انتخابات ریاست جمهوری مصر که تا پایان ماه آوریل برگزار می شود، نزدیک است. مردی که میگویند برنده این میدان خواهد شد، فیلد مارشال عبدالفتاح سعید حسین خلیل السیسی، فرمانده ارتش و وزیر دفاع مصر است. همچنین وی عامل اصلی و بارز پشت پرده سقوط محمد مرسی و تشکیل دولت موقت که ژوئیه سال گذشته جانشین دولت تحت رهبری اخوان المسلمین شد، است، البته السیسی هنوز اعلام نکرده که آیا خودش را برای انتخابات ریاست جمهوری نامزد خواهد کرد یا نه.
آشکار است که اگر السیسی این کار را بکند، برنده میدان خواهد شد. نتیجه همهپرسی قانون اساسی در ماه ژانویه، از نگاه بسیاری به همان اندازه که منجر به تصویب پیشنویس قانون اساسی شد، مهر تایید برای السیسی هم محسوب میشد. از همین حالا میتوان در مصر همه چیز را با تصویری از السیسی لبخند به لب خرید و شعار «السیسی رییس جمهوری من است» هم از همه جا به گوش میرسد.
در حال حاضر دو نشانه وجود دارد که نشان میدهد، السیسی در انتخابات شرکت خواهد کرد. تایید وجود کمپین او از سوی نیروهای مسلح شورای عالی در اواخر ماه ژانویه و همچنین سفر او به روسیه و ملاقات با پوتین، رییس جمهور این کشور که در اوایل ماه جاری (فوریه) رخ داد. باید توجه داشت که در این سفر السیسی با لباس غیرنظامی سوار هواپیما شد، اتفاقی که به ندرت رخ میدهد.
حمایت روسیه از مصر در حالی رخ داده که روابط مصر با ایالات متحده هنوز تیره و تار است و با وجود اینکه کشورهای حاشیه خلیج فارس از زمان سقوط مرسی از مصر حمایت مالی زیادی کردند و آشکارا از برکناری اخوان المسلمین خوشحال هستند، شیخ محمد بن راشد آل مکتوم، نخست وزیر و حاکم دبی در ماه ژانویه در مصاحبهای با بیبیسی گفت که السیسی باید در ارتش بماند.
البته اگر السیسی ریاست ارتش را با ریاست بر کشور معامله کند، دیگر از مزیت جدا بودن از مشکلات روزانهای که مردم مصر را تحت فشار قرار میدهد، برخوردار نخواهد بود.
السیسی، در مقام رییس جمهور دیگر نمیتواند به عنوان یک ناظر بیرونی از دور بایستد و اوضاع را تماشا کند یا نقش یک قیم و محافظ را ایفا کند. او مجبور خواهد بود از ارتش و وظایف نظامیاش کنارهگیری کند که قاعدتا فاصلهای بین او و این نهاد ایجاد خواهد کرد.
نقش السیسی در ارتش به عنوان عامل برقراری ثبات در کشور بود که منجر به ایجاد تصویری از او به عنوان فرشته نگهبان مصر شد.
به طور قطع بسیاری از مصریها السیسی را یک ناجی ملی میبینند؛ خطر هم در همین جا احساس میشود که او خودش هم همین تصور را درباره خودش دارد. چالشهای اقتصادی و اجتماعی مصر قطعا به سرعت از بین نخواهد رفت و توقعهای زیادی که مردم مصر از السیسی دارند، میتواند حتی منجر به همان سرخوردگی مردمی (البته در ابعاد گستردهتر) که اخوان المسلمین را در معرض خطر داد، شود.
مصریان بیشتر گرایش به تکیه بر فرد دارند تا به برنامههای سیاسی. مصریها این را متوجه شدهاند، اما ترس زیاد و بیاعتمادی در نهادهای این کشور و خود جامعه موج میزند.
کسانی که در انتخابات شرکت خواهند کرد، این پرسش برایشان مطرح است که آیا کشور بدون رهبری قدرتمند (بخوانید مستبد) میتواند پیشرفت کند.
عمر سلیمان که در زمان مبارک رییس سازمان اطلاعات مصر بود، گفته بود که مردم مصر آماده برای دموکراسی نیستند؛ جملهای که در آن زمان سروصدا به پا کرد و معروف شد، اما دموکراسی از کجا آغاز میشود؟ عدهای بر این باورند که اگر قرار باشد در مصر دموکراسی برقرار شود اول باید سیستم رهبری را کنار بگذارد. این در حالی است که حامیان ریاست جمهوری السیسی معتقدند او تنها کسی است که میتواند وضعیت انتقالی مصر را تحت کنترل نگه دارد.
البته به نظر میرسد عامل دیگری که السیسی را به سمت نامزدی ریاست جمهوری میراند، این است که گزینه دیگری که قابل اعتماد مردم مصر هم باشد، وجود ندارد. چه گزینه دیگری از این قدرت و پشتوانه برای گذراندن مصر این مرحله انتقالی برخوردار است؟ دو نامزد دیگر ریاست جمهوری نامزدی خود را اعلام کردهاند؛ حمدین صباحی، نامزد نئوناصریها در انتخابات ریاست جمهوری پیشین و رییس حزب جریان مردمی، و سامی عنان که تا سال ۲۰۱۲ یکی از اعضای ارشد شورای عالی نیروهای مسلح و رییس نیروهای مسلح بود.
صباحی تا به این لحظه یک مانیفست ۱۶۶ صفحهای را بر پایه سه رکن منتشر کرده است: آزادی همراه با نظامی دموکراتیک، عدالت اجتماعی ناشی از توسعه کامل و شان و مقام ثمره استقلال ملی. با وجود اینکه صباحی در کمال ناباوری در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۲ در رتبه سوم جای گرفت، اگر السیسی وارد میدان رقابت شود، نه صباحی و نه عنان رقیب جدی برای او محسوب خواهند شد.
چهرههای اسلامگرا هم که آشکار از تجربه اخوان المسلمین عبرت گرفتهاند، بعید است پا به عرصه رقابت بگذارند. عبدل المنعیم عبدوالفتوح، نامزد سابق ریاست جمهوری هم از حضور در انتخابات اجتناب کرد و حزب سلفی نور هم ظاهرا اعلام کرده است که طی ده سال آینده نه در انتخابات شرکت خواهد کرد و نه ازآن حمایت می کند.
احتمال دیگری هم وجود دارد که اسلام گرایان از صباحی حمایت کنند تا اگرحتی نتوانند السیسی را شکست دهند، دستکم از ابعاد پیروزیاش بکاهند، ادعای او مبنی بر برخورداری از حمایت گسترده مردمی را زیر سوال ببرند و همچنین بتوانند جایگاه اندکی از قدرت نفوذ سیاسی از بین رفته اسلام گرایان را زنده کنند.
شاید همین مسئله هم در نهایت پای السیسی را به انتخابات بکشاند. صباحی بدون یک رقیب جدی دیگر، میتواند مقام ریاست جمهوری را به دست آورد و حتی اگر در پشت پرده حمایت اسلامگرایان از خودش در انتخابات را بپذیرد، میتواند کمپین السیسی برای حذف کردن اسلامگرایان از عرصه سیاسی مصر را از سر راه بردارد.
تمام دیدگاههایی که در این مقاله وبلاگی مطرح شده، بازتاب دهنده دیدگاه نویسنده است و لزوما دیدگاه روزنامه الشرق الاوسط را منعکس نمیکند.