جو بایدن، معاون رییس جمهور آمریکا - عکس از اسوشیتدپرس

جو بایدن، معاون رییس جمهور آمریکا – عکس از اسوشیتدپرس

جو بایدن معاون رییس جمهور آمریکا بار دیگر صحبت از تقسیم عراق به سه دولت فدرال یعنی سنی، شیعه و کرد را به میان آورد.

وقتی مرد، سن و تجربه اش بالا می رود از او انتظار می رود عاقل تر و دانشمندتر شود و بر عکسش. اما آقای بایدن همچنان درگیر همان خطاها و تخیلاتی است که پیش از رسیدن به معاونت ریاست جمهوری داشت. به رغم این واقعیت که عراق نگرانی عمده ای برای دولت آمریکا است، رفتار و اظهارات مقامات بلندپایه این کشور همچنان نشان می دهد که واشنگتن اصلا وضعیت در عراق را درک نمی کند.

البته این مشکل اصلی نیست. مشکل بزرگ آنست که بسیاری از سیاستمداران عراقی نیز دچار فرهنگ وابستگی و اتکای متقابل شده اند و این درست خلاف چیزی است که امروز نیاز به آن وجود دارد، چیزی که به عقبگرد منجر می شود.

من قبل از این هم درباره خطرات تجزیه و فدرالیسم نوشته ام، و فقط می توانم امیدوار باشم که سیاستمداران آمریکایی از گذشته درس گرفته باشند و به مداخله در آینده عراق پایان دهند. در غیر این صورت ممکن است آتشی را روشن کنند که شاید منطقه را در برگیرد.

آمریکایی ها همچنان باید از هرگونه مداخله مستقیم نظامی نیروهای زمینی در عراق بپرهیزند. آنها باید مواظب باشند که خود را درگیر مناقشه گسترده دیگری که از نظر مالی و سیاسی آماده آن نیستند نکنند. این هم چیزی است که ممکن است خسارات غیرمنتظره ای داشته باشد.

ملت عراق – اگر آمریکا مداخله نکند – می تواند داعش و آنهایی که با این گروه هم دسیسه هستند شکست دهد. آنها به هیچ حمایت خارجی برای دستیابی به این هدف نیاز ندارند به ویژه پس از آنکه از نظر سیاسی به سامان برسند و نیروهای خود را از نظر نظامی برای جنگ آماده کنند.

وقتی که از فدرالیسم صحبت می کنم، اجازه دهید روشن کنم که کردها خارج از این معامله هستند به ویژه از آن جهت که آنها راه خود را مشخص کرده و از شرایطی نفع می برند که بسیار فراتر از این مفهوم است. کردهای عراق دارای منابع مالی قابل توجه و نیز سهمی از پست های مهم کابینه هستند در حالی که در همان حال اطلاعات خود را درباره مسائل امنیتی و امور خودشان با دولت مرکزی در میان نمی گذارند.
اگر کردهای عراق این حق را دارند که طرح های تقسیم کردستان به مناطق کوچک تر را رد کنند، عراقی ها هم حق دارند که با موضوع منطقه ای سازی و تجزیه عراق مخالفت کند. این نظری است که با مواضع میانه روانه جلال طالبانی، رییس جمهور سابق عراق و چهره شاخص کرد تناقض دارد.

در همین حال این فقط کردها نیستند که این نظر را رواج می دهند. بسیاری جوانان سنی بی ادعا نیز منطقه ای سازی و فدرالیسم را راه فراری می دانند از آنچه بعضی رسانه ها سلطه شیعه می نامند. این در حالی است که بسیاری سیاستمداران سنی در سال های اخیر ثروتمند شده و در اطراف بغداد آزادانه و بی مشکل می گردند. اما این جوانان سنی ساده اندیش متوجه خطرات منطقه ای شدن نیستند. به عنوان مثال در آن صورت سنی های بغداد یا دیاله نخواهد توانست به هیچ منطقه فدرال سنی بپیوندند.

شرایط سامرا حتی از آن هم پیچیده تر خواهد بود؛ این شهر تا سال ۱۹۷۵ یعنی زمانی که استانداری صلاح الدین تشکیل شد بخشی از استان بغداد بود. از سوی دیگر جمعیت قابل توجهی از شیعیان در شهرهای بلد و دجیل زندگی می کنند. مقبره شماری از ائمه شیعه در این شهر قرار دارد در حالی که سد سامرا نیز از نظر راهبردی برای امنیت بغداد مهم است.

در این وضعیت، هر گونه جدایی، هزینه بر و آشوب انگیز است و به یکی از جوامع در منطقه لطمه می زند. این طرح های تفکیک، و شعارهای فرقه ای همراه آنها، به معنای آنست که شیعیان عراق دیگر مانند قبل به آزادسازی موصل از دست داعش علاقه مند نیستند. بعضی شیعیان اکنون می پرسند: چرا شیعیان باید فرزندان خود را قربانی کنند و منابع خود را صرف کنند تا موصل را از دست داعش آزاد کنند در حالی که مردم خود نمی خواهند در کنار شیعیان عراق زندگی کنند؟

در همین حال سوالاتی از این دست تنها به خشونت و تخریب بیشتر دامن می زند. بدون وجود دولتی مرکزی در بغداد، مناطق تحت کنترل داعش را نمی توان آزاد کرد. حتی اگر نیروهای مسلح عراق این شهرها را آزاد کنند و سپس عقب نشینی کنند، این شهرها دوباره به دست داعش می افتند.

تجزیه عراق تنها به نفع داعش است و حتی اقلیم کردستان عراق هم تحت تاثیر آن قرار می گیرد. مواضع کشورهای همسایه عراق و موازنه منطقه ای قدرت درباره کردستان بر کسی پوشیده نیست، بنابراین به نفع مردم کردستان است که دموکراسی را حمایت و ترویج کنند.

درباره آقای بایدن، باید امیدوار باشیم که او بفهمد پیشنهادش در نهایت به نفع داعش خواهد بود. در واقع، این بهترین هدیه ای است که بایدن می تواند به این گروه تروریستی بدهد.