ایران برای حفظ کارآیی بخش نفتی خود نیاز به ۳۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی دارد
انجمن استراتژیک عربی دبی گزارشی تحت عنوان «هزینه و تبعات اقتصادی برنامه هسته‌ای ایران بر حکومت و ملت» ارائه کرد که میزان تقریبی هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم برنامه هسته‌ای ایران را از سال ۲۰۰۶ حدود ۵۱۷ میلیارد دلار برآورد کرده‌است که این عدد این برنامه را علیرغم قدرت‌های تکنولوژی محدودش به پرهزینه‌ترین برنامه هسته‌ای جهان تبدیل کرده‌است.
به گزارش «الشرق الاوسط»، در این گزارش که با همکاری موسسه سیاسی و استراتژی وابسته به سازمان «الاهرام» مصر تهیه شد، اشاره شده‌است که میزان هزینه‌های غیرمستقیم تحریم های اقتصادی بین‌المللی و پیامدهای آن برای ایران به بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار رسید در حالیکه هزینه‌های مستقیم آن که شامل زیرساخت و امکانات آن و هزینه‌های سالانه راه‌اندازی آن است حدود ۵۰ میلیارد دلار است.
در این گزارش آمده است که در سایه برهم زدن برجام از جانب آمریکا، توسعه این پروژه آسیب‌های زیادی به اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۸ وارد کرده‌است.
در واقع وضعیت اقتصادی باعث شده‌است که در سال‌های گذشته موج اعتراض‌های مردمی در ایران به دلیل تورم، افزایش معدل بیکاری، فقر و فساد بیشترشود.
همچنین تحریم‌های پیاپی ایران باعث کاهش میزان سرمایه‌گذاری خارجی در ایران شده‌است. برخی شرکت‌های خارجی قراردادهای جدید سرمایه‌گذاری خود را به ارزش میلیاردها دلار فسخ کردند به خصوص در بخش انرژی که تا سال ۲۰۲۰ حدود ۱۳۰ تا ۳۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید برای محافظت از بهروه‌وری خود نیاز دارد.
در نتیجه کاهش سرمایه‌گذاری و رشد معدل بیکاری به خصوص در میان جوانانی که دو سوم آنها جویای کار هستند، افزایش یافته‌است. این وضعیت باعث بیشتر شدن نارضایتی آنها از وضعیت اقتصاد داخلی شده‌است.
میزان ارزش ریال ایرانی در نتیجه تحریم‌های پی در پی و به خصوص تحریم اخیر کاهش چشمگیری داشت به طوریکه قیمت دلار از ۳۶۰۰۰ ریال پیش از تحریم‌های آمریکا به ۱۱۲ هزار ریال در آگوست ۲۰۱۸ رسید.
در نتیجه میزان تورم بالا رفته و تا پایان سال ۲۰۱۸ حدود ۲۰۳ درصد برآورد شده‌است. از سوی دیگر بخش‌های مختلف اقتصادی در ایران از تحریم‌ها بخصوص در بخش نفت که اقتصاد ایران بر پایه آن است، متاثر شدند.
تولید صنعتی ایران نیز کاهش یافت. در واقع در مرحله دوم تحریم اخیر آمریکا علیه ایران به این بخش اشاره صریح شد. به اضافه اینکه بخش کشاورزی نیز در سایه مکانیزاسیون ضعیف و عدم وجود فن آوری‌های مدرن و ناتوانی بخش صنعتی داخلی در تولید جایگزین برای آن، از این تحریم‌ها متاثر شد.
تحریم‌ها همچنین باعث بغرنج شدن وضعیت زیرساخت‌های ایران به دلیل کاهش درآمد عمومی از صادرات نفت و عدم تمایل شرکت‌های خارجی به سرمایه‌گذاری در این بخش به دلیل تحریم‌ها شده‌است که این اتفاق منجر به ضعف تکنولوژی در نتیجه تحریم‌ها و محدودیت‌ها در انتقال دانش و تجهیزات مدرن به ایران می‌شود.
در نتیجه زیرساخت‌های ایران به خصوص در بخش نفت و شبکه‌های انرژی فرسوده شده و باعث کاهش کارایی این بخش‌ها می‌شود که سالانه به دلیل از بین رفتن بخشی از کارایی آنها، خسارت‌های زیادی به آنها وارد می‌شود.
از سوی دیگر، این گزارش اشاره کرده‌است که تاثیر تحریم‌ها بر ایران در نهایت بستگی به پایبندی کشورها به آن است.
انتظار می‌رود برخی شرکت‌های اروپایی از ترس خسارت‌های احتمالی در نتیجه عدم پایبندی به تحریم‌ها، به آنها پایبندباشند اما برخی شرکت‌های آسیایی به همکاری خود با ایران ادامه داده و یا حتی شاید آن را بیشتر کنند مگر اینکه دولت آمریکا تصمیم بگیرد با استفاده از پرونده‌های دو جانبه به دولت‌های آسیایی فشار بیاورد.
در این گزارش اشاره شده‌است که به دست آوردن آمار و اطلاعات رسمی دقیق در خصوص هزینه مستقیم برنامه هسته‌ای ایران و هزینه اقتصادی تحریم‌ها علیه ایران کاری سخت و غیر قابل دسترس است که حتی مسئولان ایران مگر تعداد اندکی از آنها، از آن بی‌اطلاع هستند.
بنابراین تلاش‌ها برای بررسی هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم برنامه‌های هسته‌ای ایران بر پایه تخمین‌های تخصصی بر اساس بخش‌هایی از اطلاعات رسمی و شبه رسمی موجود، مقایسه‌هایی بین‌المللی و محاسبات تقریبی برای پر کردن کمبود اطلاعات، استوار است.
انجمن استراتژی عربی توضیح داد علیرغم اینکه آمار نشان می‌دهد میزان سرمایه‌گذاری خارجی به دلیل تحریم‌ها کاهش یافته‌است اما در این میان از سرمایه‌گذاری شرکت‌هایی که از همان اول لغو شده‌است یاد نشده و به عنوان خسارت ثبت نشده‌است در حالیکه فرصتی از دست رفته برای اقتصاد ایران به شمار می‌آید.
بیشتر این سرمایه‌گذاری‌های لغو شده در بخش نفت بود که در نتیجه افزایش قیمت نفت و تشویق شدن شرکت‌های بین‌المللی به سرمایه‌گذاری در کشورهای نفت‌خیز، ایران به دلیل ترحیم‌ها از آنها بی نصیب ماند.
میزان قراردادهای نفتی خارجی در بخش انرژِی ایران که از ابتدای برنامه هسته‌ای و تحریم‌ها تا سال ۲۰۱۰ لغو شد ۶۰ میلیارد دلار برآورد شده است.
بطور کلی خسارت‌هایی که ایران در زمینه از دست دادن سرمایه‌گذاری خارجی متحمل می‌شود در نتیجه تحریم‌های پی در پی است این در حالی است که دولت ایران میزان نیاز به سرمایه‌گذاری برای حفظ کارایی قدرت تولید در نفت بخش را تا سال ۲۰۲۰ میزان ۱۳۰ تا ۱۴۵ میلیارد دلار برآرود کرده‌است. برخی از مسئولان ایرانی این رقم را ۳۰۰ میلیارد دلار نیز برآور کرده‌اند.
