گروهی از جنگجویان داعش – عکس از اسوشیتدپرس

قبل از ششم ژوئن، نوری المالکی نخست وزیر پیشین عراق، هشدارها درباره گروه دولت اسلامی عراق و شام (داعش) را کم اهمیت تلقی و ادعا می کرد که هدف از گزارش ها درباره این گروه، اعمال فشار بر او است.

اگر چه هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی هر روز در حریم هوایی عراق به گشت زنی می پرداختند و بر حرکات این گروه نظارت داشتند و اطلاعات آنرا به واشنگتن – که بارها به مالکی هشدار داده بود – ارسال می کردند، اما او ترجیح داد به دلگرمی های مشاوران خود توجه کند، در حالی که آنها هیچ اطلاعی نداشتند.

اما واقعیت به سرعت و با تصرف موصل و پایگاه های نظامی آن به دست داعش، روشن شد. شهرها و استان های دیگر هم بعدا به سرنوشت موصل دچار شدند و ثابت شد که داعش تهدیدی واقعی بود و نه مانوری سیاسی یا تلاش برای بازی با افکار.

حیدر العبادی نخست وزیر جدید عراق، به عنوان بخشی از برنامه رسمی که هدف آن آرامش بخشیدن به مردم است، به شهروندان عراقی گفت که نترسند زیرا ۷۰ درصد از مناقشاتی که خبر آن به آنها می رسد تنها جنگ روانی است! وزارت دفاع عراق هم در تایید این ادعا تصاویر تلویزیونی را از شهروندانی نشان داد که می گفتند اوضاع آرام و بغداد امن است.

اگر ۷۰ درصد این جنگ واقعا روانی باشد، عراقی ها چطور حضور آن جت های جنگنده را که بالای سرشان می چرخند، توجیه کنند؟ و عبادی چطور تصرف حدود یک سوم خاک عراق توسط عراق را توجیه می کند؟

شاید دولت عراق از این بیم دارد که شهروندان با شنیدن رسیدن جنگجویان داعش به صورت دسته جمعی از بغداد فرار کنند. دولت عراق حق دارد که درباره فاجعه احتمالی ترس داشته باشد اما انکار تهدیدات آنها را از میان نمی برد.

درستی اظهارات عبادی در هفته ها و ماه های آینده مشخص می شود. اگر نیروهای عراقی در برخورد با شبه نظامیان و دستیابی به ثبات توفیق پیدا کنند، عبادی در این مبارزات تبلیغاتی و جنگ روانی پیروز خواهد شد. اما اگر نقاط کلیدی دیگر هم به دست داعش بیافتند چطور؟ این فرضیه را نمی توان رد کرد چرا که پیشروی تروریست ها به سوی استان های کربلا و بابل ادامه دارد و آنها در استان انبار هم به شدت درگیر جنگند، به این امید که شهر امیریه فلوجه در نزدیکی بغداد را تصرف کنند.

آنچه در عراق و سوریه رخ می دهد، تنها جنگی برای شکل دادن ذهنیات نیست، این یکی از «واقعی» ترین جنگ ها در تاریخ منطقه است. اغلب جنگ های امروزی مانند بازی های ویدئویی صورت می گیرد به طوری که افراد در آنها بدون دیده شدن چهره جنگجویان و یا شنیدن غرش هواپیما یا برخورد با انفجار کشته می شوند.

اما جنگجویان این جنگ ها از قرون وسطی هستند: آنها در حالی که سلاح های آمریکایی و اروپایی با خود دارند و بر خودروهای ژاپنی سوارند، با پا به دنبال قربانیان خود می روند و سرهای بریده آنها را به نمایش می گذارند.

عبادی می تواند بگوید که ۷۰ درصد این جنگ روانی است، اما باید آنچه را مالکی در ماه های قبل از برکناری گفت و انجام داد به یاد داشته باشد – وی تصاویر سربازانی را نشان داد که همزمان با تخریب شهرها سرگرم پایکوبی و جشن گرفتن پیروزی های خیالی هستند!

اگر مردان مسلح کنترل کامل استان انبار را در دست بگیرند، پایتخت را محاصره و فرودگاه را بمباران کنند چه خواهد شد؟

تضمین های دولت بدون برداشتن اقدامات همه جانبه فایده ای نخواهد داشت. ممکن است یک میلیون نفر از بغداد بگریزند چرا که اعتماد آنها به دولت هنوز ضعیف است. پرواز نیروهای مالکی از موصل و آنچه پس از سقوط آن رخ داد، هر آنچه را که اکنون گفته می شود، بی معنی می سازد.

کسب اعتماد شهروندان مستلزم شفافیت و تضمین درباره ماهیت سیاست های دولت است و نه دست کم گرفتن تهدیدات نظامی. عبادی هنوز چهره عمومی از خود ترسیم نکرده که از مالکی متفاوت باشد. طرح سیاسی او برای آشتی که وی وعده اش را داد همچنان در حد حرف باقی مانده است. در صورتی که این طرح به واقعیت نپیوندد، جنگ با داعش و بعضی گروه های مذهبی به جنگ داخلی تمام عیار تبدیل خواهد شد.

این بدترین سناریوی ممکن است که دولت باید از آن بر حذر باشد. داعش گروهی تروریستی است و عراقی ها – اعم از سنی و شیعه – با آن خواهند جنگید و دنیا به آنها کمک خواهند کرد. اما جنگ داخلی در عراق جنگی خواهد بود که عبادی باید به تنهایی درگیر آن شود.