زن سعودی هنگام ورود به یک کافی شاپ به موبایلش نگاه می کند – ۱۷ ژوئن ۲۰۱۳ – عکس از آژانس خبری فرانسه
مشکلاتی که پیرامون حضور و ایفای نقش زنان عربستان در حوزه مسائل ملی وجود دارد، به نوع نگاه ها به شرایط فردی آن ها مربوط می شود. تصور نمی کنم ورود زنان به مجلس شورا واقعا خواسته های زنان سعودی را برآورده کند. در واقع، مبارزه زنان طی ۳۰ سال گذشته برای ایفای نقشی کامل در زندگی اجتماعی، امروز هم از طریق اعتراض به شرایطی که به انزوای آن ها منجر می شود ادامه دارد.
پیش از ورود زنان به مجلس شورا، دو مانع عمده در مقابل آن ها وجود داشت. مانع اول نبود خواست سیاسی برای حضور زنان در کنار مردان در شوراها بود. پادشاه اصلاح طلب، ملک عبدالله، این مانع را از سر راه برداشت و اکنون زنان جزء اعضای فعال مجلس به شمار می روند. با صدور فرمان پادشاه، برخی مردان اعتراض هایی کردند اما دیگر این صداها به تاریخ پیوسته است.
مانع دوم، ذاتا اجتماعی و فرهنگی است. عرصه سیاسی همان طور که زنان می خواستند باز شد و آن ها اکنون می توانند در تمامی سطوح مدیریتی وارد شوند اما عرصه اجتماعی همچنان کابوس زنان است. تلقی موجود از زنان به عنوان عضو فرودست جامعه همچنان وجود دارد و کلیت فرهنگ ما را گرفته است. هم زنان و هم مردان همچنان این دیدگاه را حفظ کرده اند، خصوصا آن ها که درکی سنتی از نقش زنان در جامعه دارند. مشکل این است که زنان – چه در مجلس شورا باشند چه در سطح مدیریتی یک وزارتخانه قرار بگیرند –در فرهنگ ما آزاد نشده اند و همچنان از سوی جایگاه خفت آوری که جامعه برای آن ها در نظر می گیرد، مورد هجوم هستند. همه ما جوک هایی که علیه اعضای زن مجلس شورا گفته می شود را شنیده ایم. این جوک ها نشان از استعاره های موجود در یک فرهنگ و آنچه برای این فرهنگ مهم است دارند. این ها نشان دهنده فاصله میان زنی است که از حقوق انسانی و مدنی لازم برخوردار است و زنی که عملا به خاطر موانع سنتی موجود در فرهنگ فلج شده است – موانعی که به شدت از سوی نگهبانان سنت های جامعه و میراث گذشته پاسداری می شوند.
در عربستان سعودی، جامعه همیشه از این منظر عقب تر از نظام سیاسی حرکت کرده است.
تا کنون چندین طرح از سوی دولت برای تقویت جایگاه زنان ارائه شده است: طرح هایی مربوط به آموزش، کار و تغییر نقش زنان و باز گذاشتن مسیر دستیابی آن ها به فرصت های مدیریتی در وزارتخانه ها و نهادها. حقیقتا امیدوارم این پروژه های بسیار مهم پیشرفت داشته باشند. ورود زنان به مجلس شورا در زمان مناسبی اتفاق افتاد – به دلیل تحلیل درست و منصفانه رهبری عربستان – و اکنون نقش اصلی بر عهده مردم جامعه و اعضای مرد مجلس شورا گذاشته شده تا با موضوع تقویت جایگاه زنان کنار بیایند و دید خود را نسبت به این موضوع باز کنند.
عربستان سعودی کشوری بزرگ و متنوع است. رهبری سیاسی منور آن بنیان و اساس دین و جامعه را حفظ می کند و در حالی که کشور با چالش های متعدد روبرو است، در صدر جوامع متمدن قرار گرفته است. زنان نباید تنها ابزار موجود برای اثبات مدرنیه جامعه در نظر گرفته شوند.. در بیش از یک حوزه باید اقدام شود. مثلا باید بر گسترش حوزه آموزش زنان کار شود. همچنین باید روی ورود زنان به بازار کار و تلقی جامعه و قوانین نسبت به شرایط فردی آن ها و حفاظت از آن ها در برابر خشونت و سوء استفاده تمرکز بیشتری شود. این ها می تواند به اصلاح شرایط فردی زنان منجر شود به نحوی که بتوانند هم‌سطح مردان قرار گیرند؛ البته بدون تاکید بر جدایی زنان و مردان و بدون درگیری در سطح رسانه ها.
همان طور که پیش از این اشاره کردم، در مورد ورود زنان به شوراهای شهر، مساله این نیست که آیا آن ها وارد این شوراها شوند یا خیر، مساله این است که باید جایگاه زنان در جامعه و تلقی که از شرایط فردی آن ها وجود دارد، تغییر داده شود. حوزه هایی وجود دارند که نه زنان و نه مردان در آن ها موفق نبوده اند و ترس من این است که شوراهای شهر نیز یکی از این حوزه ها باشد. بنابراین بحث بر سر این که زنان باید وارد این حوزه شوند یا خیر بی فایده است.
مطمئنا ملک عبدالله در را برای ورود زنان به همه حوزه ها باز کرده و توپ اکنون در زمین جامعه است، نه نهادهای سیاسی. ما باید طرز فکرمان را تغییر دهیم. باید از ایجاد راه حل های مقطعی فاصله بگیریم تا زنان بتوانند با اتکا به خود و بدون نیاز به فرد یا افرادی که در برهه ای موقعیت هایی برای آن ها خلق می کنند، به راه خود ادامه دهند.
