محمد علی برنو عکاس ایرانی توانست عنوان بهترین عکاس سال ۲۰۱۴ در هشتمین دوره جایزه Px3در پاریس را به دست آورد، اما نتوانست به دلیل وقت کم ویزا دریافت کند و برای دریافت جایزه خود به فرانسه برود.

برنو فعالیت خود در مطبوعات را از اواخر سال ۱۳۷۶ هجری خورشیدی با عکاسی ورزشی آغاز کرد. وی از سال ۱۳۸۲ تاکنون به عکاسی سیاسی و اجتماعی مشغول به کار است و تاکنون توانسته جوایز مختلف داخلی را از آن خود کند و به گفته وی «این اولین مقام در مسابقات بین المللی» است که کسب کرده است.

مسابقه Prix de la Photographie, Paris، یکی از معتبرترین مسابقات عکاسی اروپا است که از سال ۲۰۰۸ در دو بخش حرفه ای و آماتور در پاریس برگزار می شود و دارای بخش های مختلفی شامل بخش های خبری، طبیعت، فاین آرت، پرتره، تبلیغاتی و کتاب عکس است. این مسابقه در هر بخش سه عکاس به عنوان برنده معرفی می کند و در نهایت از میان این برنده‌ها یک نفر عنوان عکاس سال را کسب می‌کند.

جایزه بهترین عکاس سال ۲۰۱۴ این مسابقه به خاطر مجموعه عکس های «آخرین لحظه» که درباره ده دقیقه آخر زندگی دو محکوم به اعدام است، به محمد علی برنو داده شده است.

دو جوان محکوم به اعدام همراه با دو تن دیگر در یکی از خیابان‌های تهران به رهگذری حمله کرده و به زور کیف او را ربوده بودند و سپس با قمه به او ضربه زده بودند. فیلمی که از این ماجرا در یوتیوب منتشر شده بود از تلویزیون ایران هم پخش شد و افکار عمومی را برای اجرای حکم اعدام آماده کرد. اگر چه اعدام این دو جوان مورد بحث و نقدهای فراوانی قرار گرفت.

محمدعلی برنو پیش از این گفته بود که کار او ثبت واقعیت بوده و قصد ندارد با عکس‌هایش درباره مجازات اعدام قضاوت کند. به گفته او جدا از جنبه عکاسی، وجه اجتماعی مجموعه «لحظه آخر» برایش اهمیت داشته است. از اینرو با او به گفت و گو نشتیم.

شرق پارسی: عکس هایی که فرستادی عکس های اعدام بود؟ با توجه به اینکه اعدام در ایران نقدهای زیادی را در جوامع بین المللی به دنبال داشته، فکر می کنی این عکس ها به دلایل سیاسی رتبه آورده اند یا این فرضیه را رد می کنی؟

محمد علی برنو: برداشت ها و فرضیه های مختلفی در این رابطه وجود دارد، اما واضح است که داورهای منتخب برای جشنواره های عکاسی، سیاستمدار نیستند و اکثر آنها سال ها خود عکاس خبری، داور جشنواره ها و مسابقات و ادیتور آژانس های معتبر عکس بوده اند. آنها بیشتر از توجه کردن به مسایل سیاسی به مشخصه های یک عکس خبری، هنری یا به هر ژانر دیگری توجه کرده و اعتبار خود و مسابقه را به خاطر مسایل سیاسی و برداشت های شخصی زیر سوال نمی برند. داورها موظف به رعایت تمام قوانین حرفه ای انتخاب عکس برنده هستند که مسایل سیاسی روز می تواند در این انتخاب تاثیرگزار باشد.

موقع عکاسی به چه چیزی بیشتر فکر می کردی؟ فکر این بودی که این عکس ها را در مسابقه ای شرکت دهی؟

به تنها چیزی که همیشه موفع عکس گرفتن فکر می کنم؛ ثبت لحظه و آن واقعه به بهترین شکل و حتی فکر کردن به عکس بعدی است.

معمولا عکاس ها و خبرنگارها در لحظات شاد و غمگین حضور می یابند و باید سعی کنند در آن لحظات احساس خود را پنهان کنند درباره این مورد خاص چطور برخورد کردی؟

حضور در این لحظات خاص بخشی جدا نشدنی از حرفه و زندگی من است. طبیعتا من هم مانند هر انسان دیگری از اتفاقات شاد و غمگین تاثیر پذیر هستم و این مورد نیز مستثنی نیست.

عکس هایی که برنده مسابقه شدند، عکس های تار و سیاه (اعدام) هستند و این عکس ها برای تو موفقیت آوردند! چه حسی را به تو القا می کنند؟ البته بیشتر عکس هایی که در جهان برنده می شوند بسیاری صحنه های تلخ را ثبت کرده اند!

از اینکه در ثبت لحظه و واقعیت موفق بوده ام خوشحال هستم. با اینکه تلخی عکس ها من را هم به عنوان یک انسان تحت تاثیر قرار می دهد، اما این احساس معمولا مانع از انجام کار حرفه ای من نمی شود.

سال ها است که در بسیاری از عکس های خبری به تصویر کشیدن صحنه های ناگوار یا حتی عواقبی از رویدادهای تلخ به چشم می خورد، اما آنچه اهمیت دارد این است که تلخی یک واقعه و لزوم ثبت آن دو مقوله جداگانه بوده و نمی توان به صرف جریحه دار شدن احساسات عمومی از به تصویر کشیدن و نمابش آن رخداد اجتناب کرد. ناگفته نماند که عکس گرفتن نباید مانع از انجام وظیفه انسانی و کمک در مواقع ضروری شود.

برای عکاسی از دوربین خاصی استفاده کردی؟ بدون دوربین خوب هم می شود، عکس خوب گرفت؟

از دوربینی استفاده کردم که همبشه برای عکاسی استفاده می کنم. در عکاسی دوربین خوب همه چیز نیست، کما اینکه چند سالی است بخشی به نام عکاسی با موبایل حتی در معتبرتین مسابقات عکاسی جهان به چشم می خورد. کادربندی، شناخت نور و انتخاب سریع سوژه و از همه مهمتر فکر کردن قبل از عکاسی به اندازه داشتن یک دوربین خوب مهم است. دوربین های معمولی یک بار مصرف هم دوربین هستند، مهم تفکرعکاس است.

آیا در جشن معرفی عکاس سال (مسابقه ای که شرکت کردی) حاضر می شوی؟

متاسفانه خیر.

چه مشکلاتی برای حضور در این جشن بود؟

فقط ۴ روز قبل از مراسم به من خبر دادند که برای شرکت در جشن دعوت شده ام که طبعا زمان کوتاهی برای گرفتن ویزا و انجام کارهای سفر است.

خود حضور نیافتن در این مسابقه لحظه تلخی است که باید توسط یک عکاس یا خبرنگار ثبت شود؟

کاش احساسات و درونیات آدم ها هم قابل ثبت بود.

جایزه ات را چگونه می خواهی دریافت کنی با توجه به تحریم ها که انتقال پول به ایران را با مشکلات زیادی مواجه کرده است؟

مدال و تقدیرنامه را از طریق پست می توان دریافت کرد. در مورد بخش مالی هم امیدوارم با به ثمر رسیدن تلاش های آقای ظریف و همکارانشان و به نتیجه رسیدن مذاکرات اینگونه موانع از سر راه برداشته شود.

تصمیم داری در مسابقات دیگری هم شرکت کنی؟

بیشتر به خوب عکاسی کردن فکر می کنم تا شرکت در مسابقه، چون نتیجه عکاسی خوب عکس های قابل ارایه در مسابقات معتبر خواهد بود.

بهترین عکسی که گرفتی از نگاه خودت چه عکسی بوده و چه داستانی داشته است؟

تا آنجا که حضور ذهن دارم یکی از بهترین عکس های من عکسی است که در خرداد ۹۲ در جریان سفرهای انتخایاتی دکتر روحانی در شهر ارومیه گرفته ام. در این عکس دکتر روحانی در حال دست تکان دادن و پاسخگویی به ابراز احساسات دختر و پسر جوانی است که از پنجره و سقف اتومبیل شخصی خود بیرون آمده و برای ایشان دست تکان می دهند. در این عکس تبادل احساسات نسل جوان و یک شخصیت سیاسی برجسته در غالب یک مثلث قدرتمند عاطفی به خوبی نمایان است.

در پایان به قول معروف هر چه دل تنگت که می خواهد بگو!

در پاسخ به کسانی که این عکس و این جایزه را سیاسی می دانند می خواهم بگویم که تغییر قوانین جزایی یک مملکت خارج از قدرت و اختیار یک عکاس است، اما به تصویر کشیدن ناهنجاری های اجتماعی و عواقب ناگزیر آن توسط یک عکاس، می تواند قدمی در جهت آگاهی بخشی و کاهش بروز جرم و جنایت باشد. ما در دنیایی زندگی می کنیم که هیچ چیز از دید تیزبین رسانه ها و حتی دوربین موبایل مردم پنهان نمی ماند. این روزها همه چیز دیده و ثبت می شود حتی زمانی که دوربینی در کار نیست.