پلیس عربستان سعودی در حال اهدای گل به خانمی در حال رانندگی است (الشرق الاوسط)

اینکه روزنامه نگاران برجسته و رسانه های صاحب نام جهان برای مشاهده رانندگی بانوان سعودی به این کشور اعزام شوند جای تعجب ندارد. همچنین، اینکه این رویداد در کانون توجه کشورهای دور و نزدیک قرار بگیرد نباید چندان هم تعجب کرد. تحولات سعودی هم مورد توجه سعودی هاست و هم مورد توجه جهانیان چرا که سعودی با توجه به موقعیتش از اهمیت فراوانی در جهان عرب و اسلامی و سطح بین المللی قرار دارد. وزن اقتصادی و مذهبی و سیاسی سعودی باعث شده تا خیلی ها تحولات این کشور به ویژه در مرحله کنونی را دنبال کنند. 

تحول مربوط به رانندگی زنان را نمی توان از بقیه تحولات دو سال گذشته در این کشور تفکیک نمود. به نظر من، ایجاد موجی از امیدواری در جامعه مهم ترین ثمره این اصلاحات به شمار می رود یعنی، حالا مردم و به ویژه جوانان که اکثریت جمعیت کشور را تشکیل می دهند به آینده امیدوارتر شده اند. تنها با امید است که می توان بر مشکلات و موانع غلبه نمود و سیاست ها را اجرایی کرد. این فضای امید ظرفیت ساز بوده که می توان از آن در آینده بهره گرفت.

کسانی که تحولات سعودی را دنبال می کنند می دانند که فضای امید به عنوان اهرمی برای اجرای برنامه های بلندپروازانه “چشم انداز ۲۰۳۰” است. بدترین چیزی که ممکن است  در یک کشور پیش بیاید ناامیدی و سرخوردگی جوانان از تغییر و پیشرفت است. یا اینکه جوانان تصور کنند که صحبت درباره آینده تنها جنبه تبلیغاتی یا ویترینی دارد.

کسانی که با سعودی از نزدیک آشنایی دارند می دانند که جوانان این کشور دیگر نظاره گر و منتظر نیستند بلکه آنها تمام قد در پروسه اصلاحات و مدرن سازی فراگیر کشورشان مشارکت می کنند. این تحولات به ناگزیر بر همه بخش های زندگی تاثیر خواهد گذاشت.

اینکه مردم یک جامعه تصور کنند که همه درها به رویشان بسته شده و دریچه امیدی ندارند مساله خطرناکی است. و اینکه مردم تصور کنند که به خاطر امنیت جانی باید همه مسائل را به حال خود رها کرد و کنکاش و بررسی مشکلات همانا و سراز ناکجا آباد در آوردن همانا مساله خطرناکی است. آری، مساله خطرناک این است که مردم حس می کنند آینده شان بهتر از گذشته نخواهد بود. چنانچه این فضا بر جامعه حاکم شود حکومت ها باید اعلام ورشکستگی کرده و تنها نظاره گر باشند.

دولت سعودی تصمیم گرفت تا در بر خلاف مسیر سرخوردگی و ناامیدی که بر بخش های گسترده خاورمیانه حاکم شده حرکت کند. سران سعودی متوجه شدند که نبرد برای آینده از امروز آغاز می شود. انتظار هم همنشین خوبی نیست. جهان با شتاب فوق العاده در حال حرکت به سوی آینده است. کشورهایی که می خواهند در این مسیر عقب نمانند باید دست به کار شده و تصمیم های دشواری اتخاذ کنند و فارغ از همه مشکلات، عزم و اراده برای عملی کردن این تصمیم ها داشته باشند. سران کشور با دقت تمام به پیام آینده توجه کرده و برای قرار گرفتن در این مسیر اعلام آمادگی کرده و به موازات آن، آرزوها و اهداف مردم و مطالبات آنان برای بهبود شرایط معیشتی و کشورشان را مورد توجه قرار داده اند. مساله توجه به آینده با تلاش های دو سال گذشته سران سعودی در صدر اولویت مردم قرار گرفته است. این مساله به تک تک آنها بستگی دارد.. برخورداری از فرصت های مناسب برای  آموزش و اشتغال و معیارهای زندگی با کرامت و پایه ریزی اقتصاد غیر نفتی. کشور  در عین حال باید وارد عرصه پیشرفتی شود که جهان به طور بی سابقه ای با انقلاب های علمی و فناوری پیاپی به آن دست یافته است. برای پیروزی در نبردی به این بزرگی باید به فکر تغییر رویکرد و روش و ذهنیت ها و آداب و رسوم بود.

بحث های فراوانی در این راستا در سعودی درباره برنامه تحول ملی و مراحل دست یابی به سند «چشم انداز ۲۰۳۰» مطرح شد. دست یابی به هدف مستلزم تغییر اندیشه و فعالیت با ابزارهای متفاوت و قانون گذاری و ایجاد فضای ضروری برای جذب سرمایه گذاران و گردشگران است. به هر حال، تغییر متن قوانین به تنهایی به درد نمی خورد بلکه باید آداب و رسومی که در ذهنیت ما نقش بسته دستخوش تغییر شوند. جامعه را باید دوباره از نو ساخت. اگر برنامه های کلان مورد حمایت جامعه قرار بگیرند در این صورت موفقیت حاصل می شود.

داستان از اعتماد متقابل شروع شد، یعنی اعتماد متقابل مردم و حکومتی که شیوه گوش دادن به مشکلات مردم را به خوبی بلد است. مردم به مسئولان اعتماد دارند و مسئولیت تامین منافع و سرنوشت کشور را به دست آنها سپرده اند. پروژه های بلندپروازانه بر پایه همین اعتماد متقابل گذاشته شدند و به سرعت به ویژگی خاص سعودی نوین تبدیل گشتند. حالا حکومت ابایی برای رفع موانع و مشکلات حتی مسائلی که پیش از این جزو مسائل دشوار دسته بندی می شدند ندارد.

اگر مردم با همه قوا در صحنه حاضر نمی شدند فرآیند بزرگ تحول شکست می خورد. رفع موانع مشارکت مردمی منجر به حضور گسترده توده ها می شود. بر کسی پوشیده نیست که آداب و رسوم منجر به ایجاد محدودیت گسترده بانوان سعودی برای مشارکت طبیعی و نقش آفرینی بیشتر در خانواده و جامعه شدند. نکته قابل توجه این بود که بانوان سعودی برای نقش آفرینی تمام قد در حوزه کاری و تولید و ساخت آینده خود و خانواده و کشورشان تمایل دارند. در این راستا، صدور مجوز رانندگی زنان توسط ملک سلمان بن عبد العزیز گامی در جهت توانمند سازی زنان تلقی می شود. مدت زمان بین فرمان پادشاه و زمان اجرای آن برای تشریح قوانین و آماده سازی و تدوین برخی ضوابط ضروری کافی بود.

مشاهده زنان سعودی در حال رانندگی در خیابان های کشور موجی از امید ایجاد نمود. سران سعودی این فضا را ایجاد کردند. نشاط و پویایی ولیعهد در سطح داخلی و خارجی منجر به تثبیت این فضا شد. سران سعودی تصمیم مهمی در راستای حرکت به سوی آینده اتخاد کردند که یکی از برنامه ها و پروژه های کلان و بلندپروازانه و تصمیم گیری های بی باکانه به حساب می آید. تحولات جاری در سعودی در راه اندازی موتور محرکه آینده موفق بوده، آنهم در منطقه ای که بر اثر جنگ و نبرد و ناکامی اقتصادی دچار یاس و سرخوردگی است. با توجه به این شرایط، جای تعجب ندارد که جهانیان به تحولات سعودی چشم دوخته اند و خبرنگاران برای رصد برخی رویدادها در سعودی نوین اعزام شدند. تحولات دو سال گذشته در راستای ظرفیت سازی و حرکت به سمت آینده در سعودی است. معلوم است که رویدادهای جاری در کشور مهمی مثل سعودی مورد توجه کشورهای منطقه و جهان قرار می گیرند.