خودرویی سوخته در میان آوار ناشی از درگیری های نیروهای ویژه لیبیایی و جنگجویان بنغازی دیده می شود – ۳۰ ژوییه ۲۰۱۴ – رویترز
لیبی، شرق الاوسط – شرایط لیبی وخیم تر می شود، جنگی که این کشور را بی ثبات کرد به بن بستی بین اخوان المسلمین لیبی، عناصر مرتبط با القاعده و خلیفه حفتر ژنرال خائن ارتش تبدیل شده است.
از زمان سقوط رژیم سرهنگ معمر قذافی در پاییز سال ۲۰۱۱، قدرت به طور کامل از دستان دولت جدید خارج شده است. خلا قدرت، نهادهای سیاسی ایجاد کرد که این نهادها به سرعت به سمت گروه های شبه نظامی با اهداف قبیله ای، منطقه ای یا دینی منحرف شدند. جنگ امروز را می توان به مواجهه میان چهار گروه اصلی تقسیم کرد که سه گروه آن با چنگ و دندان برسر نشانه های استراتژیکی چون فرودگاه طرابلس می جنگند و گروه چهارم صرفا وقت خود را تلف می کند.
گروه اول از اشکال گوناگون از جنگجویان اسلام گرا را تشکیل داده که درمیان آن دست کم ۲۰ گروه مسلح لیبیایی و خارحی فعال هستند. آنها یا از اشخاص وابسته به القاعده و یا از اخوان المسلمین در مصراته دستور می گیرند و هدف اصلیشان در دست گرفتن کنترل طرابلس است. آنها همچنین درگیر جنگهای شدیدی با نیروهای خلیفه حفتر در شرق لیبی هستند.
این شبه نظامیان اسلام گرا در غرب طرابلس خود را ” گردان سپر” می نامند. در شهرهای شرقی بنغازی و درنه به انصار شریعت مشهور هستند و ایالات متحده آمریکا اخیرا آنها را به عنوان یک سازمان تروریستی طبقه بندی کرده است.
گروه دوم از لیبرالها و طرفداران دولت تشکیل شده است. این گروه بیش از دو سال گذشته کنترل فرودگاه بین المللی طرابلس را در دست داشتند و دو گروه شبه نظامی آنها بانامهای گردان قعقاع و گردان رعد فعالیت می کنند. این دو گروه در کنار چندین گروه شبه نظامی کوچک دیگر از شهر زنتان در جنوب غرب پایتخت برخاسته اند. چندین گروه از آنها طی انقلابی که علیه قذافی شکل گرفت توانستند خود را از دیگران متمایز کنند.
گروه سوم “ارتش ملی” است که توسط ژنرال خلیفه حفتر هدایت می شود. نیروهای وی عمدتا در جنوب شرقی بنغازی مستقر هستند و استراتژی آنها اکثرا نمایش قدرت هوایی علیه رادیکالهای اسلامی و عملیات زمینی است که هر از گاهی شکی می گیرد. برخلاف دو گروه اول، گروه حفتر نسبتا جدید است، این گروه اوایل سال جاری تشکیل شد اما منابع می گویند که حفتر از قدرت بازسازی ارتش سابق لیبی برخوردار است. تاکنون هزاران نفر از داوطلبان به آرمان وی ملحق شده اند و نسخه ابتدایی یک ارتش منظم را پدید آورده اند. اگرچه ژنرال حفتر هنوز توسط دولت یا قبال بزرگی که ممکن است با آرمان وی علیه شبه نظامیان اسلام گرا اشتراک نظر داشته باشند، به رسمیت شناخته نشده است.
گروه چهارم در حیطه قبلیه ای لیبی فعالیت می کند که از ابتدا توسط شبه نظامیان اسلام گرا به حاشیه رانده شد. درحالی که این قبایل دارای یک سطح از توافق و هماهنگی هستند، اما هنوز نه از طرف زنتان و نه از طرف حفتر وارد منازعه نشده اند. بیشترین فعالیت آنها در زمینه انتقاد علیه گروه مصراته بوده است؛ گروهی که در طول جنگ داخلی لیبی متهم به جانبداری از قذافی شد.
عیسی عبدالمجید رییس قبلیه تبو اوایل این هفته در گفتگو با شرق الاوسط گفت که شرایط کشور به سرعت رو به وخامت گذاشته است. به نظر می رسد که وی چون سایر روسای قبایل لیبی ترجیح می دهد از منازعه ای بین ژنرال خلیفه حفتر و شبه نظامیان اسلام گرایی که مورد حمایت اخوان المسلمین و طرفداران القاعده هستند، فاصله بگیرد.
پس از کشته شدن قذافی در به روی این گروه های شبه نظامی باز شد و دولت جدید نیز موفق به تشکیل یک ارتش و متمرکز کردن دستگاه ضعیف امنیتی کشور نشد. همچنین پس از جنگ داخلی، دولت نتوانست یک وفاق ملی معنادار در کشور ایجاد کند. ظرف سه سال، با هجوم هزاران سرباز خارجی از مصر، تونس، الجزایر، مالی، سودان و یمن، نفوذ اسلام گرایان در این کشور افزایش یافت. برخی از مقامات امنیتی لیبی تعداد جنگجویان خارجی که درحال حاضر در لیبی مستقر هستند را حدود ۱۵ هزار نفر تخمین زده اند که عمدتا در درنه، بنغازی و مناطق مرزی لیبی مستقر هستند.
منابع امنیتی می گویند که رهبران اسلام گرا از مدتها پیش احساس می کردند که حفتر، گروه زیتان و قدرتهای مهم قبلیه ای می توانند تهدید جدی نظامی به منافع اسلام گرایان باشند. این امر موجب نفوذ سربازان خارجی از الجزایر و مصر شد که بسیاری از آنها در این گروه های شبه نظامی اسلام گرا نقشهای مهم رهبری برعهده دارند. اعضای این گروه ها با بازگشت شبه نظامیان لیبی از سوریه و عراق افزایش یافته اند.
براساس اظهارات چندین نفر از رهبران لیبی، شکست اخیر اسلام گرایان در انتخابات پارلمان موجب تسریع جنگ بین نیروهای اسلام رادیکال و سایر بخشهای لیبی شد. یک منبع از میان مخالفان شبه نظامیان اظهار داشت که از اول هم استراتژی این بوده است که برای حصول یکی از این دو مورد جنگ به تأخیر بیافتد: یا توافق آشتی ملی جامع، خلع سلاح و پایان دادن به سیاستهای انحصاری حاصل شود و یا بین حفتر، زیتان و قبایلی که از قدرت نظامی برای شکست رادیکالهای اسلامی برخوردارند یک ائتلاف تشکیل شود. این منبع اظهار داشت که “متأسفانه شبه نظامیان اسلام گرایی که تحت رهبری اخوان المسلمین در مصراته هستند موفق شدند ما را درگیر جنگی کنند که آمادگی مقابله در آن را نداشتیم. اما اگر مجبوریم، می جنگیم. هر طرف نقش خود را ایفا می کند.”
مخالفان شبه نظامیان اسلام گرا اظهار داشتند که مصراته و اخوان المسلمین طی سه سال گذشته هم از زرادخانه های قذافی و هم از منابع خارجی مقادیر قابل توجهی اسلحه به دست آورده اند. یک مقام رسمی نزدیک به ژنرال حفتر گفت که شبه نظامیان مصراته در طول آخرین روزهای جنگ داخلی صدها تانک و موشک ضدهوایی را تصرف کرده اند.
وی افزود که این شبه نظامیان اسلام گرا که با گردان سپر، اتاق عملیات انقلابی لیبی و گروه مبارز اسلامی لیبی همکاری می کنند از اغتشاش سه سال گذشته برای تشکیل اردوگاه های آموزشی استفاده کرده اند تا سربازانی را برای پیوست به آرمان خود آموزش دهند. آنها تا حد زیادی از امکانات متعدد دولتی که متعلق به نمایندگان پارلمانی بود بهره برده اند.
انصار شریعت که پرچم سیاه و شمایل نگاری القاعده و داعش را برای خود برگزیده اعلام کرده است که می خواهد ” قانون الهی” را اجرا کند و به رغم این که طی دو سال گذشته از به صورت گسترده از امکانات دولتی و پارلمانی استفاده کرده ، برگزاری انتخابات و فرآیندهای دموکراتیک را به کافران نسبت می دهند. در میدان نبرد، انصار شریعت انرژی خود را وقف جنگ فرسایشی با نیروهای ژنرال حفتر در شرق کرده است؛ چرا که گروه های منتسب به مصراته عمدتا در غرب می جنگیدند.
براساس اظهارات یک منبع نزدیک به حفتر، ماه گذشته این ژنرال مدعی شد که ۷۰ هزار سرباز و افسر تحت فرماندهی خود دارد که در این میان ۴۰ هزار نفر به تازگی به ارتش وی ملحق شده اند. این درحالی است که همین منبع مدعی شده است که تعداد شبه نظامیان به شکلی قابل توجه از نیروهای حتفر بیشتر هستند و قدرت آنها در نتیجه حمایتهای خارجی همچنان افزایش می یابد. نیروهای حفتر طی دو ماه گذشته به چندین اردگاه متعلق به انصار نزدیک بنغازی و درنه حمله کرده اند اما به رغم این که خسارات سنگینی از این حملات بر جای ماند، این گروه شبه نظامی وارد شهر شده و حفتر را مجبور به جنگ در فضای شهری کرده اند. در آغاز نیروهای حفتر توانستند زرادخانه شبه نظامیان را در مناطق روستایی اطراف بنغازی تسخیر کنند اما در چند روز گذشته شبه نظامیان توانستند ذخایر خود را به مناطق مسکونی شهر یا در انبارهای نزدیک انتقال دهند. براساس اظهارات منابع مختلف، عناصر انصار شریعت و گروه ها مرتبط با آنها انبارهای موشکهای ضدهوایی، آر پی جی و اتومبیلهای زره پوش را در اختیار گرفتند.
بنابراین این صحنه عاملی برای افرایش خشونت در مقیاسی وسیعتر خواهد بود.
