هوشیار زیباری، وزیر خارجه عراق – عکس از اسوشیتدپرس
در حالی که کردهای عراق قرار است نامزدهایشان را برای انتخابات ریاست‌جمهوری عراق اعلام کنند، امید فراوانی به دستیابی به موفقیت در مذاکرات برای تشکیل دولتی جدید به دنبال انتخابات قانونی سی‌ام آوریل وجود دارد. توافق بر سر انتخاب نخست‌وزیر هم که باید شیعه باشد، به دنبال این انتخابات خواهد آمد.
این در حالی است که هوشیار زیباری، از رهبران جنبش کردها در عراق، خودش را بر سر دوراهی تمایل به تشکیل دولتی متشکل از تمامی گروه‌های و فرقه‌های قومی و نژادی و فریادهای روزافزون کردها برای استقلا ل یافته است. زیباری در مقام وزیر امور خارجه عراق یکی از سران کردها بود که نشست‌های کابینه نوری المالکی، نخست وزیر عراق را در اعتراض علیه اظهارات او مبنی بر اینکه منطقه خودمختار کردستان پناهگاه تروریست‌هاست، بایکوت کرد.
منظور از این تروریست‌ها عمدتا اعضای گروه داعش بود که مناطق متعددی در عراق را به تصرف خود درآوردند و و به مدت یک ماه تهدید کردند که به بغداد هم نفوذ خواهند کرد.
در حالی که بحران عراق همچنان ادامه دارد، زیباری در قاهره با خبرنگار الشرق الاوسط از وضعیت موجود و مذاکرات سیاسی صلح طلبانه که می‌تواند گامی به پیش باشد، گفت و گو کرد.
***
الشرق الاوسط: نظرتان درباره این مرحله بحرانی فعلی سیاست عراق، به خصوص درباره انتخاب ریاست جمهور و نخست وزیر این کشور چیست؟
هوشیار زیباری: تمام موضوعات و مسائل مربوط به فرآیند سیاسی انتخاب رهبری و تغییر دولت در حال حاضر در مسیر درست خودش است. ما طی چند روز گذشته چند نشست برگزار کردیم و به نظر من انتخاب رییس مجلس و معاونانش نشانه مثبتی محسوب می‌شود. من این اتفاق را یک نقطه شروع می‌دانم. ائتلاف کردستان نامزدهای خود برای ریاست جمهوری را اعلام خواهد کرد؛ این نامزدها از همان حزب جلال طالبانی، رهبر حزب اتحادیه میهنی کردستان انتخاب خواهند شد.
یک ماه پس از انتخاب رییس‌جمهور، او از مجلس می‌خواهد که یک نخست وزیر انتخاب کنند. من معتقدم حضور سنی‌ها درمجلس نشان از حضور تمامی بخش‌ها و اجزای دنیای سیاست دارد و این تنش و معضل مربوط به بی‌عدالتی‌های گذشته را کاهش می‌دهد. اما به هر حال رقابت اصلی بر سر انتخاب نخست‌وزیر خواهد بود.
با این حساب شما هیچ نظری در این باره که نخست‌وزیر چه کسی خواهد بود، ندارید؟
مقامات مذهبی نجف و آیت‌الله العظمی علی السیستانی هشت شرط را تعیین کرده‌اند که نامزد نخست‌وزیری باید آن‌ها را رعایت کند. این شروط عبارتند از اجتناب از ارتکاب خطاهای گذشته در دولت و تشکیل یک دولت متحد ملی متشکل از تمام اجزا و بخش‌های جامعه از جمله سنی‌ها، شیعیان و کردها.
فردی که بتواند این شروط را محقق کند، نخست‌وزیر دولت خواهد بود. بحث‌ها و مشاوره‌های جدی در خصوص انتخاب نامزد نخست‌وزیر با گروه‌های شیعه صورت گرفته و این روندی است که در حال حاضر طی می‌شود. به علاوه اینکه، تاکید فراوانی بر حضور کردها در کل فرآیند سیاسی کشور وجود دارد.
جنجال‌ها و اختلاف‌های قابل توجهی بر سر تشکیل دولت جدید و انتخاب نخست‌وزیر وجود داشته. به نظر شما آیا عراق بر این بحران سیاسی غلبه خواهد کرد؟
ائتلاف ملی شیعیان باید در زمینه انتخاب نامزد نخست‌وزیر قاطع عمل کند. مشاوره، میانجی‌گری و حمایت فراوانی از سوی ایالات متحده، ایران و برخی از کشورهای عربی متحد در این راستا وجود داشته. مرحله بعدی در تاریخ عراق بسیار مهم خواهد بود و باید بر سرگزینه‌های مانا توافق صورت گیرد.
ما چه زمانی شاهد نتایج توافق‌نظرهایی که به گفته شما در این فرآیند سیاسی صورت گرفته، خواهیم بود؟ آیا این توافق‌نظرها به حل مساله امنیتی عراق کمک خواهد کرد؟
نزدیک به یک ماه و یا شاید هم بیشتر طول خواهد کشید که بتوانیم به تصویر واضح‌تری از وضعیت کشور برسیم، چرا که بحرانی جدی به دنبال تصاحب مناطق متعددی از سوی داعش و سایر گروه‌ها به وجود آمده. عراق در حال حاضر با همکاری با کشورهایی دوست در صدد بازگردندان امنیت و ثبات از طریق فعالیت‌های ضدتروریستی و تحت نظر گرفتن گروه‌هایی که از طریق مناطق مرزی سوریه و عراق به کشور راه یافتند، هستند.
وضعیت کنونی امنیتی عراق را چطور می‌بینید؟
وضعیت امنیتی رو به وخامت است و فشار زیادی را به دولت وارد کرده، به ویژه بعد از اینکه داعش و چند گروه مسلح دیگر توانستند کنترل برخی مناطق استان‌ها را در دست بگیرند. بسیاری از مردمی که در این استان‌ها زندگی می‌کنند، اعلام کرده‌اند که طرفدار دولت نیستند و در شرایط خوبی به سر نمی‌برند و مطالباتی دارند. بنابراین این وضعیت باید به لحاظ سیاسی مورد بررسی قرار گیرد و تغییری در آن ایجاد شود، تغییری اساسی نه صرفا رسمی. از بین بردن این خطر فعلی در گرو پیشبرد فرآیند سیاسی بدون توقف و بدون رسیدن به موانع جدید است. اگر این اتفاق رخ ندهد، آشفتگی گریبان کل کشور را خواهد گرفت.
نظرتان درباره بیانیه اخیر عزت الدوری، رهبر بعثی‌ها و معاون سابق صدام حسین چیست؟ بیانیه‌ای که در آن گفته گروه او وارد خاک عراق شده و اینکه « آزادی بغداد نزدیک است»؟
این اظهارات عزت الدوری صرفا تهدید است و چیزی بیش از این نیست. نیروهای قدرتمند مستقر اطراف بغداد و فرودگاه‌ها راه ورود به پایتخت را برای آن‌ها بسیار دشوار می‌کند.
نوری المالکی، نخست‌وزیر فعلی عراق کردها را متهم به حمایت از داعش و القاعده کرده. آیا از تنش میان بغداد و منطقه خودمختار کردستان کاسته شده؟
فعلا گرایش بیشتر به سمت موضوعات مهم‌تر و نرم کردن زبان تند و تیز بیانیه‌های رسانه‌ای و حتی شعارهای بخش خصوص است. ائتلاف کردستان در این فرآیند سیاسی شرکت کرده و در تشکیل یک دولت متحد ملی که نماینده تمامی اجزا و طبقات جامعه بر اساس قانون اساسی باشد، مشاکرت خواهد داشت.
شما یکی از سران کردها هستید که نشست‌های کابینه المالکی را به خاطر حرف‌هایش درباره کردها بایکوت کرده‌اید و حسین الشهرستانی در حال حاضر جانشین شما محسوب می‌شود. آیا هنوز در مقام وزیر امور خارجه فعالیت می‌کنید؟
جایگاه من در وزارت امور خارجه به قوت خود باقی است چرا که برکناری وزرا جز حقوق نخست وزیر محسوب نمی‌شود؛ شورای نمایندگان باید اول چنین تصمیمی را تایید کند. ائتلاف ما همچنان در مجلس حضور دارد و در پیشبرد فرآیند سیاسی هم مشارکت دارد. تنها کاری که ما کرده‌ایم، عدم حضور در کابینه آقای مالکی در اعتراض به اظهارات ایشان درباره کردستان و متهم کردن کردها به کمک به داعش و القاعده و بعثی‌ها بوده است. اظهارات او تاثیر بدی از خود بر جای گذاشته چرا که پایشان را فراتر از حد خود گذاشته‌اند.
آیا شما به بغداد برمی‌گردید؟
من برمی‌گردم چرا که قابلیت من به عنوان یک مقام عالی رتبه و یکی از سران ائتلاف کردستان، بیشتر از توانایی‌های یک وزیر است. بغداد پایتخت ماست و هر زمانی ممکن است به این شهر بازگردم. اما در عین حال، ما به تصمیم رهبری‌مان هم متعهد هستیم و در حال حاضر هر گونه اقدامی که صورت می‌گیرد، در راستای تشکیل یک دولت جدید است. من هنوز عضو دولت فعلی هستم.
آیا این به این معنی است که هیچ بیانیه دیگری در خصوص استقلال یا جدایی کردها از عراق از منطقه کردستان صادر نخواهد شد؟
در حال حاضر هدف مشارکت و باقی ماندن در چهارچوب یک عراق متحد، بر اساس قانون اساسی است. با توجه به پیشنهاد برگزاری یک همه‌پرسی، این پرونده به مجلس کردها تحویل داده شده، بر این اساس که نماینده کردستان عراق خواهد بود و تمامی تصمیمات را اتخاذ خواهد کرد. مکانیسم‌های زیادی برای داشتن یک عراق متحد وجود دارد. منطقه کردستان متعهد به مشارکت در فرآیند سیاسی بر اساس قانون اساسی است که سخن از یک کشور فدرال و عضو اتحادیه کارگری و تعدد حزبی در چهارچوب عراقی متحد می‌گوید.
نوری المالکی، نخست‌وزیر عراق شروطی را برای انتخاب نامزدهای ریاست جمهوری که بر اساس توافق‌نامه سیاسی عراق باید یک کرد باشد، تعیین کرده. اولین شرط این است که رییس جمهوری بعدی باید از وحدت و یک عراق متحد محافظت کند . نظرتان در این باره چیست؟
شرایط ریاست جمهوری در قانون اساسی موجود است و این قانون اساسی است که رییس جمهور بعدی را تعیین خواهد کرد. هیچ کس حق این را که بر اساس سلیقه خود شرط تعیین کند، ندارد.
نتیجه سفر اخیر سامح شکری، وزیر امور خارجه مصر به عراق چه بود؟
اتفاق خوبی بود. ما جزئیات وضعیت فعلی را مورد بررسی قرار دادیم و به بحث درباره مشکلات و موضوعات زیادی پرداختیم. از مبارزه با تروریسم و اهمیت حمایت امنیتی حرف زدیم و او بر تعهد خود در قبال ثبات عراق متحد تاکید کرد. این دیدار نتیجه مثبتی را در برداشت چرا که او با تمامی گروه‌های سیاسی عراق ملاقات کرد و بر این نکته تاکید کرد که مصر از تمام عراقی‌ها به یک اندازه حمایت خواهد کرد و اینکه مهم‌ترین چیز در حال حاضر غلبه بر شرایط دشوار و بحرانی است که کشور با آن مواجه شده.
