در روزهای گذشته مساله پایگاه های نظامی ایران در سوریه مورد توجه همگانی بوده و پرسش این بود که وضعیت حضور نظامی ایران در سوریه به کجا خواهد انجامید. کشورهای مختلفی در کار بررسی این حضور ایرانی شده اند. البته کاملا روشن بود که ایالات متحده آمریکا و کشورهای خلیج عربی با این نوع فعالیت مخالفت کنند اما نکته قابل ذکر این است که کشورهای دیگری نیز که با ایران روابط خوبی دارند مخالفت خود را با این حضور نظامی اعلام کرده و روسیه و خود رژیم بشار اسد این مساله را در تضاد با منافع خود دانستند؛ امری که باعث شده ایران وجود پایگاه های نظامی در سوریه را تکذیب کند.
در اینجا نکته مهم این است که ماهیت حضور نظامی ایران را در سوریه بررسی کنیم: نیروهای ایرانی حاضر در سوریه از دو مجموعه تشکیل شده است. مجموعه نخست که تعداد کمتری دارد، تشکیل یافته از اولا: متخصصان نظامی و امنیتی است که تقریبا تمام آنها در پایگاه های تابع رژیم اسد فعالیت می کنند. و ثانیا: جوخه هایی از نیروهای رسمی نظامی ایران که تابع لشکر قدس هستند و نیروهای نخبه برای درگیری و نبرد به شمار می روند. این نیروها نیز در پایگاه های تابع رژیم اسد فعالیت می کنند و عمدتا در فرودگاه دمشق که مقر اصلی حضور نیروهای ایرانی است فعالیت می کنند.
مجموعه دوم نیز تشکیل یافته از گروهک های نظامی تابع ایران است. همگی این نیروها علی رغم کثرت تابعیت آنها و نام های مختلف آنها به صورت کامل تابع ایران هستند و از حیث مالی و نظامی از آن دستور دریافت می کنند. از جمله این گروهک های نظامی جماعت های سوری است که ایران بر طبق محرک های مذهبی یا عشایری یا منطقه ای تاسیس کرده است و برای آنها سلاح و اموال و سازمان دهی فراهم می کند. دوم گروهک های لبنانی که عمده ترین آنها حزب الله است که نوک پیکان حضور نظامی ایران در سوریه است. سوم گروهک های مسلح عراقی است که مهمترین و قدیمی ترین آنها لشکر ابوالفضل العباس است. چهارم گروهک هایی که سربازان آن افغانی ها و پاکستانی هایی هستند که ایران آنها را سازماندهی کرده و بارزتری آنها لشکر فاطمیون و زینبیون است. ایرانی ها این دو لشکر را در درگیرهای مختلف سوریه به کار می گرفتند.
البته نکته قابل توجه این است که این گروهگ های نظامی برخلاف نظامی های رسمی ایرانی که در پایگاه های تابع رژیم اسد فعالیت می کنند در تمام مناطق سوری حضور داشته و فعالیت آنها در جغرافیای معینی محدود نمی شود و ایرانی در جاهای مختلفی آنها را به کار می برند. یکی از مهمترین پایگاه این گروهک ها غوطه دمشق است. حزب الله نیز در القصیر پایگاه هایی دارد.
از سوی دیگر به موازات این حضور نظامی ایران همواره سعی داشته جایگاهی را برای خود تدارک بیند که به واسطه آن بتواند بر رهبری سیاسی سوریه و در راس آنها رئیس جمهور و دیگر سیاستمداران رده بالا تاثیر بگذارد یا آنها را تابع منافع خود سازد. همچنین فعالیت ایران در سوریه زمینه های فرهنگی و اجتماعی را نیز شامل شده و برای مثال در امر سیطره بر شیعیان سوریه موفق بوده است. همه این حقایق سوریه را تبدیل به یکی از پایگاه های اصلی فعالیت ایران کرده است. بنابراین هرگونه مواجهه با فعالیت و حضور ایرن در سوریه لازم است تنها در بعد نظامی خلاصه نشود و باید با تمام جوانب فعالیت آن در سوریه که از چهار دهه پیش آغاز شده مبارزه کرد. اولین ساحت های مواجه با ایران رویارویی با رژیم بشار اسد است که به عنوان آلت دست ایران عمل می کند. از این رو بدون سرنگونی بشار اسد هرگونه فعالیت ضد ایران به ثمر نخواهد نشست.