شاید ترامپ هنوز هم نمیداند که ریاست او در معرض خطر قرار گرفتهاست و توییت او، در روز پنجشنبه گذشته، که در آن استعفای وزیر دفاع جیمز متیس در فوریه را اعلام کرد محترمانه و موقر بود. خیلی راحت میتوان دلیل این استعفا را اختلاف نظر دربارهٔ نحوه اداره برخی مسایل منطقه دانست؛ جایی که ترامپ به راحتی از نظرات و دیدگاههای متیس گذر کرد و شتابزده نیروهای خود را از سوریه بازگرداند و به نظر میآید همین رویه را میخواهد در خصوص افغانستان بهکار گیرد. اما این تمام ماجرا نیست و برای درک کامل قضیه باید نامه استعفای این ژنرال بازنشسته را خواند: او در آنجا گفته بود که دربارهٔ سوریه به چیزی بیش از سیاست میاندیشم.
اینها جملات برخی از گفتههای متیس در نامه استعفای اوست که در اینجا نقل میشود: «قدرتمندی ما بهعنوان یک دولت ارتباط ناگسستنی با قدرتمندی و جامعبودن سیستم همپیمانی ما دارد… ما باید تمام تلاش خود را کنیم تا یک نظام جهانی خلق کنیم که امنیت و رفاه و ارزشهای ما را حمایت کند. آنچه این مسایل را تقویت میکند استحکام همپیمانی ما است». متیس اضافه میکند که «باید دربارهٔ مشارکت و همسویی ما با این کشورها قاطعیت و وضوح بیشتری داشته باشیم؛ کشورهایی که فاصله بین منافع استراتژیک ما و آنها روز به روز در حال گسترش است». متیس در ادامه میگوید: «چون شما حق دارید که وزیر دفاعی داشته باشید که با نظرات شما همسوتر باشد من بهتر دیدم که از این منصب استعفا کنم».
نکته مهم در این گفتهها این است که ترامپ به نظر میآید که به خواستههای همپیمانان اهمیت سابق را نمیدهد. از این رو استعفای متیس بدین خاطر صورت گرفت زیرا به این نتیجه رسید که ترامپ برای نشر یک نظام لیبرالی جهانی چندان تلاشی نمیکند یا بدان اعتقاد ندارد، اضافه بر اینکه ترامپ در برابر دشمن همپیمانان آمریکا چندان قاطعیت و وضوحی به کار نمیگیرد. به عبارت دیگر مسئله اینک به سیاست مربوط نمیشود بلکه پای ارزشها و پایبندی به آنها به میان کشیده شدهاست. متیس بر این عقیده است که ترامپ دیگر مانند سابق با او وجه مشترکی در ارزشها و اصول ندارد، و این مسئله عواقب عملی مختلفی دارد. برای مثال بسیاری از نمایندگان حزب جمهوری در یک نشست گروهی از نحوه بازگردانِدن نیروهای آمریکایی از سوریه خشمگین بودند و این مسئله را به مایک بنس نایب رئیسجمهور بازتاب دادند. این مخالفت در روزهای آینده بیشتر خواهد شد به ویژه که اینک کوردها، همپیمانان سابق، به شدت از سوی ترکها در حال کشتار هستند.
ترامپ میتوانست شخص متیس را برای حصول یک اجماع بین نیروهای دموکرات و جمهوریخواه، دربارهٔ سوریه، بهکار برد اما او چنین نکرد. تاکنون پرزیدنت ترامپ دو تن از رهبران کاخ سفید، در گروه اداره خود را، از دست داد: همچنین دو تن از مشاوران امنیت ملی و وزیر خارجه و اینک وزیر دفاع را.
استعفای متیس اما با همه آنها تفاوت دارد و او یکی از پایههای قدرت ریاست ترامپ بهشمار میآمد. نظر ما دربارهٔ متیس هرچه که باشد او نماد یک مرد پایبند به فضایل نظامی و فداکاری در راه منافع عمومی است. در طول دوره گذشته بیشتر اعضای حزب جمهوری که با ترامپ مخالف بودند به پنتاگون چشم میدوختند و بیان میکردند که مادامی که متیس ترامپ را تأیید می کند ما نیز چنین میکنیم. اما این مسئله اینک دیگر از دست رفتهاست.