شهرک سازی اسراییلی

صرف نظر از اینکه چقدر بعید است که حماس سه شهرک نشین اسراییلی را چند هفته پس از امضای یک توافقنامه آشتی با فتح ربوده باشد، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسراییل تلاش می کند از رویداد هفته گذشته برای تخریب آشتی حماس – فتح استفاده کند. اطمینان حاصل کردن از این که چنین اتفاقی رخ نمی دهد، وظیفه حماس، فتح و تشکیلات خودگردان فلسطین است.

حتی پیش از اعلام این توافق، نخست وزیر اسراییل مخالفت خود را نسبت به هرگونه آشتی بالقوه فلسطینی ها پنهان نکرده بود.

او حتی طی سال های مذاکره اسراییل – فلسطین، نسبت به تبعات آشتی فتح-حماس هشدار داده بود. پس از آنکه حماس و فتح این آشتی مخوف را در روز ۲۳ آوریل امضا کردند، اسراییلی ها صحنه مذاکرات را ترک کردند.

اما، در نهایت تلاش های نتانیاهو در راستای جلوگیری از استقبال جامعه بین الملل و تجلیل از آشتی فلسطینی ها که مدت ها انتظار آن می رفت با شکست مواجه شد. واکنش ها به این توافق کاملا دلگرم کننده و مثبت بودند.

کاترین اشتون رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا تصدیق کرد که آشتی فلسطینی ها با چالش های بسیاری رو به رو است، اما از سوی دیگر این آشتی فرصت های جدیدی را برای فرآیند صلح، تغییرات دموکراتیک و همچنین برای فلسطینی ها در غزه و کرانه باختری ایجاد می کند.

شکست نتانیاهو نیز وقتی مشخص شد که فراخوان او خطاب به قدرت های بزرگ جهان برای عدم به رسمیت شناختن وحدت ملی دولت فلسطین نادیده گرفته شد. این امر موجب شد که وی بدگمانی خود را نسبت به واشنگتن از طریق مطبوعات بین المللی منعکس کند. نخست وزیر اسراییل اوایل سال جاری در گفتگو با آسوشیتدپرس گفت: «من به شدت نگران اعلام این موضوع هستم که ایالات متحده با دولت فلسطینی همکاری می کند که حماس پشتیبانی آن را برعهده دارد.»

جان کری وزیر امور خارجه آمریکا تلاش کرد با تاکید بر این که همکاری با دولت متحد فلسطین بسته به نیاز ما و به صورت مقتضی صورت می گیرد، نتانیاهو را آرام کند. کری افزود: «همانطور که از روز اول هم گفتیم برای اطمینان از تمام مواردی که درباره آن صحبت شده و عدم تخطی از آنها می خواهیم از نزدیک دولت فلسطین را تحت نظر بگیریم.»

اما، به نظر می رسد که این دلگرمی ها برای عده ای ناشنوا مطرح شده است و از نگرانی های نخست وزیر اسراییل کم نکرد و موجب شد که وی به دولت تکنوکرات فلسطین فرصت ادامه مذاکرات با اسراییل را بدهد.

پس چرا نتانیاهو اعتراض می کرد؟ به نظر من، عدم پذیرش این دولت توسط نخست وزیر اسراییل بر اساس این حقیقت است که این دولت در نتیجه مصالحه و آشتی فلسطین شکل گرفته است. واضح است که موضع نتانیاهو براساس تعصبی آشکارا شکل گرفته است، این تعصب نه تنها نسبت به توافق آشتی فتح و حماس بلکه نسبت به برخورد با تشکیلات خودگردان فلسطین به عنوان نماینده مشروع تمام فلسطینی ها است.

موضع کنونی نتانیاهو تداوم الگوی رفتار سیاسی وی نسبت به رهبران فلسطین است که از روزهای ریاست جمهوری یاسرعرفات تاکنون ادامه داشته است. این امر نشان می دهد که وی در نهایت نگران رسیدن به یک توافق صلح با دولت متحد فلسطین است، تنها نوع توافقی که می توان آن را لایق نام صلح دانست.

براساس گزارشات روزنامه اورشلیم پست اسراییل، در غیر این صورت، چگونه می توان تشکیل گروه ویژه دولت نتانیاهو را نسبت به امنیت و واقعیت دیپلماتیک جدیدی که با شکل گیری دولت وحدت ملی فلسطین ایجاد شده را توضیح دهیم؟ این گروه ویژه با هدف بررسی واکنش اسراییلی ها پس از تصویب اعمال تحریم ها علیه تشکیلات خودگردان فلسطین تشکیل شده است. به خاطر داشته باشید که این دولت فلسطین که از تکنوکرات ها تشکیل شده، برای متحد کردن جامعه و نهادهای فلسطینی شکل گرفته است و دربرگیرنده هیچ وزیری از جنبش حماس نیست.

این امر ما را به سه شهرک نشین مفقود شده اسراییل و اتهامات مطرح شده از سوی تل آویو بازمی گرداند که حماس در ربودن آنها دست داشته و احتمالا نتانیاهو می تواند از این رویداد به عنوان دستاویزی برای یک پاسخ نظامی استفاده کند. شرایط دقیق حول محور مفقود شدن این سه نفر در کرانه باختری نامشخص باقی مانده است، اما دولت فلسطین و حماس هرگونه نقش در این مسئله را تکذیب کرده اند.

آیا این امکان وجود دارد که مسئولیت این ماجرا برعهده اعضای تندرو حماس باشد که هرگونه توافق خود با فتح را مستلزم به رسمیت شناخت کشور اسراییل می داند؟ آیا یکی از اعضا می تواند از فعالیتهای سایر اعضا بی خبر باشد؟ این سناریو به طور قطع امکان پذیر است، اما تا زمانی که وضعیت روشن شود، فلسطینی ها و به طور خاص حماس باید هر آن چه در توان دارند را برای ممانعت از سوء استفاده این وضعیت توسط دولت نتانیاهو و وخیم کردن هرچه بیشتر آن به کار گیرند.

مادامی که با فرضیات سروکار داریم، این امکان هم به همان اندازه وجود دارد که این سه جوان به طور خاص رو بوده شده باشند تا این وضعیت امنیتی ایجاد شده تا نتانیاهو برای ارائه یک پاسخ خاص تحریک شود.

در نهایت با وجودی که جستجوها هنوز ادامه دارد، پایان این ماجرا مشخص نیست. آیا این وضعیت شبیه وضعیت گیلعاد شلیط سرباز اسیر شده اسراییلی است؟ آیا اسراییلی ها تلاش می کنند از این وضعیت برای تخریب توافق آشتی فلسطین و دولت آن استفاده کنند یا شاید ماجرا از آن هم فراتر می رود؟

اینها سوالاتی هستند که نیاز به توضیح دارند. آنچه به توضیح نیاز ندارد این است که مسیر فرآیند صلح اسراییل-فلسطین و آشتی بین فلسطینی ها پر از مین است که امکان دارد هر لحظه منفجر شود و هرکس می تواند فیوز آن را روشن کند در هر دو طرف هم افرادی هستند که برای انجام چنین کاری از آمادگی لازم برخوردار هستند.