الشرق الاوسط: منامه-عبید السهیمی- طرح کمک خلیج یا آنچه به اصطلاح “مارشال خلیج” نامیده می شود یکی از بزرگترین پروژه های توسعه است که کشورهای عضو “شورای همکاری خلیج” در راستای کمک به دو کشور عضو این شورا بر عهده گرفته اند و هزینه این پروژه حدود ۲۰ میلیارد دلار در طی ۱۰ سال است که در بهبود پروژه های زیرساختی، برق، اسکان و خدمات بهداشتی و آموزشی سرمایه گذاری می شود.

لازم به ذکر است که کشورهای عضو این شورا در مارس ۲۰۰۱ اعلام کردند برنامه گسترده ای جهت رشد و توسعه کشورهای حاشیه خلیج با هزینه ۲۰ میلیارد دلار در دست دارند که این برنامه در چارچوب پروژه توسعه خلیج پادشاهی بحرین و سلطنت عمان را تحت پوشش قرار می دهد.

الشرق الاوسط در گفتگو با شیخ خالد عبدالله آل خلیفه معاون نخست وزیر پادشاهی بحرین ویژگی ها و رویکردها و دستاوردهای برجسته این پروژه را سه سال پس از اعلام آن بررسی می کند.

الشرق الاوسط: پادشاهی بحرین برای توسعه زیرساخت هایش اتکای زیادی به کمک خلیج داشته است. کدام بخش ها بیشترین استفاده را از طرح مذکور داشته است؟

خالد آل خلیفه: خوشحال می شوم در ابتدا به تصویر زنده ای از همکاری و همگرایی ای که برنامه توسعه خلیج بین برادران عضو در شورای همکاری خلیج ایجاد کرده اشاره کنم به ویژه ابعاد اجتماعی و سپس جنبه های راهبردی و اقتصادی آن.

ثانیا برنامه توسعه خلیج را قبلا رهبران کشورهای عضو شورا اعلام کرده بودند که بر اساس تخصیص ۲۰ میلیارد دلار شکل گرفته است و ۱۰ میلیارد از این بودجه برای تامین هزینه پروژه های توسعه در پادشاهی بحرین در طی ده سال اختصاص داده شد، یعنی سالانه یک میلیارد دلار.

اما در پاسخ پرسش شما باید بگویم برنامه توسعه خلیج به طور خلاصه هدفش پیشرفت پروژه های اصلی توسعه و رشد در بخش های اولویت دار مثل اسکان، زیرساخت ها، خدمات اجتماعی همچون آموزش و بهداشت، توسعه اجتماعی و دو بخش ورزش و جوانان است. و از آنجا که رهبران بحرینی اهمیت وافری به پرونده اسکان می دهند به ویژه پس از صدور فرمان پادشاه مبنی بر ساخت چهل هزار واحد مسکونی و دیگر خدمات کامل کننده آن در کوتاه ترین مدت زمان ممکن و تاکید همیشگی و مستمر دولت بحرین بر فراهم کردن مسکن مناسب برای شهروندان بحرینی، لذا بخش اسکان بیشترین سهم را در پروژه توسعه خلیج به خود اختصاص داده است و به لحاظ تخصیص مالی رتبه اول را در مرحله اول پروژه توسعه خلیجی کسب کرده است. و در همین راستا مصوباتی در جهت تخصیص بودجه به پروژه های اسکانی در سراسر بحرین به تصویب رسیده است که همه از سوی صندوق توسعه عربستان، صندوق توسعه اقتصادی عربی کویت و صندوق توسعه ابوظبی تامین مالی شده مقدار آن به ۴۹ درصد یعنی ۲۱۸۵ میلیارد دلار از بودجه کل این برنامه در مرحله اولش می رسد که کل بودجه چیزی در حدود ۴۴۳۴ میلیارد دلار است.

آیا این بحرین است که مشخص می کند از چه پروژه هایی حمایت شود، یا اینکه کشورهای حمایت کننده روی این پروژه ها باید توافق داشته باشند؟

در واقع در اجرای “برنامه توسعه خلیج” سازوکار مشخص و روشنی دنبال می شود که مبتنی است بر عدم دریافت مبالغ به شکل مستقیم از کشورهای برادر حمایت کننده، لذا کشور بحرین به عنوان نماینده کمیته وزارتی خدمات و زیرساخت ها، وظیفه مشخص کردن فهرست پروژه هایی که طی این برنامه نیازمند تامین مالی هستند را بر عهده دارد و سپس با همه کشورهای برادر حمایت کننده از پروژه ها که سهمی در این برنامه دارند، توافق حاصل می شود.

و در همین چارچوب طرف های مرتبط دربحرین به اجرای مناقصه های خاص برای پروژه ها از طریق شورای مناقصه ها و مزایده ها بر طبق سازوکارهای سازمانی مرسوم در این حوزه می پردازند و سپس نتیجه هر مناقصه به کشوری که وظیفه تامین مالی را بر عهده دارد، ارسال می شود تا نهایتا به تخصیص بودجه برای پرداخت حق و حقوق پیمانکاران و کسانی که که اجرای پروژه را تدارک دیده اند به صورت مستقیم بیانجامد.

بنابراین پروژه هایی که در این برنامه تامین مالی می شوند از طریق مشورت و توافق بین بحرین و کشور اعطا کننده بودجه لازم انتخاب می شوند.

میزان حمایت از رشد نسبی در زیر ساخت ها چقدر است؟

در کنار پروژه های بخش اسکان که قبلا اشاره کردم و گفتم که ۴۹ درصد کل پروژه های برنامه توسعه خلیج را در بر می گیرد، پروژه های زیرساختی چیزی در حدود ۴۳ درصد را در مرحله اول همه پروژه های برنامه توسعه خلیج به خود اختصاص می دهند.

قرار است این بودجه در پروژه های برق و آب توزیع شود که در آن تامین مالی پروژه بهسازی شبکه انتقال برق با ولتاژ ۴۰۰ کیلو ولت، پروژه بهسازی شبکه انتقال برق با ولتاژ ۲۲۰ کیلو ولت، پروژه بهسازی شبکه انتقال آب به علاوه پروژه های راهسازی و فاضلاب دیده شده است. بر این اساس پروژه های «احداث راه منتهی به شهر شمالی، توسعه خیابان جابر الاحمد الصباح از چهارراه البا و چهارراه النویدرات تا پل ستره، پروژه چهارراه دوم در خیابان شیخ خلیفه بن سلمان وراه ارتباطی بین الدوار۱۳ والدوار ۱۸ در شهر حمد و مرحله اول پروژه راه المحرق الدائری و مرحله چهارم پروژه توسعه ایستگاه فاضلاب توبلی» در این لیست ذکر شده اند.

حجم بودجه ای که پادشاهی بحرین برای پروژه های زیرساختی تخصیص داده چقدر است؟

حجم بودجه تخصیص داده شده توسط پادشاهی بحرین برای پروژه های زیرساختی مثل راه ها، فاضلاب، برق و آب حدود ۳۳ درصد کل بودجه تخصیص داده شده برای پروژه ها در قالب بودجه کلی دولت در طی این شش سال گذشته است.

میزان کیفیت و دستاوردها در اجرای پروژه های زیربنایی و خدمات در بحرین چقدر است؟

هیات وزیران ماموریت پیگیری اجرای پروژه های دولتی را به وزارت پیگیری در دولت محول کرده است و این وزارت در ماه مارس گذشته گزارش ششم درباره پیگیری اجرای برنامه عمل دولت ها در سال ۲۰۱۱-۲۰۱۴ را بر حسب رصدی که انجام گرفته به هیات وزیران ارائه داده است. میزان اجرای پروژه ها به ۷۲ درصد رسیده است و انتظار می رود این میزان در انتهای سال جاری به بیش از ۸۰ درصد برسد و بدین ترتیب کشور بحرین در میزان اجرایی کردن برنامه ها پیشگام خواهد بود.

مایلم اشاره کنم که هنگام ارائه اولین گزارش در اینباره به هیات وزیران میزان اجرا چیزی در حدود ۴۴ درصد بود در حالی که این نسبت در دوره فعلی به ۷۲ درصد رسیده است. و ۹۳۵ پروژه زیر مجموعه پروژه های دولتی ای قرار می گیرد که این وزارتخانه پیگیری می کند که در این بین ۴۴۵ پروژه و برنامه ارتباط مستقیم با برنامه عمل دولت دارد و همگی به شکل مناسبی در دست اجرا هستند.

اما پروژه ها و برنامه های دیگری که به تاخیر افتاده اند، فقط ۱۹ عدد هستند؛ یعنی چیزی در حدود ۴ درصد از کل پروژه ها در حالیکه اکنون دلایل تاخیر اجرای این پروژه در دست بررسی است و تا پایان سال جاری اعلام می شود.

بدون شک اجرای برخی پروژه ها به بودجه ای بیش از بودجه چهار ساله نیاز دارد، لذا به بخش بودجه ها و برنامه های بعدی منتقل می شوند و در این میان ۷۸ پروژه برای اجرایی شدن به بیش از چهار سال زمان نیاز دارند که باقی مانده این پروژه ها به بودجه های بعدی محول می شود.

بحرین اخیرا اعلام کرده است که ۹۰۰ میلیون دلار از کمک خلیج را برای توسع فرودگاه تخصیص داده است؛ یعنی چیزی معادل ۹ درصد از این کمک. آیا این سهم زیادی برای فقط یک بخش نیست؟

بدون شک فرودگاه ها در بین پروژه های زیرساختی جزء پروژه های اصلی و اساسی و مهم برای هر دولت به شمار می آیند و طبیعتا بعضی پروژه ها هزینه بالایی می طلبند و با توجه به هزینه تخصیص داده شده به توسعه فرودگاه بین المللی بحرین در چارچوب برنامه توسعه خلیج این هزینه به نوعی در مقایسه با خرج هایی که کشورهای دیگر برای بهسازی فرودگاه هایشان کرده اند معقول به نظر می رسد.

در واقع چیزی که ما مد نظر داریم توسعه فرودگاه کنونی در چارچوب طرح توسعه زیرساخت بخش پرواز غیر نظامی است و این طرح شامل بهسازی تاسیسات و وسایل رفاه عمومی فعلی در فرودگاه بین المللی بحرین می شود و همچنین توسعه ساختمان ویژه مسافران و بالا بردن گنجایش فرودگاه به سیزده و نیم میلیون مسافردر سال در پاسخ به رشد مسافرتها در همین راستا است.

یک رویکرد هم وجود دارد مبنی بر اینکه این فرودگاه با یک فرودگاه جدید جایگزین شود. برنامه های بحرین برای فرودگاه جدید چیست؟

در این زمان که مشغول توسعه فرودگاه کنونی با احداث ساختمان جدیدی برای مسافران هستیم، در برابر محدودیت گنجایش این فرودگاه برای باندهای دیگری برای پرواز ما سعی داریم برای احداث یک فرودگاه جدید در آینده برنامه ریزی کنیم و در این راستا دستگاه های مربوطه مکلف به انجام مطالعات لازم شده اند و البته از یک شرکت مشاوره ای تخصصی جهانی هم کمک گرفته شده است تا بهترین موقعیت مکانی برای فرودگاه بحرین یافته شود و پس از پایان مگالعات به این نتیجه رسیدیم که شمال بحرین بهترین نقطه برای احداث فرودگاه در آینده است.

بحرین برنامه هایی برای راه اندازی یک شرکت مادر و یک شرکت پرواز خلیجی و چند شرکت خدمات لوجستیکی دراد. این برنامه ها به کجا رسیده اند؟

عملا شرکت دارایی های بحرین به عنوان یک شرکت که بازوی سرمایه گذاری پادشاهی بحرین به شمار می آید خود را وقف جمع همه شرکت های فعال در بخش پرواز غیر نظامی بحرین تحت پوشش یک شرکت کرده است که شرکت پرواز خلیج، آکادمی پرواز خلیج و دیگر شرکت های تابعه در این طرح قرار دارند، لذا این طرح باید هماهنگی و همسویی بیشتری بین این شرکت ها ایجاد کند.

اجرایی شدن بخش هایی از پروژه قطار خلیج به کجا رسید؟

قبل از پاسخ به این سوال باید اشاره کنم به اهمیت اجتماعی درجه اولی که این پروژه دارد به ویژه اینکه شهروندان کشورهای “شورای همکاری خلیج” را قادر می سازد در مدت زمان استاندارد رفت و آمد داشته باشند و بدون شک این پروژه علاوه بر منافع اقتصادی ای که از طریق تسهیل سازوکار انتقال کالاها و ایجاد افق های بیشتر برای سرمایه گذاری های صنعتی و تجاری دارد، منجر به تقویت ارتباط اجتماعی و وحدت مورد نظر رهبران و ملت های کشورهای منطقه در همه عرصه ها خواهد شد.

اما در پاسخ به سؤال شما باید گفت در پرتو توصیه های وزرای دارایی و ارتباطات کشور برادر عربستان و بحرین موسسه پل سازی ملک فهد مامور به مطالعه اولیه برای تعیین سازوکار ارتباط بین دو کشور و همچنین بررسی جنبه های تکنیکی و آثار محیط زیستی و بهترین راه تامین مالی این پروژه شد.

در حال حاضر نهادهای مربوطه در بحرین منتظر مطالعات این مؤسسه هستند و انتظار می رود تا سپتامبر آینده به پایان برسد که بر اساس آن برنامه چنوگی اجرای این پروژه مشخص می شود.

اما درباره سازوکار خاص این پروژه در داخل بحرین باید بگویم کمیته وزارتی خدمات و زیرساخت ها وزارت عمران و شهرسازی را مکلف کرده که با همکاری دو وزارتخانه ارتباطات وکار سازوکار داخلی لازم را مشخص کنند و این نهادها تعیین مکانیسم مناسب را به پایان برده اند.