در آستانه اکران عمومی در سالنهای سینما در ۲۰ سپتامبر
بیروت: ویویان حداد
در یک نمایش ویژه، روزنامهنگاران و اصحاب رسانه به دعوت نادین لبکی به تماشای فیلم کفرناحوم نشستند. آخرین ساخته لبکی برنده جایزه هیئت داوران جشنواره کن در ماه می گذشته شد. دراین نمایش که پیش از اکران عمومی که قرار است از ۲۰ سپتامبر آغازشود و برای شروع رسمی در سالنهای سینمای لبنان تدارک دیده شده بود، دعوت شدگان فیلم را با هیجان در سالنهای سینما “امبیر” در منطقه “السودیکو” تماشا با کردند.
وقتی فیلم با تصویر قهرمان( زین الرافعی) با دستهای بسته شروع شد تا به دادگاه برود، سکوت بر سالن شماره ۳سایه انداخت. نادین لبکی در همان لحظه اول با دوربین روشنش همه را جادو کرد. با همان دوربینی که نادین تلاش میکرد واقعیت را با نشان دادن جزئیات که به یکی از ویژگیهای سینمای اول بدل شده، به پرده نقرهای نزدیک کند. کفرناحوم کار سوم سینمایی نادین پس از”سکربنات/کارامل” و هلأ لوین/ حالا کجا” است. فاصله میان تولید فیلمها که از چهار سال میگذرد، عامل مهمی است که کارگردان لبنانی از آن برای تشویق هوادارانش استفاده میکند. کاری میکند تا با بی صبری منتظر کارهایش باشند، چرا که برای ایده و اجرای آن وقت کافی گذاشته است. ماجرای فیلم که بین دوستداران فیلمهای سینمایی و کسانی که اخبار را پیگیری میکنند شناخته شدهاست، داستان کودکی را حکایت میکند که در منطقهای فقیر زندگی میکند و تصمیم میگیرد بر نوع زندگی که براو چنبرانداخته قیام کند. شکایتی برعلیه پدر و مادرش-به تصور خودش- تقدیم دادگاه میکند که چرا به اندازه کافی مسئولیت پذیر نبودند تا اورا در شرایط بهتری تربیت کنند.
شاید انتخاب گروه بازیگران از جمله کودک ۱۲ ساله، زین الرافعی که او را یکی از اعضای گروه “کاسینگ” وابسته به نادین زمان حضورشان درمنطقه راه جدید، کشف کرد، همچنین یوردا شیفراو( که درپوستین “رحیل” کارگر اتیوپیایی میرود) تا کودک افریقایی اصل(تریجر بنگوله). همه این شخصیتها محور اصلی نظرات اصحاب رسانه را شکل دادند. کسانی که بعد از تماشای فیلم به مدت دو ساعت کامل بی آنکه پلک بزنند، آنها را ستودند.
همه آنها نقشهایی را بازی کردند که در زندگی عادیشان تجربه میکنند و همین مایه موفقیتشان شده بود. همزمان با این نقش نادین لبکی و مدیریت دوربینش میرسد، کارگردانی که خوب میداند چطورازهنرپیشه بازی بگیرد و دوربینش را با مهارت کامل حرکت دهد.
بعد از نمایش فیلم، حاضران از توان لبکی در نمایش شخصیتها در فیلمهایش گفتند که چنان زنده عرضه میشوند که بیننده دوربینش را باور میکند طوری که خیال میکند ماجرایی را از نزدیک و با چشم خودش میبیند نه اینکه فیلمی سینمایی را که تولیدش ۶ ماه وقت برده، تماشا میکند.
گذشته از جدلی که موضوع فیلم بعد از نمایش در کن برانگیخت، ازجمله کسانی که اعتقاد داشتند فیلم لبنان را در صف کشورهای جهان سوم قرار میدهد و غیرمتمدن نشان میدهد، اما فیلم توانست همدلی وسیعی بین شخصیتها و بینندگان برقرار کند به خصوص بعد از اینکه کشف میکنند بخشی از جامعه دررنج زندگی میکنند هرچند بیننده، سالها چشم برآن پوشانده بود و نادیده گرفته بود.
حضور نادین لبکی در فیلم همچون مهمان افتخاری بود. نقش همزه وصل را ایفا میکرد بین کودکی زجرکشیده و رؤیاهای آیندهاش. زین در وکیل مدافع زنش روزنه امیدی دید که به او اجازه میداد به فردا فکرکند. کاری که معجزهای میطبید تا محقق شود چرا که هیچ مدرک یا سندی ندارد تا ولادتش را اثبات کند.
مهمانها تحلیلهای زیادی را تکرار کردند. بیشتر هم واکنشهای بی مقدمه بودند به سئوالات فراوانی که نادین لبکی در فیلم پیش چشم میآورد بی آنکه پاسخ کافی دریافت کنند. ” بسیار خوب، چرا زاد و ولد؟ وقتی که پدر و مادر نمیتوانند مسئولیت تربیت فرزندانشان را بپذیرند”، ” باورم نمیشود آدمهایی وجود داشته باشند شبیه شخصیتهای فیلم و اینجا بین ما زندگی کنند”، ” نادین ما را به جایی کشاند که درست فکرکنیم پیش از اینکه به ازدواج و بچهدار شدن دست بزنیم”.
شاید نادین قصد داشت ما را وادارد، احساسات ما را تحریک کند و فکرو نگاهمان را نسبت به لبنانی بهتر. وقتی موفق شد نگاهمان را نسبت به بسیاری از مسائل برگرداند که آنها را زندگی میکردیم مثل ازدواج زودهنگام و کنترل جمعیت و کارکودکان. آماری که اخیرا منتشرشده تعداد قربانیان این پدیده را ۱۰۰هزار نفر عنوان کرده است.
درباره اسم فیلم “کفرناحوم” نادین لبکی توضیح داد:” این اسم خودش را به من تحمیل کرد، وقتی فهرست مطالب مهم را مرور میکردم که باید انجام بدهم. آن روز با همسرم خالد مزنر توی اتاق پذیرایی نشسته بودیم و فهرست مطالب را مرور میکردم که دیدم به او میگویم: در حقیقت این مطالب کفرناحوم را میسازند”.
کفرناحوم در زبان فرانسه به معنی جایی است که آشوب برآن حاکم است.
