دغدغه ورود به دانشگاه یکی از دغدغه های اصلی جوانان ایرانی به ویژه جوانان نسل دهه ۵۰ و ۶۰ هجری بوده است. ظرفیت محدود دانشگاه ها در دهه ۷۰ و تعداد زیاد متقاضیان برای ورود به دانشگاه و وجود سدی به نام کنکور، مشکلات بسیاری را برای خانواده های ایرانی ایجاد کرده بود.
از این رو برنامه ریزی زیادی در آموزش عالی ایران برای افزایش ظرفیت کمی دانشگاه ها انجام شد تا حدی از استرس و فشارهای ورود به دانشگاه از خانواده های ایرانی کم کنند. این گسترش ظرفیت بدون توجه به کیفیت و نیاز جامعه انجام شد، به طوری که سبب شده تا بسیاری از رشته ها و به زبان دیگر بخشی از ظرفیت آموزش عالی خالی بماند و برخی از دانشگاه ها و موسسات آموزشی متضرر شوند.
در خواست برای ورود به دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی قبل از سال ۱۳۸۹ به مدت ۶۰ سال همواره بیشتر از ظرفیت دانشگاه ها بوده است، اما به گفته سعید قدیمی مدیرکل دفتر گسترش و برنامهریزی آموزش عالی کشور از این سال به بعد ۸۵ درصد صندلی های دانشگاه ها بیشتر از تقاضا است.
با گسترش ظرفیت دانشگاه ها، دغدغه ورود به دانشگاه در بین جوانان ایرانی حل شده، اما این مسئله سبب نشده تا رقابت در بین جوانان از بین برود. برخی از رشته ها و دانشگاه ها دارای محبوبیت بیشتری در بین جامعه ایرانی هستند و رقابت برای ورود به آن ها همچنان یکی از اصلی ترین دغدغه جوانان محسوب می شود.
رشتههای «مهندسی برق، مهندسی مکانیک، مهندسی کامپیوتر، مهندسی عمران، مهندسی معماری و مهندسی صنایع» پرطرفدارترین رشتهها در گرایش ریاضی فیزیک، رشتههای «دکتری حرفهای پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی» پر طرفداترین رشته های علوم تجربی و همچنین «حقوق، روانشناسی و حسابداری» از جمله رشتههای پرطرفدار علوم انسانی و رشته های «عکاسی، سینما، صنایع دستی» جزو رشته های پر طرفدار گرایش هنر در ایران به شمار میآیند و هر ساله میزان زیادی از داوطلبان کنکور این رشته ها را به عنوان اولویت خود انتخاب می کنند.
بر اساس اعلام سازمان سنجش، در کنکور سال ۱۳۹۱، ۲۰ درصد ظرفیت کل کنکور به رشته های پر طرفدار اختصاص یافت و در سال جاری (۱۳۹۲) نیز بیش از ۱۵ درصد ظرفیت کل کنکور معادل ۱۴۶ هزار و ۴۸۵ ظرفیت به رشته های پرطرفدار اختصاص یافته است.
بررسی آمار انتخاب رشته نفرات برتر کنکور نشان می دهد که مهندسی الکترونیک محبوب ترین رشته در بین نفرات اول گرایش ریاضی فیزیک است و به ترتیب می توان رشته های مهندسی مکانیک، عمران و کامپیوتر را محبوبترین رشته های نفرات برترریاضی کنکور دانست.
آمار سال های اخیر نشان می دهد که دو رشته پزشکی و داندانپزشکی در بین رتبه های برتر گرایش علوم تجربی از محبوبیت ویژه ای برخوردار بوده است. حقوق و روانشناسی پرطرفدارترین رشته ها در بین نفرات برتر گرایش علوم انسانی هستند.
پر طرفداترین دانشگاه های ایران
از سوی دیگر باید گفت که فقط رقابت در رشته های محبوب وجود ندارد، بلکه برخی از دانشگاه ها در بین ایرانیان به خوبی شناخته شده اند و هر ساله برای ورود به این دانشگاه ها رقابت شدید بین داوطلبان کنکور سراسری ایران دیده می شود.
دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشکده های علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه های مورد علاقه نفرات برتر کنکور هستند و سالانه نفرات برتر را جذب خود کرده اند. در میان این سه دانشگاه، می توان دانشگاه شریف را برتر دانست. زیرا دانشگاه علوم پزشکی تهران به علت رشته های پزشکی و دانشگاه شهید بهشتی بر اساس اعتبار دانشکده حقوق می توانند سالانه رتبه های برتر را به خود جذب کنند، اما دانشگاه شریف در بسیاری از رشته های زیر گروه مهندسی و صنعتی به برند و شاخصی برای تحصیل تبدیل شده اند.
دانشگاه های صنعتی شریف، تهران و امیرکبیر سالانه توانسته اند رتبه های برتر گرایش ریاضی را جذب کنند. دانشگاه های علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی شهید بهشتی، علوم پزشکی شیراز و اصفهان مقصد نفرات برتر گرایش علوم تجربی و دانشگاه های شهید بهشتی، تهران، علامه طباطبایی و فردوسی مشهد انتخاب رتبه های برتر گرایش علوم انسانی هستند.
رقابت دانشگاه ها برای جذب نفرات برتر
رقابت فقط به داوطلبان کنکور ختم نمی شود بلکه بسیاری از دانشگاه های ایران برای جذب رتبه های برتر تسهیلاتی را ارائه می دهند و با یکدیگر به رقابت می پردازند.
دانشگاه آبادان برای رتبه های برتر کشوری که این دانشگاه را مقصد تحصیلی خود انتخاب کنند تسهیلاتی از جمله رایانه همراه، ایجاد امکانات مناسب آموزشی برای تسلط به زبان انگلیس، تامین بخشی از هزینه کتاب ها و لوازم التحریر، تسهیلات بیمه خدمات درمانی و امکانات خوابگاه های مجردی وعده داده است.
دانشگاه تهران اعلام کرده که رتبههای برتر کنکور می توانند پس از دوره آموزشی، دوره سربازی خود را به عنوان دانشجوی امریه در دانشکده فنی این دانشگاه بگذرانند. دانشگاه صنعتی شریف نیز به رتبه های برتری که این دانشگاه را برای تحصیل انتخاب کنند، بورس تحصیلی ارائه می کند.
دانشگاه های شیراز، الزهرا و تبریز هم جزء دانشگاه هایی هستند که به نفرات برتر تسهیلات خوابگاهی ارایه می کنند و دانشگاه شهید بهشتی هم وعده تسهیلات رفاهی را به نفرات برتر کنکور داده است.