مراسم ختم فهیمه راستکار
اعلام خبر درگذشت همسر مترجم برجسته، نجف دریابندری به تنهایی آنقدر غم‌انگیز نبود که از دست رفتن یک هنرمند و به قولی مادر دوبله کشور؛ خبری که با انتشار آن جامعه هنری در غم و اندوه فرو رفت. این از آن جهت بود که همسر مترجم نام‌آشنا، اگر بیشتر از همسرش در ادبیات به گردن هنرتئاتر و دوبله کشور حق نداشته باشد، سهمی کمتر از او ندارد. نام این هنرمند تازه از دست رفته در طی شصت سال گذشته همواره به عنوان یک شخصیت مستقل و نه در سایه همسر مترجمش مطرح بوده است.
فهیمه راستکار، بازیگر تئاتر و سینما و دوبلور که عصر پنج‌شنبه، دوم آذر ماه در هشتاد سالگی درگذشت از جمله هنرمندانی بود که کار دوبله را در ایتالیا و در دهه ۱۳۳۰ آغاز کرد. او هشتاد سال پیش در تهران زاده شده و لیسانس ادبیات فرانسه داشت. در دهه بیست زندگی خود بازی در تئاتر را شروع کرد و اندکی بعد به سوی کار دوبله کشیده شد و در این هنر نام خود را ثبت کرد. کار در سینما را خیلی دیرتر، سال ۱۳۵۲ با بازی در فیلم «مغول‌ها»ی پرویز کیمیاوی تجربه کرد.
او و همسرش نجف دریابندری مترجم، سال ۱۳۸۶ کتابی را منتشر کردند به نام «کتاب مستطاب آشپزی» که حاصل هشت سال همکاری مشترک آندو بوده است. فهیمه راستکار، هنرمند تئاتر و دوبله یک روز پاییزی در خانه‌اش از دنیا رفت. او چهار سال آخر عمر خود را با بیماری آلزایمر گذراند و به همین دلیل از مدت‌ها پیش دیگر نه کسی او را بر صحنه تئاتر دید و نه صدایش را در نمایش‌های رادیویی یا فیلم‌های خارجی شنید.
در مراسم خاکسپاری و بزرگداشتش، بزرگان بسیاری از ادب و هنر کشور از جمله عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، سیمین بهبهانی، داوود رشیدی، محمدرضا شفیعی کدکنی، پری زنگنه، محمود دولت‌آبادی، پرویز بهرام، جمشید گرگین و بهمن فرمان‌آرا حضور داشتند و از ارزش و اعتبار و ثبت نام او در تاریخ تئاتر کشور و تاثیر او بر هنر دوبله در ایران سخن گفتند.
علی نصیریان درباره او گفت که راستکار از جمله هنرمندانی بوده که در دهه‌های ۳۰ تا ۵۰ جریان تئاتری درست می‌کرد. او جزو اولین کسانی بود که یک جریان تئاتری ایجاد کرد و حضورش به عنوان بازیگر مطرح نبود بلکه یک انسان فرهیخته و هنرمند بود.
به گفته او از ویژگی‌های راستکار این بود که از سویی با هنرمندان هم نسل نصریان کار کرده و علاوه بر آن با آوانگاردها و هنرمندانی چون آوانسیان همکاری می‌کرد. علی نصیریان، بازیگر قدیمی، هنرمندان نسل خود را با از دست دادن امثال فهیمه راستکار و جمیله شیخی منقرض شده خواند.
پارسی‌نژاد، دوبلور و از دوستان نزدیک فهیمه راستکار هم او را هنرمندی متعهد توصیف کرد که اهل حرف و شعار نبود و به آزادی و بهبودی مردم ایران می‌اندیشید. پارسی‌نژاد، راستکار را زنی بافرهنگ و با حس همدردی توصیف کرد.
پرویز پورحسینی هم درباره این بانوی دوبلور گفت: «راستکار با جریان‌های نو تئاتر در دهه‌های پنجاه هماهنگ کار می‌کرد، او هنرمندی بود که حرف برای گفتن داشت و خلاقیت‌های زیادی در آثارش دیده می‌شد.» منوچهر اسماعیلی، دوبلور هم از فهیمه راستکار به عنوان مادر دوبله ایران نام برد که با رفتنش جامعه دوبلور کشور را یتیم کرده است.
داوود رشیدی، سیمین بهبهانی، پری زنگنه، ابوالحسن تهامی‌نژاد از جمله شخصیت‌هایی بودند که در مراسم پس از خاکسپاری فهیمه راستکار درباره او سخن گفتند.
اما با وجود حضورهنرمندان و اهل ادب کشور در این مراسم برای احترام به نام این بانوی اهل هنر و فرهیخته و ابراز همدردی با همسرش، کسی از مسوولان در این مراسم برای ادای دین به هنرمندی که حق بزرگی به گردن هنر کشور داشته، شرکت نکرد و راستکار در میان دوستان و دوستدارانش تا خانه آخرش در قبرستان بی‌بی سکینه کرج مشایعت شد. این موضوع بهانه‌ای شد تا بار دیگر بزرگان هنر کشور از بی‌توجهی مسوولان به هنرمندان بگویند.
عزت‌الله انتظامی، بازیگر دراین‌باره به خبرآنلاین گفت: «متاسفانه شرایطی پیش آمده که همه هنرمندان غریبانه به سرای باقی می‌شتابند.» وی گفت: «چند روز پیش من پیشنهادی ارائه کردم مبنی بر اینکه سرای سالمندان هنرمند تاسیس شود تا هم هنرمندان در روزگار پیری وضعیت مناسبی داشته باشند و هم جامعه هنری و مردم از وضعیت جسمانی و روحی آنان باخبر باشند.»
به گفته وی تنها در این صورت است که می‌توان ارزش و احترام این بزرگان را رعایت کرد. در غیر اینصورت اتفاقات ناگواری که تا به حال رخ داده باز هم رخ می‌دهد. وی گفت: «من دورادور از حال خانم راستکار آگاه بودم و می‌دانستم که ایشان به بیماری سختی مبتلا شده‌اند ولی با اینحال کاری از دست ما برنمی‌آمد.»
انتظامی همچنین به وضعیت درگذشت منصوره حسینی نقاش و هنرمند تجسمی اشاره کرد و گفت: «چنین اتفاقاتی مایه شرمساری‌ست.»
پیکر این هنرمند، تیرماه امسال، پانزده روز پس از درگذشتش توسط همسایگان پیدا و به پزشکی قانونی منتقل شد.
همسر شاپور قریب، کارگردان سینما که خرداد ماه امسال به دلیل بیماری آلزایمر از دنیا رفت هم به تازگی از بی‌توجهی به خانواده این هنرمند گلایه کرده است.
وی اعلام کرد: «از زمانی که شاپور رفته فکر می‌کردم آنقدر معرفت در وجود آدم‌ها هست که سراغ خانواده او را بگیرند اما دریغ از یک تلفن.» وی گفته که با ماهی ۱۸۰ هزار تومان طرح تکریم، زندگی می‌کند که این حتی هزینه قبض آب و برق هم نمی‌شود، چه برسد به اجاره خانه ماهی ۴۰۰ هزار تومان.
قطب‌الدین صادقی هم پس از درگذشت فهیمه راستکار از اینکه هنرمندان بزرگ و شاخص ایران به راحتی فراموش می‌شوند انتقاد کرد و گفت: «این هنرمند بزرگ اگر از چهار سال پیش به بیماری آلزایمر مبتلا شده بود، اما متاسفانه مسوولان، رسانه‌ها و جامعه هنری مدت‌ها بود که او را فراموش کرده بودند.»
به گفته این کارگردان و استاد دانشگاه هنرمندانی چون فهیمه راستکار برای جهار دهه از استوانه‌های تئاتر ایران بودند که متاسفانه به مرور زمان به حاشیه رانده شدند و از یادها رفتند. این وضعیت تنها مربوط به هنرمندان سینما و تلویزیون و تئاتر نیست و اهالی سایر هنرها هم از این موضوع گلایه بسیار دارند.
فریدون فخری جوقان، استاد برجسته تذهیب کشور هم از کم‌توجهی مسوولان به هنرمندان این رشته انتقاد کرده است.
وی در سومین دو سالانه تذهیب‌های قرآنی با بیان اینکه اگر هنرمندی به دنبال مسائل اقتصادی به تذهیب روی بیاورد پیشرفت نخواهد کرد، گفت: «متولیان هنر تذهیب خیلی زودتر از اینکه مذهبان توانایی جسمی خود را از دست بدهند به حمایت از آنها بپردازند.»
این درحالی‌ست که در شرایط سختی که هنرمندان و اهل ادب با آن مواجه هستند، مسوولان از برنامه‌ها و اهداف دولت برای بهبود وضعیت آنان و ارج بخشیدن به آنان می‌گویند.
