش بر اساس قراردادی که بین رئیس جمهور باراک اوباما ایالات متحده و اسماعیل گیله رئیس جمهور جیبوتی به امضا رسید، حضور پایگاه لمونیر به عنوان بزرگ ترین پایگاه نظامی ایالات متحده در آفریقا، در خاک جیبوتی برای مدت ۲۰ سال تمدید شد. این پایگاه نظامی زیر نظر AFRICOM اداره می شود.

سال گذشته ژنرال دیوید ام. رودریگز به عنوان سومین فرمانده AFRICOM منصوب شد. او فارغ التحصیل سال ۱۹۷۶ از آکادمی نظامی ایالات متحده در وست پوینت (نیویورک) است. ژنرال رودریگز پیش از این هم در رده های مختلف نظامی مسئولیت داشته است: ستاد فرماندهی ارتش؛ نیروهای کمک امنیتی بین المللی ؛ فرماندهی مشترک در افغانستان؛ لشگر ۸۲ هوابرد؛ تیپ ۲ لشگر ۸۲ هوابرد؛ گردان ۲، تیپ ۵۰۲، لشگر ۱۰۱ هوابرد.

گفت و گوی ما با ژنرال رودریگز را در ادامه بخوانید:

الشرق الاوسط: AFRICOM پنج سال پیش تاسیس شد؛ سوال اول اینکه، چرا این فرماندهی تاسیس شد؟ دوم، چه اهدافی را دنبال می کرد؟ سوم، در رسیدن به این اهداف چقدر موفق بوده است؟

ژنرال دیوید رودریگز: پیش از شکل گیری AFRICOM، سه فرماندهی رزمی جدا از هم در منطقه آفریقا با هم همکاری داشتند: فرماندهی ایالات متحده در اروپا، فرماندهی مرکزی و فرماندهی پسیفیک. به دلیل افزایش اهمیت استراتژیک و اقتصادی آفریقا، AFRICOM تاسیس شد و مسئولیت هدایت فعالیت های نظامی ایالات متحده در سراسر این قاره بر عهده آن گذاشته شد (به جز مصر که همچنان زیر نظر فرماندهی مرکزی است).

تعیین یک فرماندهی مستقل برای هدایت فعالیت های نظامی ایالات متحده در آفریقا امکان اولویت بندی و مدیریت مؤثر همکاری های امنیتی با کشورهای آفریقایی را فراهم می کند.

ماموریت AFRICOM همکاری با شرکای سازمانی و بین المللی به منظور ایجاد توانایی های دفاعی، واکنش به بحران های احتمالی و خنثی سازی و مقابله با تهدیدهای بین المللی است تا از این طریق ضمن تامین منافع ملی ایالات متحده، بر امنیت، ثبات و شکوفایی منطقه ای افزوده شود.

تاکنون توانسته ایم با کشورهای آفریقایی، اروپایی و دیگر شرکای سازمانی خود همکاری خوبی داشته باشیم. ما دولت را در مقابله با بحران های پیش آمده همراهی کرده ایم و فکر می کنم در این رابطه توانایی های بیشتری هم کسب کنیم. در زمینه های مختلف به شرکا و هم پیمانان خود کمک کرده ایم تا بتوانند توانایی های خود را تقویت کنند و در مقابل تهدیدهای منطقه ای عکس العمل مناسب نشان دهند.

در جایی گفته اید که AFRICOM «زیر نظر وزارت امور خارجه ماموریت های خود را انجام می دهد.» ممکن است کمی در این مورد توضیح دهید؟ مگر AFRICOM زیرمجموعه پنتاگون نیست؟ اگر اختلافی در سیاست های این دو پیش بیاید، عملکرد شما به چه صورت خواهد بود؟

بله، AFRICOM زیرمجموعه وزارت دفاع است. وزارت امورخارجه نهاد اصلی در دولت است که مسئولیت سیاست خارجی و دیپلماسی ایالات متحده بر عهده ان گذاشته شده است. فعالیت های AFRICOM حمایت از اقدامات دولت در کشورهای دیگر است و این اقدامات توسط سفرای ایالات متحده در آن کشورها هدایت می شوند.

اگر در جایی سیاست های وزیر امور خارجه و وزیر دفاع در تضاد با هم قرار گیرند، سازوکار مشخصی برای رفع اختلافات وجود دارد. حتی اگر لازم باشد، تصمیم گیری از سوی رئیس جمهور انجام می شود.

شما به «نسل جدید رهبران سیاسی، اجتماعی و اقتصادی» در آفریقا اشاره کرده اید، این نسل جدید چه تفاوتی با نسل پیشین دارد؟

تکنولوژی و جهانی شدن وسعت دید عده بیشتری از مردم آفریقا را افزایش داده است. جوان های امروز بیش از پیش با یکدیگر و با جهان در ارتباط هستند و این مهم از طریق سیستم های ارتباطی ارزان قیمت و تکنولوژی شبکه های احتماعی میسر می شود. سطح دسترسی به آموزش پس از دهه ها نزول، اکنون افزایش پیدا کرده و جوان ها اکنون بیشتر می دانند، سریع تر یاد می گیرند و بیشتر صدای خود را به گوش دیگران می رسانند. آن ها از انتقاد در برابر سیاست های دولت های خود واهمه ای ندارند.

به همین دلیل دولت ها و رهبران کشورهای آفریقایی مانند دیگر کشورهای دنیا، از طرف مردم بیش از پیش مسئول شناخته می شوند.

روزنامه واشنگتن پست اخیرا در مطلبی به انتقاد از نظامی سازی سیاست های ایالات متحده در آفریقا پرداخته است. به گفته این روزنامه، در آفریقا، برنامه وزارت امورخارجه ایالات متحده تحت کنترل پنتاگون است و ارتباط بین ژنرال های ارتش ایالات متحده با ژنرال های آفریقایی باعث شده رهبران غیرنظامی این کشورها در انزوا قرار گیرند و در جاهای حتی به کلی حذف شوند. نظرتان چیست؟

همان طور که اشاره کردم، وزارت امور خارجه ایالات متحده نهاد اصلی مسئول در قبال سیاست خارجی و دیپلماسی کشور و هدایت آن است. هر اقدامی که از سوی AFRICOM در آفریقا انجام می شود، به درخواست یا با تایید سفیر ایالات متحده و کشور آفریقایی میزبان است.

ماموریت ها، تمرین های نظامی و برنامه همکاری های امنیتی AFRICOM به شکلی پیگیری می شوند که حامی اهداف سیاست خارجی ایالات متحده باشند. فعالیت ها و برنامه های مشترک امنیتی بین ما و این کشورها، تقویت کننده نقش ارتش حرفه ای آن ها در جامعه ای دموکراتیک است.

موضوع حمله به دیپلمات های امریکایی در بنغازی بار دیگر در کنگره مطرح شده است. این شهر چقدر امن بوده و هست؟ به طور کلی سفارتخانه های ایالات متحده در آفریقا (مثلا در تونس) چقدر امن هستند؟ از طرف دیگر، زمانی که لازم باشد مثل یک دژ عمل کنند، چقدر کارایی دارند؟

مسئولیت امنیت سفارتخانه ها با وزارت امور خارجه است و کشور میزبان هم مسئولیت برقراری امنیت خارج از ساختمان سفارت را برعهده دارد. در حال حاضر ما هیچ حضور نظامی در بنغازی نداریم.

به طور کلی AFRICOM در همکاری تنگاتنگ با وزارت امور خارجه، وضعیت امنیتی نیروهای امریکایی را در هر کجا که باشند زیر نظر دارد. نمی توان شرایط امنیتی همه سفارتخانه های مستقر در کشورهای آفریقایی را شبیه به هم دانست. وزارت امور خارجه اخیرا استحکامات ساختمان های این سفارتخانه ها را افزایش داده است. اکنون در مقایسه با قبل، AFRICOM نیز بهتر می تواند در صورت وجود تهدیدهای احتمالی علیه پست های دیپلماتیک ایالات متحده، دست به اقدامات حمایتی بزند.

در مورد شرایط خاص امنیتی و مختصات ساختمان های سفارتخانه ها بهتر است به وزارت امور خارجه رجوع کنید.

بی ثباتی کنونی در لیبی ممکن است چه تاثیری بر اقدامات ضدتروریستی AFRICOM در منطقه داشته باشد؟ آیا گزارشی در مورد میزان سلاح هایی که از مرز لیبی خارج می شوند وجود دارد؟ در مورد صدور ایدئولوژی چطور؟

بخشی از وظیفه ما این است که تهدیدهای بین المللی را خنثی سازی کرده و با آن ها مقابله کنیم. فعالیت های AFRICOM به صورت مستقیم در راستای تلاش های ضدتروریسمی ایالات متحده و تلاش های بین المللی در آفریقا قرار می گیرد. این فعالیت ها در قالب ایجاد ظرفیت های جدید همکاری و تقویت توانمندی های شرکا و هم‌پیمانان ایالات متحده انجام می شود.

بی ثباتی لیبی تاثیرات امنیتی منطقه ای داشته است. مرزهای رخنه پذیر این کشور باعث انتقال نیرو، سلاح، مهمات، منابع، ایدئولوژی، تاکتیک و تکنولوژی شده است. رسیدگی به چالش های امنیتی مرتبط با بی ثباتی لیبی نیازمند همکاری هماهنگ منطقه ای و بین المللی است.

ایالات متحده و جیبوتی اخیرا به توافق رسیده اند که حضور AFRICOM در این کشور تمدید شود. میزان استفاده شما از هواپیماهای بدون سرنشین چقدر است؟ در یمن چطور؟ به طور کلی نظرتان راجع به بحث حقوقی در مورد عملیات هایی که توسط هواپیماهای بدون سرنشین انجام می شود چیست؟

فعالیت های AFRICOM بر اساس قوانین بین المللی انجام می شود.

در مورد هواپیماهای بدون سرنشین نمی توانم اطلاعاتی بدهم، اما مهم این است که ما با شرکای آفریقایی خود از نزدیک در ارتباط هستیم تا در ماموریت های امنیتی متعدد، از جمله عملیات تجسسی، ضدتروریستی و همکاری های امنیتی در زمینه مبارزه با دزدی دریایی آن ها را مورد حمایت قرار دهیم.

در کل شما را به سخنرانی ۲۳ می ۲۰۱۳ رئیس جمهور باراک اوباما ارجاع می دهم که در آنجا چارچوب کلی سیاست ایالات متحده را در این مورد خاص مطرح کرده است.

در مورد یمن، بهتر است سوالتان را با فرماندهی مرکزی ایالات متحده در میان بگذارید.

واشنگتن پست چندی پیش گزارشی از جوبا منتشر کرده بود با این مضمون که «به نظر می رسد ایالات متحده توانایی جلوگیری از سقوط سودان جنوبی به ورطه جنگ داخلی را ندارد.» نقش AFRICOM در این کشور چیست؟ آیا ارتش آن ها را آموزش نداده اید؟ مشکل کجاست؟

AFRICOM در سودان جنوبی از برنامه های اصلاحی ایالات متحده که توسط وزارت امور خارجه هدایت می شود، حمایت می کند. در حال حاضر به دلیل بی ثباتی و درگیری هایی که در جریان است، همکاری های نظامی خود را با ارتش آزادی خلق سودان متوقف کرده ایم.

در سومالی چرا جنگ علیه الشباب چندین سال طول کشیده است؟ برخی به ایفای نقش کنیا و اوگاندا در این کشور اشاره می کنند و آن را مورد انتقاد قرار می دهند. به اعتقاد آن ها در این کشور «جنگ مسیحیان علیه مسلمانان» در جریان است. آیا شما هم قبول دارید که ریشه تروریسم فعال در سومالی در این دو کشور است؟

گروه الشباب که وابسته به القاعده است تهدید جدی در سومالی و منطقه آفریقای شرقی محسوب می شود. الشباب به شکست های قبلی در مقابل نیروهای حافظ صلح اتحادیه آفریقا در سومالی (AMISOM) و ارتش ملی این کشور واکنش نشان داده و شیوه حملات خود را به حملات ایذایی تغییر داده است. با وجود اینکه این نیروهای حافظ صلح و ارتش به پیروزی هایی دست پیدا کرده اند اما توانایی محدود آن ها در تحت فشار قرار دادن الشباب باعث شده این گروه بتواند بر شدت ضربه های خود بیفزاید و حوزه عملیات خود را گسترش دهد.

نمی توان به طور حتم گفت نیروهای کنیا و اوگاندا در جنگی مذهبی در سومالی دخیل هستند. فعالیت های این دو کشور در کنار کشورهای دیگر مثل بروندی، جیبوتی، اتیوپی و سیرالئون در حمایت از AMISOM است که ماموریت آن از سوی شورای امنیت سازمان ملل تایید شده است.

AMISOM برای مقابله با الشباب با نیروهای سومالیایی همکاری دارد و از شهروندان این کشور که بیشترین ضربه را از خشونت های الشباب خورده اند، محافظت می کند. AMISOM همچنین تلاش دارد توانایی های نیروهای سومالی را افزایش دهد.

درست است که الشباب کشورهای مختلفی که در قالب AMISOM در سومالی نیرو دارند را مورد حمله قرار می دهد اما به طور کلی این مشکل، مشکلی منطقه ای است و به راه حلی منطقه ای نیاز دارد.

جنگ با افراد و گروه ها را چطور می توان با جنگ با کشورها مقایسه کرد؟ به نظر شما چنین جنگی بدون مرز، بدون محدودیت و بی پایان نیست؟

جنگ به هر شکل آن اتفاق وحشتناکی است؛ اما سوال شما بیشتر به حوزه سیاست گذاری مربوط می شود و بهتر است آن را با وزارت دفاع یا وزارت امور خارجه در میان بگذارید.