«این هفته چه فیلمی ببینیم؟» سوالی تکراری اما با پاسخ هایی متفاوت است. راهنمای فیلم قرار نیست مرور یا نقد فیلم های روزجهان باشد و البته با توجه به کم حوصلگی مخاطبان امروزی ماهیتی متفاوت پیدا کرده است.

راهنمای فیلم در واقع معرفی فیلم های روزجهان برای سینما دوستانی است که می خواهند در جریان فیلم های مهم روز باشند. از این رو هر هفته چند فیلم که ممکن است برای مخاطبان این رسانه اهمیت بیشتری داشته باشد، گذرا معرفی خواهند شد.

خانواده (The Family) ☆☆

کارگردان: لوک بسون، فیلمنامه: لوک بسون، مایکل کالئو براساس رمان مالاویتا نوشته تونیو بناکویستا، بازیگران: رابرت دونیرو (پدر)، میشل فایفر (مادر)، تامی لی جونز (مامور اف بی آی)، دایانا اگرون (دختر)، فیلمبرداری: تیری آربوگاست، تدوین: جولین ری، موسیقی متن: اوجینی گالپرین، ساشا گالپرین. فرانسه ۲۰۱۳

خلاصه داستان: خانواده مانزونی که عضو مافیاست توسط اف بی آی در نورماندی فرانسه اسکان داده می شوند تا از شر سایر اعضای مافیا که در پی انتقام هستند، در امان بمانند و بتوانند علیه آنها شهادت بدهند، اما مافیا محل آنها را می یابد.

آخرین فیلم یکی از بهترین کارگردان های فرانسوی معاصر به نسبت کارهای قبلی او (مثلا نیکیتا، لئون و عنصر پنجم) ناامید کننده است. اگر از یک فیلم اکشن با بارقه هایی از کمدی انتظار زیادی ندارید در مجموع این فیلم با وجود «رابرت دونیرو» در نقشی آشنا، سرگرم کننده است.

مشکل اصلی به قول «لئونارد مالتین» (منتقد مشهور) آن است که فیلم با وجود بازی ستارگان نمی تواند آنچنان که قابل انتظار است، هیجان انگیز باشد.

اگر «بسون» می توانست بار کمدی سیاه فیلم را با اکشن متوازن کند، ممکن بود چیزی شبیه برخی از فیلم های اسکورسیزی از آب در بیاید، اما پیداست که ترکیب فعلی خوب از آب درنیامده و برخی از رخدادهای فرعی نظیر نویسنده شدن ناگهانی پدر یا رابطه دختر و معلم ریاضی اش خوب به فیلم نچسبیده اند.

پیش نمایش: فیلم خانواده

گذشته (Le Passé) ½☆☆
کارگردان: اصغر فرهادی، فیلمنامه: اصغر فرهادی با همکاری معصومه لاهیجی، بازیگران: برنیس بژو (ماری)، علی مصفا (احمد)، طاهر رحیم (سمیر)، فیلمبرداری: محمود کلاری، تدوین: ژولیت ولفلینگ، موسیقی متن: رافائل هامبورگر، فرانسه، ایتالیا ۲۰۱۳

خلاصه داستان: احمد پس از چهارسال از تهران به پاریس بازمی گردد تا با طلاق گرفتن رسمی از ماری جدا شود، اما درگیر تنش های زندگی تازه همسر سابقش می شود.از سوی دیگر دوست پسر تازه ماری که به خاطر خودکشی همسرش احساس گناه می کند از ماری فاصله می گیرد.

پس از اسکار بهترین فیلم خارجی «جدایی نادر از سیمین»، «گذشته» که با حمایت مالی صندوق رسانه ای اتحادیه اروپا ساخته شده ، فرصت دیگری برای اصغر فرهادی است تا مخاطبان بین المللی را جذب کند. به نظر می رسد اگر چه این فیلم کمتر از فیلم قبلی توجه منتقدان را جلب کرده، اما کم و بیش موفق بوده است و اخیرا هم به عنوان فیلم برگزیده ایران برای معرفی به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا (که برگزار کننده مراسم اسکار است) معرفی شد.

باید استفاده خلاقه از فضای داخلی به توانایی های اصغر فرهادی را هم افزود که در این فیلم، بیننده را از این نظر به یاد برخی از فیلم های «وودی آلن» یا «رومن پولانسکی» می اندازد. با این حال به نظر می رسد «گذشته» زیر سایه فیلم موفق قبلی او قرار گرفته است. به گونه ای که با تعویض موقعیت ها گویی ادامه همان داستان «جدایی نادر از سیمین» است.

در این فیلم تماشاگر کمتر به ابعاد مختلف شخصیت ها راه می یابد. تحول درونی آنها در اوج بحران هر چند که واقع گرایانه به نظر می آید، ولی غیر قابل پیش بینی هم نیست. فرهادی به عنوان سینماگری که به درام خانوادگی علاقمند است به خوبی اجزاء و جزییات داستان را کنار هم می چیند تا اطلاعات را در بطن درگیریها پخش کند. برخلاف «همه چیز در باره الی» (۲۰۰۹) و «چهارشنبه سوری» (۲۰۰۵) این مینی مالیسم به پایانی غیر منتظره و یا حتی تعلیق جذاب ختم نمی شود. «گذشته» طولانی ترین فیلم اصغر فرهادی است، که می تواند برای بسیاری از مخاطبان با توجه به ضرباهنگ کند، دیالوگ های طولانی و قابل پیش بینی بودن کنش شخصیت ها ملال برانگیز باشد. بدون آنکه قصد مقایسه فیلم های آلن و پولانسکی را با فیلم های فرهادی را داشته باشیم این مینی مالیسم در افشای اطلاعات مثلا در «آنی هال» (آلن، ۱۹۷۷) و «کشتار» (پولانسکی، ۲۰۱۱) هم منجر به آشکار شدن لایه های دیگری از حقیقت می شود و هم از طریق ضرباهنگ درونی تندتر به ایجاد تنش و تعلیق بیشتر کمک می کند.

با این حال ساختن فیلمی در فرانسه درباره ماجرایی که کاملا به مناسبات اجتماعی حاضر در فرهنگ و شیوه زندگی فرانسوی ربط دارد، به اندازه کافی سخت است. می توان گفت فرهادی به خوبی از پس آن برآمده است، زن در اینجا نمادی از اتصال و قطع ارتباط است و زن در این فیلم میان گذشته و حال و آینده ای مبهم قرار دارد. از این نظر این فیلم قابل توجه تر از فیلم قبلی فرهادی است که حتی برخی از منتقدان خارج ازایران آن را سازشکارانه خواندند در حالی که برخی از تماشاگران و منتقدان ایرانی به نسبت فیلم قبلی فرهادی آن را کمتر موفق می دانند.

بازی فوق العاده «برنیس بژو» که جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره کن را دریافت کرد، پس از جایزه سزار (و نامزدی اسکار) برای فیلم هنرپیشه (آزانویسوس، ۲۰۱۱) این مهمترین موفقیت وی در عرصه بازیگری است. بازی این هنرپیشه زن موجب شده تا فرهادی بتواند بیشتر به «زن» نزدیک تر شود و رازآمیز بودنش را بهتر نمایان سازد، هر چند که قواعد سانسور در جمهوری اسلامی همچنان دست و بال او را بسته است. از آنجا که تلاش برای نزدیک شدن به «زن» در فیلم های اخیر او کاملا مشهود است باید منتظر معجزه ای ماند تا فرهادی فیلمی بدون توجه به چنان قواعدی بسازد.

پیش نمایش: فیلم گذشته

به هر قیمتی (At Any Price) ☆☆
کارگردان: رامین بحرانی، فیلمنامه: رامین بحرانی، بازیگران: دنیس کواید (هنری)، کیم دیکنز (ایرن)، زاک افرون (دین)، فیلمبرداری: مایکل سیموندز، تدوین: افونسو گونسالوس، موسیقی متن: دیکون هینچ لیف، آمریکا ۲۰۱۲

خلاصه داستان: خانواده کشاورز ویپل با بحران مالی شدیدی روبرو می شود که رابطه پدر و پسر را تحت تاثیر قرار می دهد، اما سرانجام قتل رقیب توسط پسر سبب می شود تا ظاهرا پدر و پسر برای پوشاندن این راز به یکدیگر نزدیک شوند.

به هر قیمتی سال گذشته در بخش مسابقه جشنواره ونیز حضور داشت و علیرغم داستان جذاب و چند لایه اش توجه چندانی را به خود جلب نکرد. در واقع می توان گفت در مقایسه با فیلم های قبلی بحرانی به رغم بودجه بیشتر و امکانات تولیدی بهتر، فیلم بهتری نیست.

«بحرانی» ایرانی تبار که با «مغازه قطعات دزدی» (Chop Shop) شناخته شد و چهار فیلم از پنج فیلمی که تاکنون ساخته است در جشنواره ونیز به نمایش درآمده است در فیلم بلند قبلی خود «خداحافظ تک نواز» (۲۰۰۸) هم به «حاشیه نشین» ها پرداخته بود، فیلمی که جایزه منتقدان بین المللی را در جشنواره ونیز از آن خود کرد.

با وجود آن که برخی از منتقدان آمریکایی از جمله «راجر ایبرت» از «بحرانی» به عنوان یکی از استعدادهای جوان سینما در حال حاضر یاد کرده اند، اما «به هر قیمتی» به نظر می رسد، انتظار بسیاری را برآورده نکرده است. فیلم در بخش نخست یادآور فیلم های جوان پسندانه دهه هفتاد با محوریت خودرو و سرعت است. در بخش پایانی یادآور برخی از کارهای برادران کوئن است، بدون آنکه واجد طنز سیاه آنها باشد. در واقع تنها در انتهای فیلم درام جذابیت بیشتری می یابد، این امر برای نگه داشتن مخاطب تا به انتها کافی نیست اما بهترین بخش فیلم است.

پیش نمایش: به هر قیمتی

پنج دوربین شکسته (۵Broken Cameras)½☆☆☆

کارگردان ها: عماد برناط، گی داویدی، با حضور عماد برنات و خانواده اش، تصویربرداری: عماد برنات، تدوین: گی داویدی، ورونیک لگورد-سژو موسیقی متن: لی تریو جبران، فلسطین، اسرائیل، فرانسه ۲۰۱۱

خلاصه: عماد در روستای بلعین زندگی می کند، جایی که سربازان اسرائیلی سعی می کنند آنها را از روستای خود بیرون کنند و به جای آن شهرک های یهودی نشین بیشتری برپا کنند. او با پنج دوربین که هر کدام یکی پس از دیگری توسط سربازان اشغالگر شکسته می شود، مقاومت روستاییان و خانواده اش را در برابر آنها به تصویر می کشد.

این مستند یکی از نمونه های درخشان سینمای مستند در زمانه ای است که واقعیت عینی و فراواقعیت در شبکه های اجتماعی نمایی نزدیک از آن چه در جهان می گذرد را پیش چشم میلیاردها ساکن کره زمین می گذارد. همچنین یکی از نمونه های تحسین برانگیز همکاری هنرمندانه اسرائیلی های صلح طلب و فلسطینی های مصیبت زده هم است، بدون هیچ تمهید و واسطه ای مخاطب واقعیت عینی و دهشتناک اشغال را از دید عماد، خانواده و ساکنان روستا می بیند.

«پنج دوربین شکسته» که نامزد اسکار بهترین فیلم مستند نیز بود و به طرز شگفت آوری این جایزه نصیبش نشد، برنده چند جایزه معتبر از جمله در جشنواره های «آمستردام» و «سن دنس» شده است. «عماد برناط» که سرانجام خانه اش توسط بولدزرهای ارتش اسرائیل ویران و خانواده اش آواره شد، نخستین فلسطینی است که نامزد جایزه اسکار شده است. این پایان تراژدی او و خانواده اش نبود. آنها هنگامی که وارد فرودگاه لس آنجلس شدند تا به مراسم اسکار بروند، توسط پلیس فرودگاه بازداشت شدند، زیرا پلیس گفته آنها را مبنی براینکه برای حضور در این مراسم دعوت شده اند باور نکرد، «عماد برناط» بعدها گفت این اتفاقی تاثرآور است. ولی این هم بخشی از واقعیت زندگی فلسطینی هایی است که در سرزمین های اشغالی زندگی می کنند.

پیش نمایش: فیلم پنج دوربین شکسته

آخر دنیا (The World’s End)½☆

کارگردان: ادگار رایت، فیلمنامه: سیمون پگ، ادگار رایت، بازیگران: سیمون پگ (گری کینگ)، نیک فورست(اندی)، پیرس بزازنان (گای شپارد)، فیلمبرداری: بیل پاپ، تدوین: پل ماشلیز، موسیقی: استیون پرایس، بریتانیا ۲۰۱۳

خلاصه داستان: گری کینگ یک الکلی میانسال با دوستانش از دوران دبیرستان به زادگاهش بازمی گردد، تا رکورد سر زدن به ۱۲ میخانه در یک شب را تکمیل کند، اما در می یابد که شهر توسط روبات ها تسخیر شده و آخر زمان فرا می رسد!

این هم یکی دیگر از فیلم های آخر زمانی امسال است که با اقبال نسبی برخی از منتقدان و هم تماشاگران روبرو شده است. هر چند که به مراتب کمتر از«این پایان است» سرگرم کننده و هزل آمیز به نظر می رسد و مسلما قابل مقایسه با کارتون «ماجراهای تن تن» فیلم دیگر رایت که با احتساب DVD تاکنون نزدیک به نیم میلیارد دلار فروش داشته، نیست.

البته کمدی سیاه «گردشکری» (۲۰۱۲) به مراتب موفق تر از فیلم آخر زمانی و علمی- تخیلی او است. با این حال فیلم هنوز آن قدر سرگرم کننده است که نقاط ضعف آن از جمله نوع استفاده از کلیشه ها در منطق روایی بین ژانری خیلی نخ نما باشد.

پیش نمایش: آخر دنیا

ترک کردن (Odcházení) ☆☆☆

کارگردان: واسلاو هاول، فیلمنامه: واسلاو هاول، بازیگران: ژوزف آبراهام (ویلم)، داگمار هاولوا (ایرنا)، ایوا هولوبا (مونیکا)، فیلمبرداری: جان مالیر، تدوین: ژیری بروزک، موسیقی متن: مایکل پاولیک، چک ۲۰۱۱

خلاصه داستان: تنها دو روز به پایان ریاست صدراعظم باقی مانده است و او باید ویلا و زندگی مجلل خود را ترک کند، اما به نظر می رسد این امر او را دچار پریشانی کرده است.

اولین و آخرین فیلم «واسلاو هاول» نمایشنامه نویس، شاعر، روشنفکر و سیاستمدار چک است که در یک انتخابات دمکراتیک آخرین رئیس جمهور چکسلواکی و اولین رئیس جمهور چک شد و سپس دنیای سیاست را برای ادامه دادن کارهای هنری خود رها کرد.

تماشای این فیلم که به طرز غریبی نمایش آن در جهان پس از مرگ «هاول» قبل از اکران عمومی آن در اروپا مهجور ماند، برای علاقمندان به آثار او به عنوان روشنفکر- هنرمندی مخالف دیکتاتوری ‬حسرت برانگیز هم است، زیرا اگر به جای آنکه در هفتاد و چهار سالگی به سینما روی آورد، در سالهای قبل این کار را کرده بود، اکنون در کنار نمایشنامه هایش که به گفته منتقدان تئاتر یکی از بهترین نمایشنامه های سیاسی- اجتماعی چکسلواکی در قرن بیستم هستند، فیلم هایش را نیز به یادگار می گذاشت.

هاول در حین ساختن «ترک کردن» گفته بود من سینما را دیر کشف کردم، اما همیشه به ساختن فیلم فکر میکردم، هر چند این دل مشغولی بسیار طول کشید.

فیلم برگردان سینمایی نمایش مشهوری به همین نام است که چهار سال قبل از آن و پس از ۲۰ سال نوشته بود و به خوبی چالش های دمکراسی نوین چک در آن هویداست. زمامداری که دلش نمی خواهد از اریکه قدرت پایین بیاید، ولی به جبر روزگار ناچار است به قواعد بازی تن دهد. در اینجا قدرت و گفتمان قدرت مدارانه موضوع اصلی نقد هاول با کمدی سیاه بی رحمانه ای است که می توان آن را به همه قدرتمداران نیز تعمیم داد.

پیش نمایش: ترک کردن

جای مرطوب (Feuchtgebiete) ☆☆☆

کارگردان: دیوید ونندت، فیلمنامه: کلاس فالکنبرگ، دیوید ونندت، براساس نوولی از: شارلوت روش، بازیگران: کارلا یوری (هلن)، مرت بکر( مادر هلن)، آنا کونیگ (مرلین)، فیلمبرداری:جکوب برناردویچ، تدوین: آندراس وردراشکه، موسیقی متن: انیس روتهوف، آلمان ۲۰۱۳

خلاصه داستان: هلن به دلیل جراحت مقعدی و بواسیر در بیمارستان بستری ست اما امیدوار است که این بهانه ای شود تا پدر و مادرش که از هم جدا شده اند بار دیگر با یکدیگر رابطه برقرار کنند.

بی شک این یکی از غریب ترین فیلم های فمنیستی است که تماشای برخی از صحنه های آن، برای بعضی از تماشاگران به دلیل صحنه های مشمئز کننده اش دشوار است. با این حال این فیلم، برداشت موفقی از یکی از جنجال برانگیزترین نوول های فمنیستی آلمان است که به خوبی استرس ها و اضطرابهای درونی دختر نوجوان را آشکار می کند. این نوجوان ضمن کشف خود، اندام جنسی با بی توجهی والدینش هم روبرو می شود. مفاهیم له کانی و روانکاوی معاصر که در فیلم از مفهوم آینه، جنسیت و بلوغ در فیلم وجود دارد برای علاقمندان به مباحث روانشناسی نیز جالب می رسد.

طبعا تماشای فیلمی ساختارشکن که رابطه جنسی، تلقی عمومی از بهداشت و جنسیت در آن متفاوت به نظر می آید برای همه نوع تماشاگری توصیه نمی شود. این فیلم برای کسانی که دقیقا به ساختارشکنی و مباحث اجتماعی، روانشناسی و فمنیستی علاقمندند، فیلمی است بسیار تامل برانگیز که فضای ذهنی هلن را با میزانسن های دقیق و هنرمندانه به نمایش می گذارد. بدون شک بهترین فیلم «ونندت» است که ساخت آن علاوه بر جسارت به خلاقیت بسیاری نیاز داشت.

پیش نمایش: جای مرطوب