با اینکه کتاب صوتی پدیده رو به گسترشی در کشورهای عربی در چند سال اخیر بوده اما به هر حال، کتاب های صوتی به چند دلیل هنوز جزو محبوب ترین ابزارهای اطلاع رسانی به شمار نمی رود.
تبدیل متون به فایل صوتی از دهه سی میلادی آغاز و این الگو در سیستم آموزشی (مدرسه و دانشگاه) اجرا شد. اما اشتراک و دانلود و فروش کتاب های الکترونیکی در نیم قرن گذشته رواج پیدا کرد. این روند در کشورهای عربی در چند سال اخیر آغاز شد.
شریف بکر مدیر کمیته نشر الکترونیک اتحادیه ناشران مصر به “رویترز” گفت “آمار دقیقی درباره کاربران کتاب های صوتی در کشورهای عربی وجود ندارد. البته، ما در مورد شمار مخاطبان کتاب های معمولی هم آمار دقیقی نداریم اما به نظر می رسد که کتاب های صوتی با استقبال فزاینده مخاطبان روبرو است.”
او افزود “اپلیکشن ها و سایت های فراوانی برای دانلود کتاب های صوتی در دو سه سال اخیر راه اندازی شده اند. استقبال جوانان از کتاب صوتی عامل مساعدی برای گسترش آن است. اغلب جوانان با خواندن کتاب مشکل دارند و دلیل هم همان روش حفظ کردن مطالب در سیستم آموزشی است و به این خاطر، کتاب صوتی نسبت به کتاب های معمولی بیشتر مورد قبول واقع شدند.”
پایگاه های کتاب گویا در اوایل تنها به انتشار کتاب شعر و مقاله اکتفا می کردند اما در چند سال اخیر به ارایه آثار ادبی و فکری نویسندگان صاحب نام همچون نجیب محفوظ و توفیق الحکیم و زکی نجیب محمود هم روی آوردند. حالا، عده ای از نویسندگان هم می کوشند تا آثار تازه خود را در بازار کتاب صوتی و غیر صوتی عرضه کنند.
حمزه الفقهاء مدیر اجرایی اپلیکیشن “کتاب صوتی” در خاورمیانه و شمال آفریقا گفت “حدود دو سال پیش اصلا کسی فکرش را هم نمی کرد که بازار کتاب صوتی تا این اندازه رونق بگیرد.” این اپلیکیشن در سال ۲۰۱۶ با ۱۰۰ کتاب صوتی راه اندازی شد.
او افزود «کتاب صوتی با استقبال مخاطبان عرب روبرو شده است. حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار کاربر عمدتا جوان داریم. البته ما پیش بینی می کردیم که جوانان از ایده استقبال بیشتری کنند چرا که بالاخره آنها بیشتر با تکنولوژی سر و کار دارند. اما استقبال آنها بیش از حد انتظار بود.”
موانع و راهکارها
هر چند کتاب صوتی در بازارهای عربی گسترش رو به رشدی داشته اما با این حال موانعی بر سر راه گسترش و درآمد زایی بیشتر آن وجود دارد.
خالد الفحام بنیانگذار و مدیر اپلیکیشن “اسمع کتاب” به رویترز گفت “مساله اصلی این است که اغلب کاربران به دنبال دسترسی رایگان به کتاب ها هستند و در این زمینه باید آگاهی رسانی صورت بگیرد. ما که حاضریم ۱۰۰-۲۰۰ پوند (مصری) بابت یک پرس غذا خرج کنیم اما دودلیم که آیا ۲۰ یا ۲۵ پوند خرج خرید کتاب بکنیم یا نه.”
سامح سمیر (دانشجوی ۱۹ ساله) در یک و سال نیم گذشته به کتاب صوتی گوش می کند و درباره مشکلات دسترسی به این نوع کتاب ها می گوید “من چندین اپلیکیشن را امتحان کردم که برخی از آنها کتاب های چندان دلچسبی ندارند. امیدوارم که محتوای این اپلیکیشن ها پربارتر بشود.”
او افزود “با نحوه پرداخت هم مشکل دارم چون کارت بانک ندارم و در این جور اپلیکیشن ها پرداخت آنلاین انجام می شود. به همین دلیل هم همیشه از یکی از دوستانم می خواهم که به جای من پرداخت کند.”
مروه المعداوی (دانشجوی ۲۲ ساله) می گوید که تجربه کتاب های صوتی بسیار دلپذیر بود اما مشکل اصلی این است که همه کتاب های مورد نظر او در یک اپلیکیشن جمع آوری نشده و باید برای خرید آثار مورد نظرش از چند اپلیکیشن بازدید کند که هزینه و زمان بیشتری می برد.
پیش به سوی نوآوری بیشتر
نویسندگان هم مثل مخاطبان آثارشان به دنبال رفع موانع موجود و ایجاد بازار تازه برای فروش تالیفات خود هستند.
اشرف الخمایسی نویسنده مصری که یکی از رمان هایش به کتاب صوتی تبدیل شده به رویترز گفت “کتاب صوتی ایده جالبی است. مردم همیشه مشغولند و وقت خواندن کتاب ندارند. کتابخوان ها معمولا مشکلی ندارند و همان نسخه کاغذی را تهیه می کنند یا از کتاب های الکترونیکی استفاده می کنند. اما مخاطب کتاب های صوتی بیشتر جوانان هستند و نیز گروه هایی مثل نابینایان.”
او افزود “کتاب صوتی انگیزه ای برای نویسندگان در راستای نوآوری و تولید بیشتر است چرا که مخاطبان جدیدی که اصولا اهل مطالعه نبودند هم به جمع کتابخوان ها اضافه شده اند. کتاب صوتی مکمل نسخه کاغذی است.”
