یکی از طولانی ترین دوران مبارزات انتخابات ریاست جمهوری جهان در افغانستان آغاز شده است؛ انتخاباتی که ثبات سال های پیش روی این کشور به آن گره خورده است.

این انتخابات که قرار است تا کمتر از ۵۰ روز دیگر برگزار شود در صورتی که آزاد و شفاف باشد زمینه را برای نخستین انتقال مسالمت آمیز قدرت از یک رییس جمهور منتخب به رییس جمهور منتخب دیگر فراهم خواهد ساخت. در هشت سال گذشته دو دور انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان برگزار شده است که حامد کرزی برنده آن بوده است اما وی مطابق با قانون دیگر نمی تواند نامزد ریاست جمهوری شود و باید قدرت را به فردی که با رای مردم انتخاب می شود واگذار کند.

مبارزات انتخاباتی نامزدان و معاونان آنها به طور رسمی از ۱۳ دلو/بهمن با برگزاری همایش‌های انتخاباتی، نصب عکس، پوستر، پخش آگهی‌ از طریق رسانه های تصویری، صوتی، چاپی و آنلاین به ویژه شبکه اجتماعی فیس بوک آغاز شده است.

با آغاز مبارزات انتخاباتی در این روزهای سرد زمستان، بازار پذیرایی نامزدان و معاونان آنها از افراد صاحب نفوذ و هیئت هایی که از ولایات مختلف به منظور رایزنی و اعلام حمایت به کابل آمده اند نیز به شدت گرم شده است.

برای این انتخابات که قرار است با انتخابات شوراهای ولایتی به طور همزمان ۱۶ حمل/فروردین ۱۳۹۳ برگزار شود ۱۱ نفر نامزد شده اند که ۲۲ معاون معرفی کردند که سه تن آنان زن هستند. این افراد دربرگیرنده طیف متفاوتی از چهرهای جهادی و اسلام گرا، نزدیکان آخرین شاه این کشور و تکنوکرات هایی از غرب برگشته هستند.

هر چند بیشتر این نامزدان معاونان خود را با در نظر تبار آنان و به منظور کسب رای بیشتر انتخاب کرده اند اما در مجموع دموکراسی جوان افغانستان در حال تجربه یک کثرت گرایی سیاسی مثبت است که در طول حیات این کشور سابقه نداشته است.

نامزدان و معاونان آنها

۱- زلمی رسول ۷۰ ساله، دارای مدرک دکترا از فرانسه از نزدیکان ظاهر شاه، آخرین پادشاه افغانستان است که در ۱۲ سال گذشته به عنوان وزیر هوانوردی، مشاور امنیت ملی و وزیر امور خارجه افغانستان کار کرده و در میان محافل سیاسی تکنوکرات ها و مجاهدین یک چهره میانه رو شناخته می شود.

احمد ضیا مسعود، ۵۷ ساله برادر احمدشاه مسعود فرمانده فقید مجاهدین، معاون اول و خانم حبیبه سرابی، ۵۶ ساله لیسانس دارو سازی از دانشگاه کابل و والی سابق بامیان معاون دوم وی است.

۲- اشرف غنی ۶۰ ساله، مدرک دکترای مردم شناسی از دانشگاه کلمبیا دارد. وی در دوره پس از طالبان به عنوان مشاور نماینده ویژه سازمان ملل در امور افغانستان، مشاور ارشد حامد کرزی، وزیر دارایی و رییس دانشگاه کابل کار کرده و در انتخابات سال ۱۳۸۸ رقیب حامد کرزی بود اما پس از آن به عنوان مسئول برنامه انتقال مسئولیت های امنیتی از نیروهای ناتو به نیروهای امنیتی افغانستان بوده است.

جنرال عبدالرشید دوستم ۶۲ ساله از چهره های بحث برانگیز سیاسی و نظامی دهه های اخیر افغانستان به عنوان معاون اول و سرور دانش ۵۲ ساله فوق لیسانس معارف اسلامی و عضو سابق حزب جهادی وحدت اسلامی به عنوان معاون دوم اشرف غنی برگزیده شده است.

۳- عبدالرب رسول سیاف ۶۷ ساله، استاد پیشین دانشکده شرعیات دانشگاه کابل از رهبران سابق مجاهدین و از چهره های کلیدی مبارزه علیه ارتش سرخ شوروی، جنگ های میان گروهی مجاهدین و مقاومت علیه طالبان است.

وی رهبر حزب دعوت است و دانشگاهی نیز به همین نام در کابل دارد. سیاف از حامیان حامد کرزی در دوره های قبلی انتخابات بوده است و پیش از نامزد شدن نماینده مردم کابل در مجلس نمایندگان بود.

این رهبر مجاهدین سابق به دلیل مخالفت های آشکار و تند خود با طالبان مشهور است و همواره جنگ افروزی های این گروه را غیر اسلامی و حرام خوانده است.

اسماعیل خان ۶۷ ساله از فرماندهان مقتدر جهادی و مقاومت علیه طالبان معاون اول و عبدالوهاب عرفان ۴۴ ساله، لیسانس علوم اسلامی وعضو سابق مجلس سنا معاون دوم سیاف هستند.

۴- عبدالله عبدالله ۵۴ ساله، فارغ رشته چشم پزشکی دانشگاه کابل، از نزدیک ترین یاران احمد شاه مسعود، فرمانده فقید مجاهدین و عضو ارشد حزب جمعیت اسلامی است که در حکومت های موقت و انتقالی پس سقوط طالبان به عنوان وزیر خارجه کار کرده است.

وی پس از آن به جبهه مخالفان سیاسی حامد کرزی پیوست و با ایجاد ائتلاف “تغییر و امید” در دومین انتخابات ریاست جمهوری، رقیب جدی حامد کرزی بود و سبب شد که انتخابات به مرحله دوم نیز کشانده شود.

ائتلاف تغیر و امید در سال ۱۳۸۹ با پیوستن شماری از احزاب دیگر به ائتلاف ملی تغییر نام داد و عبدالله همچنان رهبر آن باقی ماند.

محمد خان، ۶۲ ساله دانش آموخته رشته مهندسی برق دانشگاه کابل و از چهره های شناخته شده مجاهدین وابسته به حزب اسلامی شاخه حکمتیار معاون اول و محمد محقق ۵۸ ساله از شخصیت های مطرح جهادی با سابقه تحصیل در حوزه علمیه قم ایران معاون دوم عبدالله است.

۵- محمد داود سلطان زوی متولد سال ۱۳۳۰ غزنی است که در رشته هوانوردی در آمریکا تحصیل کرده است و دست کم هشت سال به عنوان خلبان/پیلوت شرکت هواپیمایی دولتی افغانستان کار کرده است. او از سال ١٣٨۴ تا ١٣٨٩ نمایندۀ مردم غزنى در مجلس نمایندگان افغانستان بود و مدتی رییس کمیسیون اقتصاد این مجلس نیز بود.

فرید احمد فضلی ۴۶ ساله فوق لیسانس رشته استخراج معادن به عنوان معاون اول و خانم کاظمیه محقق ۴۰ ساله فوق لیسانس حقوق و علوم سیاسی به عنوان معاون آقای سلطان زوی معرفی شده است.

۶- عبدالرحیم وردک متولد سال ۱۳۲۳ منطقه چک ولایت میدان وردک است. وی دانش آموخته دانشگاه نظامی کابل و همچنان مصر و آمریکا است. این ژنرال چهار ستاره سال گذشته دکترای افتخاری از دانشگاه نظامی کانادا گرفت.

وردک پس از تجاوز ارتش سرخ شوروی به افغانستان به جمع مجاهدین پیوست و به عنوان یکی از فرماندهان حزب جهادی محاذ اسلامی به رهبری پیر سید احمد گیلانی فعالیت می کرد. او سپس عضویت گروه رم که نزدیک به محمد ظاهر، شاه سابق افغانستان بود بدست آورد و به عنوان نماینده این گروه سیاسی در کنفرانس بن آلمان که در آذر/ قوس ۱۳۸۰ به منظور ایجاد دولت پس از طالبان تشکیل شده بود شرکت کرد.

وی از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۱ به عنوان وزیر دفاع افغانستان کار کرده است و پس از آن تا قبل از نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری به عنوان مشاور ارشد دفاعی و اصلاحات نظامی حامد کرزی فعالیت می کرد.

شاه عبدالاحد افضلی ۶۰ ساله از مجاهدین سابق و سید حسین انوری ۵۷ ساله از چهره های جهادی که هر دو قبلا نماینده مجلس بوده اند به ترتیب به عنوان معاون اول و معاون دوم عبدالرحیم وردک او را همراهی می کنند.

۷- عبدالقیوم کرزی متولد ۱۳۳۴ قندهار است. وی برادر ارشد حامد کرزی، رییس جمهور کنونی افغانستان است و قبل از فروپاشی رژیم طالبان در آمریکا زندگی می کرد. او پس از طالبان در انتخابات مجلس شرکت و به عنوان نماینده مردم قندهار به مجلس نمایندگان این کشور راه یافت اما به دلیل غیبت طولانی و اعتراض نمایندگان، از عضویت در این مجلس استعفا داد.

عبدالقیوم کرزی مدت زیادی از عمر خود را در آمریکا سپری کرده و تجارت شخصی داشته است و چهره چندان شناخته ای نیست.

وحید الله شهرانی ۴۰ ساله فوق لیسانس بانک داری و اقتصاد که سابقه وزارت دارد به عنوان معاون اول و محمد نور اکبری ۵۰ ساله فوق لیسانس ادبیات و عضو پیشین مجلس نمایندگان به عنوان معاون دوم کرزی معرفی شده است.

۸- محمد نادر نعیم متولد١٣۴۴ کابل است. وی نوه/نواسه محمد ظاهر، شاه سابق و برادرزاده محمد داوود خان، نخستین رییس جمهور سابق افغانستان است.

وی در سال ۱۳۵۶ به لندن رفت و تحصیلات خود را در رشته کمپوتر در این شهر ادامه داد و پس از سقوط رژیم طالبان با محمد ظاهر شاه سابق این کشور به کابل برگشت و سرانجام درسال ١٣٩٢با ایجاد یک حرکت سیاسى به نام صداى مردم عملا فعالیت سیاسی اش را آغاز کرد.

تاج محمد اکبر ۶۰ ساله، فوق لیسانس اقتصاد و عزیز الله پویا، ۵۶ ساله که عضو سابق حزب جهادی حرکت اسلامی است معاون اول و دوم نعیم هستند.

۹- قطب الدین هلال متولد ۱۳۳۱ منطقه جاجی ولایت خوست است. وی در رشته مهندسی در دانشگاه کابل در خوانده است. هلال پس از روی کار آمدن حکومت کمونیستی در سال ۱۳۵۷، به پاکستان کوچید و با عضویت در حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار به جهاد علیه شوروی و حکومت مورد حمایت آن پرداخت. با پیروزی مجاهدین در سال ۱۳۷۱ آقای هلال به عنوان معاون نخست وزیر انتخاب شد.

هلال می گوید که همچنان عضو حزب اسلامی است اما به صورت مستقل نامزد این دور از انتخابات شده است.

عنایت الله عنایت ۶۷ ساله عضو پیشین دیوان جزای دادگاه عالی و محمد علی نبی‌زاده ۴۸ ساله دکتر طب و دارای سابقه در گروه های جهادی معاونان اول و دوم آقای هلال در انتخابات ریاست جمهوری هستند.

۱۰- محمد شفیق مشهور به گل آغاشیرزى متولد ۱۳۳۳ قندهار است و در زمان جنگ مجاهدین علیه حکومت دکتر نجیب الله عضو حزب جهادی محاذ ملی به رهبری پیر سید احمد گیلانی بود.

او پس از سقوط رژیم طالبان مدتی را به عنوان والی ولایت مهم قندهار کار کرد و از سال ۱۳۸۵ تا قبل از نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری به عنوان والی ننگرهار کار می کرد. شیرزی به دلیل اقداماتی زیادی که در زمینه بازسازی این ولایت انجام داد لقب بولدوزر گرفته است.

سید حسین عالمی بلخی ۵۷ ساله دانش آموخته فقه وعلوم اسلامی و عضو پیشین حزب جهادی وحدت اسلامی و محمد هاشم زارع لیسانس ادبیات و عضو گروه جهادی جبهه نجات ملی اسلامی معاونان اول و دوم آقای شیرزی در انتخابات ریاست جمهوری هستند.

۱۱- هدایت امین ارسلا متولد سال١٣٢٠ کابل است. وی دانش آموخته رشته اقتصاد در دانشگاه الینویز جنوبی در آمریکا است و مدرک دکترای خود را نیز در همین رشته از دانشگاه جورج واشنگتن گرفته است.

ارسلا در سال ۱۳۴۷ کار خود را در بانک جهانی آغاز کرد اما در سال ۱۳۶۵ پس از ۱۸ سال از ادامه کار دراین بانک منصرف شد و به جبهه مجاهدین پیوست. او در سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲ به عنوان وزیر دارایی دولت موقت مجاهدین و سپس با پیروزی مجاهدین برای مدتی به عنوان وزیر خارجه این دولت انتخاب شد.

وی در دولت موقت پس از سقوط طالبان وزیر تجارت و معاون رییس دولت انتخاب شد و سپس در دولت انتقالی نیز به عنوان وزیر دارایی و در نهایت در سال های اخیر تا قبل از نامزد شدن در انتخابات تازه ریاست جمهوری به عنوان وزیر ارشد که یک پست تشریفاتی است کار می کرد.

ژنرال خداداد ۶۰ ساله فارغ التحصیل اکادمی نظامی هندوستان و با پیشینه عضویت در حزب جهادی وحدت اسلامی و صفیه صدیقی ۴۹ ساله فوق لیسانس تجارت و ادبیات و عضو سابق مجلس نمایندگان، معاونان اول و دوم آقای ارسلا هستند.

کاهش تعداد نامزدان و چهره هایی که بخت بیشتر برای پیروزی دارند

تجربه انتخابات گذشته افغانستان نشان داده است که با نزدیک شدن زمان برگزاری انتخابات، شمار زیادی از نامزدان به نفع یکی از دو یا سه چهره مهم کنار می روند و انتظار می رود که از میان ۱۱ نامزد این دور انتخابات عبدالله عبدالله، اشرف غنی احمد زی، عبدالقیوم کرزی، عبدالرب رسول سیاف، گل آقا شیرزی و زلمی رسول بخت خود را برای این رقابت بزرگ بیازمایند.

حامد کرزی هر چند همواره بر بی طرفی خود، مقام های حکومت و نیروهای امنیتی در انتخابات تاکید کرده است اما ساخت یک خانه مخصوص به وی در ارگ ریاست جمهوری این کشور نشان دهنده این است که او خواهان حفظ مصونیت خود و نقش داشتن در آینده افغانستان است و برای تحقق این اهداف احتمالا از زلمی رسول و یا عبدالقیوم کرزی که به او نزدیک هستند حمایت کند.

اهمیت این انتخابات برای ثبات افغانستان

در حال حاضر حدود ۵۷ هزار نظامی خارجی که بیشتر آنان آمریکایی هستند در افغانستان حضور دارند و قرار است مطابق با توافق ناتو و دولت افغانستان، این نیروها تا زمستان ۱۳۹۳ (پایان سال ۲۰۱۴) این کشور را ترک کنند و نیروهای امنیتی نو بنیاد افغانستان بار مسئولیت تامین امنیت و مبارزه با مخالفان مسلح و به ویژه طالبان را به تنهایی به دوش بکشند.

سرنوشت موافقت نامه امنیتی افغانستان و آمریکا که مطابق با آن شماری از نیروهای آمریکایی بعد از پایان ماموریت کنونی در این کشور باقی خواهند ماند، تا هنوز مشخص نیست؛ موافقت نامه ای که آمریکا و ناتو امضای آن را شرط اصلی ادامه حمایت از نیروهای امینتی ۳۵۰ هزار نفری افغانستان اعلام کرده اند.

حامد کرزی رییس جمهور افغانستان گفته است که به این فشارها تن نخواهد داد و تا آمریکا شرایط او را که آغاز عملی گفت‌وگوهای صلح با طالبان و توقف عملیات نیروهای آمریکایی در روستاهای افغانستان است، برآورده نکند، این موافقت نامه را امضا نخواهد کرد.

آمریکا و ناتو نیز گفته اند که انتظار ندارند حامد کرزی این موافقت نامه را امضا کند و از همین رو با تاکید بر برگزاری انتخابات آزاد و شفاف در افغانستان تاکید کرده اند که دراین زمینه با رییس جمهور جدید این کشور پس از انتخابات بهار آینده گفتگو خواهند کرد.

با در نظر گرفتن تنش کنونی بر سر موافقت نامه امنیتی، تهدید بالقوه امنیتی طالبان و فعالیت کمیسیون های انتخابات و شکایات انتخاباتی بدون حضور نمایندگان با صلاحیت بین المللی این نگرانی وجود دارد که در چنین شرایطی عدم حفظ بی طرفی حکومت و تکرار تقلب گسترده انتخابات پیشین ریاست جمهوری واکنش های تندی در پی داشته باشد که برای ثبات شکننده این کشور زیان بار خواهد بود.