دید و بازدید عید فطر در خوزستان
عید فطر یکی از اعیاد بزرگ اسلامی است که همچون دیگر مناسک و اعیاد اسلامی با فرهنگ و آداب و رسوم ایرانیان گره خورده است و ایرانیان نیز همگام با مسلمانان دیگر نقاط جهان این روز را گرامی می دارند.
مراسم عید فطر در شهرهای مختلف ایران متفاوت است و می توان گفت که این مراسم با بعد فرهنگی در استان ها و شهرهایی که اهل تسنن در آن زندگی می کنند، پر رنگ تر از شهرهای بزرگ و شیعه نشین است. عید فطر و عید قربان جزو بزرگ ترین و با اهمیت ترین اعیاد برای اهل تسنن محسوب می شوند. ایرانیان شیعه در عید نوروز به کودکان عیدی می دهند و لباس های نو می پوشند.
صبح عید فطر در همه شهرها و روستاهای ایران نماز عید فطر با تشریفات خاصی برگزار می‌شود. گرچه نماز عید فطر واجب نیست اما بسیاری از مسلمانان به ویژه آنان که موفق به روزه گرفتن شده‌اند، در نماز عید فطر شرکت می کنند. به زبان دیگر می توان گفت نماز عید فطر بزرگترین تجمع عبادی مسلمانان ایران محسوب می شود.
مردم کردستان چند روز قبل از عید، جشن و مراسم شادی را آغاز می کنند، به طوری که زنان کردستانی در روز ۲۷ ماه رمضان شیرینی محلی به نام “برساق” می پزند و آن را در بین همسایه ها و اقوام و مسجد محل پخش می کنند. همچنین آنها قبل از فرا رسیدن عید به خانه تکانی و خرید آجیل و میوه می پردازند.
مردم کردستان روز عید را با اقامه نماز عید که به آن نماز “جشن” می گویند، آغاز می کنند و پس از اقامه نماز به صورت دسته جمعی به عیادت بیماران می روند و بعد وارد منازل یکایک ساکنان محله شده و در داخل حیاط منزل با صداى بلند، جشن رمضان را به صاحبخانه تبریک مى گویند و صاحبخانه نیز با چاى و شیرینى از آنان پذیرایى مى کند.
مردم سیستان و بلوچستان به مناسبت عید فطر سه روز را به جشن و شادمانی می پردازند. بازارهای این استان در روزهای آخر ماه رمضان مملو از جمعیت می شود، به طوری که مردان در آستانه عید فطر بیشتر وقت خود را به خرید شیرینی و تنقلات اختصاص می‌دهند و بانوان بلوچ بیشتر برای خرید پوشاک و زیورآلات به بازار می روند.
زنان بلوچ با خرید و تهیه «زی‌آستون» در انواع طرح‌ها و رنگ های مختلف که از جمله گران‌ترین آنها را طرح «کوه تفتان» و «فنوج »شامل می‌شود برای زینت لباس ها در عید فطر استفاده می کنند.
“زی آستون” به سوزن دوزی بخش جلویی لباس بانوان بلوچ از زیر گردن تا نزدیکی‌های زانو همچنین سر آستین لباس های آنان اطلاق می شود و بسته به نوع سوزن دوزی یا آینه کاری، طرح یا نوع دوخت آن که در این روز توسط بیشتر زنان بلوچ خریداری می شود.
شب پایانی ماه رمضان زنان این استان مراسم حنابندان برگزار می کنند. در این مراسم زنان و دختران با حنا دستان خود را با نقش های مختلف آرایش می کنند.
مردم در این منطقه، روز عید فطر بعد از نماز صبح، حمام می روند و لباس های نو و روشن خود را می پوشند و برای اقامه نماز عید فطر آماده می شوند. بعد از نماز عید، به دیدار بزرگان می روند و با قربانی کردن دام یا حتی یک مرغ زنده شکر روزه داری را به جای می آورند تا از شر شیطان و هوای نفس در امان بمانند.
“کیسه برکت” نیز از دیگر رسوم مردم است که در منطقه سیستان رواج دارد. بزرگان روستا چه مرد و چه زن با دوختن یک کیسه به جمع آوری نذورات، کفاره و فطریه مردم مشغول می شوند که آنها را در اختیار فقرا و نیازمندان قرار دهند. همچنین عده ای بعد از نماز مغرب روز عید به قصد نیت و طلب حاجت، در مسجد بین زنان نمازگزار آجیل “مشکل گشا” تقسیم می‌کنند.
در جنوب ایران، عرب‌های خوزستان دو روز مانده به عید را «ام‌الوسخ» به معنای روز چرکین می نامند و در این روز به نظافت خانه های خود می پردازند و یک روز مانده به عید را «ام‌الحلس» به معنای روز نظافت شخصی می‌نامند و در این روز به تمیزی ظاهر خود می پردازند.
در این ایام فروش انواع شیرینی و آجیل و ازدحام جمعیت در بازارهای شهرهای عرب‌نشین خوزستان جلوه‌ای دیگر به آنها می‌بخشد و همچنین می توان گفت که بازار پوشاک نیز از اینجنب و جوش بی نصیب نمی ماند.
در شب عید و هنگام اعلام رؤیت هلال ماه، مردم عرب طبق رسوم خود در مساجد تکبیرگویان این عید را اعلام می‌کنند.
مردم بعد از اقامه نماز عید، به سر مزار رفتگان خود می روند. سپس افراد هر محله برای تبریک عید به خانهٔ همسایه‌های عزادار محلهٔ خود می‌روند وبعد نوبت به بزرگان محله می رسد.
در روز عید فطر درب خانه‌ها در این استان بازاست و همسایه‌ها با گفتن «یا الله» و «عیدکم مبارک یا اهل البیت» وارد خانه‌ها شده و با گفتن جملاتی نظیر «عیدکم مبارک» و «ایامکم سعیده» و «الله ایعوده علیکم بخیر و عافیه» که ورد زبان کوچک و بزرگ و زن و مرد است به خانهٔ همسایه‌ها می‌روند.
در میان عشایر خوزستان نیز، مردم با «هوسه» و پایکوبی کوچه‌های محلات را طی می‌کنند و به سراغ بزرگ محله و قبیله رفته و در مضیف (مکان پذیرایی) گرد هم می‌آیند. برخی در این مجلس به شعرسرایی می‌پردازند و ترنم شنیدن صدای شعرهای شعبی (شعرهایی با زبان گفتار) به گوش می‌رسد. همچنین در این روز برخی از مردم به پخش شیرینی و شربت در مجالس و محافل و کوچه و بازار می‌پردازند.
این آداب و رسوم در شهرهای بزرگ و شیعه نشین به شکل دیگری دیده می شود. در این شهرها مردم سعی می کنند تا از زمان و تعطیلات خود برای مسافرت استفاده کنند.
علاوه براین، در چند سال اخیر با ترویج فرهنگ مسافرت و مصادف شدن ماه رمضان با فصل تعطیلات تابستانی، عید فطر فرصتی شده تا ساکنان شهرهای بزرگ مسافرت های تابستانی خود را به این زمان موکول کنند. افزایش تعطیلات عید فطر از یک روز به دو روز نیز به گسترش این فرهنگ کمک شایانی کرده است. به طوری که بسیاری از تورهای مختلف گردشگری از این فرصت به خوبی استفاده کرده اند و بسته های سفر داخلی و خارجی را با نام تعطیلات عید فطر، هر ساله برای ایرانیان آماده می کنند.
