کشتیهای رجب طیب اردوغان خیلی سریع قطعات بتنی برای سازماندهی سفت و سخت در ادلب را به ارخبیل رساندند. عملیات اجرای توافق سوچی که روز ۱۷ سپتامبرگذشته با ولادمیر پوتین به آن دست یافت به مشکلات و کارشکنیهایی برخورده. اوضاعی که ممکن است همه چیز را به نقطه شروع برگرداند و جایی که نیروهای روس و نظام و ملیشیای طرفدارش آماده حمله به استان بودند.
آن روز از وقوع فاجعه انسانی که موجب سرریزشدن موج جدید پناهندگان سوری به ترکیه میشد، ابراز نگرانیهایی میشد. در ادلب طبق گزارش فرستاده امریکا به سوریه جیمز جفری، سه ملیون نفر ساکنند که گفته میشود حدود ۶۰ تا ۷۰ هزار مسلح وجود دارند که احتمال داده میشود ۲۰درصد اینها وابسته به سازمانهای تروریستیاند.
کمتر از بیست روز پس از نشست پوتین و اردوغان هر روز بیشتر روشن میشود که مزارع سوچی با حساب و کتاب خرمنهای ادلب نمیخواند. به خصوص که گروههای مسلح افراطی همچون جبهه «النصره» که حدود ۷۰ درصد مساحت ادلب را در اختیار دارند، «حزب اسلامی ترکمنستانی»، «گروه پاسداران دین» و «ایغورها» حاضر به تنفیذ توافق نیستند، وضعیتی که ممکن است سناریو را به سمت راه حل نظامی برگرداند.
هنوز زود است که گفته شود اردوغان برسر شرطبندیاش در سوچی به پیش میرود، راهی که فردا ممکن است بگوید روسها او را در مواجهه با تندروها تنها گذاشتند. پیش از این و درست بعد از نشستش با پوتین گفت که توافقاتی که به آنها رسیدند، کمک میکنند از وقوع فاجعه جلوگیری شود و ترکیه معابرش در منطقه کاهش تنش در ادلب را تقویت میکند. اما کمتر از دو هفته پس ازتوافق، دشواریها فزونی مییابند و گردنههای سخت خودنمایی میکنند که تماسهای بین نظامیان روس و ترک نتوانسته راه حلی به وجود بیاورند و به طور طبیعی فرض شکل گیری درگیری با گروههای تندرو که حاضر به عقب نشینی و تسلیم سلاح نمیشوند، قوت میگیرد.
لازم به یادآوری است توافق که به ایجاد منطقه حایل در مناطق تحت تصرف مخالفان در شمال دعوت کرده بود نه آنطور که برخی اخبار اعلام میکردند منطقه میان خطوط درگیری بین مخالفان و نیروهای نظام ایجاد میشود. همچنین توافق به عقب کشیدن سلاح سنگین در روز دهم این ماه فراخوانده بود، یعنی سه روز دیگر یا دقیقتر روز سه شنبه آینده. همچنین به خلاص شدن از نیروهای افراطی در اواسط این ماه یعنی روز یکشنبه هفته آینده و راه اندازی گشتهای مشترک بین روسیه و ترکیه در امتداد منطقه حائل.
با این همه و در قیاس با جدول زمانبندی، اردوغان با دو نتیجه مواجه است؛ یکی سریع و پیچیده و دوم به آینده برمیگردد اما زیانبار و دردناک. اول از میان اطلاعات دقیق روشن میشود که مسکو به ترکها، ایرانیها و نظام اطلاع داده، اگر چنانچه توافق صورت گرفته در موعد مقرر یعنی ۱۰ و ۱۵ ماه جاری جامه عمل نپوشد و گروههای مسلح و سلاحشان عقب کشیده نشوند، هجوم همزمان با آغاز مجدد بمباران هوایی، فوراً شروع میشود. اتفاقی که در صورت وقوع، اردوغان را با مخاطره موج جدید پناهندگان به سمت ترکیه مواجه میکند.
پیامد دوم در این شکل میگیرد که مسکو، نظام و ایران بخواهند توافق دارای جدول زمانبدی موقت بشود، اتفاقی که در مناطق کاهش تنش دیگر مثل درعا، حمص و غوطه روی داد. در حالی که اردوغان امیدواراست این جدول همیشگی و دائمی باشد. وضعیتی که به آنها نقش فعالتری در راه حل سیاسی میدهد. راهی که میگوید محال است در سایه ادامه ریاست جمهوری بشار اسد در رأس قدرت تحقق یابد. همچنانکه ترکیه میتواند به نفوذ خود در استان ادلب ادامه دهد و موفق به مهار کردها بشود. این همان چیزی است که پژوهشگر مرکز امنیت امریکا، نیکولاس هراس گفت که اردوغان میخواهد آنکارا کلانتر ادلب بماند.