ماکت مسجدالنبی اوایل هجرت پیامبر(صلی الله علیه و سلم)

الشرق الاوسط – مدینه المنوره- تعداد بازدیدکنندگان از موزه میراث معماری و فرهنگی “دارالمدینه” از زمان افتتاح در سال ۲۰۱۱ تاکنون به ۱۰۰ هزار نفر رسیده است. این موزه، اولین موزه تخصصی تاریخ و میراث فرهنگی مدینه منوره است. بازدیدکنندگان این موزه علاوه بر هیئت های رسمی و خانواده ها، دانشجویان و دانش آموزان دانشگاه ها و مدارس داخل و خارج بوده اند. این بازدید کنندگان از ۳۰ ملیت از سراسر جهان هستند.

این موزه که براساس آخرین استانداردهای بین المللی موزه های نشانه ها و میراث مدینه النبی (صلی الله علیه و سلم) و تمدن اسلامی آن طراحی شده است، بخشی از تاریخ شهر پیامبر اسلام صلی الله علیه و سلم و جزییات دقیق و جامعی از نشانه های سیره نبوی و اسلامی و فرهنگ و تمدن شهری مدینه منوره را به نمایش می گذارد.

این موزه در بخش شرقی مدینه منوره در شهر اقتصادی “المعرفه” مقابل ایستگاه راه آهن حرمین قرار دارد. این موزه دستاوردهای نسل های متوالی فرزندان مدینه را به نمایش می گذارد؛ فرزندانی که برای این شهر شخصیت تاریخی، فرهنگی و عمرانی بی نظیری را ایجاد کرده اند. در اعماق این موزه، فلسفه ای نهفته است که ناشی از دیدگاه اسلامی به زندگی و زیبایی از طریق مدل ها، عکس ها، کتاب ها و کالاهای نمایشی نادر است تا بازدیدکنندگان همزمان با گذشته اصیل مدینه منوره آشنا شوند.

بازدیدکنندگان در یکی از بخش های موزه که ماکت مساجد شهر در آن قرار دارد

این شناخت با ویژگی های سیره نبوی و مسیر هجرت پیامبر (صلی الله علیه و سلم) و چگونگی تاسیس مدینه به دست ایشان و مفاخر مرتبط با سیره شریف نبوی آغاز می شود و با مروری بر مرحله تاسیس مسجد شریف نبوی و مراحل توسعه شهری آن در طول تاریخ اسلام به جزییات اتاق پیامبر (صل الله علیه و سلم) و خانه صحابه گرانقدر، حوادث و جزییات دو غزوه بزرگ احد و خندق می پردازد و با مشخصه ها، حصارها و فرهنگ تمدنی و شهری مدینه منوره تا به امروز پایان می یابد.

موزه میراث معماری و فرهنگی “دارالمدینه” به سه سالن اصلی تقسیم می شود که عبارت است از: سالن سیره نبوی، سالن میراث معماری و فرهنگی و سالن موزه باز “باغ موزه”. سالن سیره نبوی اولین سالن موزه میراث معماری و فرهنگی دارالمدینه است که به سایر سالن ها منتهی می شود و مساحت آن ۵۰۰ مترمربع است. این سالن شامل مجموعه ای از ماکت ها و عکس های نادر از مدینه منوره و بیانگر ویژگی های سیره شریف نبوی با روشی جالب و دقیق است.

ترتیب نمایش در این سالن بر اساس چند مرحله است که عبارتند از: مرحله تاریخ و توسعه مکه مکرمه؛ شامل مجموعه ای از ماکت ها است که تاریخ مکه از زمان اقامت حضرت ابراهیم علیه السلام تا بعثت پیامبر اسلام صلی الله علیه و سلم و هجرت ایشان به مدینه، و سپس مسیر هجرت پیامبر صلی الله و سلم را بازگو می کند. در این مجموعه ماکتی بزرگ مسیر هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه را شرح می دهد و آن را با روش قافله های قدیمی مقایسه می کند و به بیان تمام ویژگی ها، مکان ها، توقفگاه های مرتبط با مسیر هجرت مانند خیمه ام معبد خزاعی و قصه سراقه بن مالک و … می پردازد. علاوه بر این مناطق آتشفشانی که در شرق مدینه بوجود آمد و پیامبر صلی الله و سلم از آنها خبر داده بود و توقفگاه های رسیدن پیامبر(صلی الله و سلم) به مدینه را به نمایش می گذارد.

این موزه ماکت خانه صحابه را نیز شامل می شود که محل خانه صحابه در اطراف مسجدالنبی، کیفیت آنها در گذشته و محل کنونی آن ها پس از توسعه ملک فهد مرحوم را شرح می دهد. همچنین ماکتی در آن وجود دارد که بیانگر محل مساجد معروف است و با عکس هوایی کاملی از مدینه کنونی، محل مساجد معروفی که پیامبر(صلی الله و سلم) در آن نماز خوانده است را بر اساس نمایش جغرافیایی، اعم از مساجد موجود یا محذوف شرح می دهد.

سالن توسعه معماری و فرهنگی که دومین سالن موزه میراث فرهنگی و معماری “دارالمدینه” است، ۵۰۰ متر مربع مساحت دارد، و نشان دهنده دوره تاریخی قبل و توسعه شهری و سنتی مدینه منوره است.

این سالن ماکت عمومی مدینه منوره از آغاز سلطنت ولیعهد سعودی را در بردارد. این مهمترین و بزرگترین ماکت موزه به مساحت ۱۰۰مترمربع است. این ماکت به خاطر دارا بودن مستنداتی از مشخصه های میراث معماری، فرهنگی و اجتماعی این دوره تنها مرجع مستند و مهم منطقه مدینه منوره این دوره تا سال ۱۳۴۵ هجری قمری محسوب می شود، زیرا مدینه با اینکه شهری کوچک در وسط بیابان بود، اما در میان کشورهای شرقی از نظر سبک شهری در دوره خود بی نظیر بود و همه ضروریات زندگی در آن وجود داشت؛ از جمله کتابخانه هایی که شامل نسخه های خطی نفیس و گرانبها و کتاب های ارزشمند بودند، مدارسی که علم و دانش را گسترش می دادند، مساجد بزرگی که با پیامبر صلی الله علیه و سلم در ارتباط بودند، کاخ ها، قلعه ها، خانه ها، قصرها، چشمه ها و حمام های عمومی و بسیاری از نشانه های شهری و فرهنگی که تاریخ مهد تمدن اسلامی را بازگو می کنند.

این موزه شامل بیش از ۴۰۰۰ ماکت است و تهیه و ساخت آن بیش از ۸ سال طول کشید و بیش از ۴۰۰ نفر از اهالی شهر که در آن دوره زندگی می کردند، در اصلاح و ثبت آن همکاری کردند.

این موزه به خاطر نمایش مجموعه ای از کلکسیون های کمیاب و زیبا که با فرهنگ و تاریخ مدینه منوره مرتبط است، متمایز شده که مهم ترین آن ها عبارت است از: سکه های کمیاب که در طول دوره های مختلف از عصر پیامبر(صلی الله علیه وسلم) در طول تاریخ اسلام تا به امروز استفاده می شد. همچنین مجموعه ای از قطعه های سفالی که قدمت آن ها به دوره هشتم اموی می رسد و برخی از نسخه های خطی اسلامی و جواهرات و کلکسیون های کمیاب که قدمت آن به دوره قبل از اسلام برمی گردد.

این موزه همچنین مجموعه دیگری از جواهرات، لباس ها و قطعه هایی که میراث قدیم مدینه منوره با آن متمایز می شود، را به نمایش می گذارد.

شایان ذکر است که این موزه برنده جوایز متعددی شده است از جمله جایزه امیر سلطان بن سلمان برای میراث معماری- رشته پژوهش های معماری، جایزه مدینه منوره – رشته پژوهش های معماری، جایزه ثبت میراث شهری و معماری مناطق سنتی و شهری مدینه منوره.

از سوی دیگر این موزه، دایره المعارف نشانه های مدینه منوره بین معماری و تاریخ را در ۹ جلد و برخی از مطالعات، کتاب ها و پژوهش هایی که در خدمت شهر و میراث شهری بود را منتشر کرده است. همچنین علاوه بر پیاده سازی ماکت ها و نمونه های مستند، نشانه های معماری، فرهنگی و تاریخی مدینه منوره، اقدام به جمع آوری و حفظ بعضی از مجموعه ها و نمونه های کمیاب و مختلف واحدهای میراث فرهنگی و تمدنی این شهر کرده است.