ایران بزرگترین کشوری است که برای ایجاد نفوذ در منطقه تلاش زیادی کرده و همین مسئله باعث بحرانهای زیادی در مسائل منطقه شدهاست
د. خالد بن نایف الهباس
ایران یکی از همسایگان ما است که با آن تاریخ و فرهنگ و سرنوشت مشترکی داریم. از این رو، روابط میان ایران و کشورهای عربی نمیتواند از این جبر جغرافیایی رها شود، طوری که حتی با تغییر سیاست نیز وضعیت جغرافیایی و واقعیت همسایهگی ثابت میماند.
آنچه بر روابط میان ایران و همسایهگان عرب خود سایه افکنده تنش موجود در این روابط است، که از بدو سال ۱۹۷۹ این تنش در حال افزایش است، و ایران سیاستهای تنشآمیزی را در خصوص منطقه اعمال میکند. البته نیازی نیست یادآور شویم که دلایل رفتار این کشور برخاسته از نگرشهای ایدئولوژیک و گرایشات افراطی ناسیونالیست است که موتور محرک توسعهطلبی آن در منطقه است؛ و باعث شده که ایران نفوذی در منطقه بهدستآورد که آن برای توسعهطلبی بیشتر بهکار میبرد.
از سوی دیگر زیادهروی نکردیم اگر یادآور شویم ایران یکی از بزرگترین دولتهای است که برای بهدستآوردن نفوذ در منطقه تلاش کردهاست، و همین تلاش بحرانهای متعددی را در منطقه بهوجود آوردهاست. ایران برای تحقق استراتژی خود راههای بیهوده و مختلفی را برگزیده است: از دخالت مستقم در امور داخلی کشورهای عربی گرفته تا تأسیس گروهکهای مسلح بر اساس گرایشات مذهبی و سرآخر تهدیدهای که برنامه هستهای آن برای کل منطقه دربردارد. در برهه اخیر نیز پهبادهای خود را به گروهکهای تبع خود صادر کردهاست و برای تخریب مورد استفاده قرار میدهد. البته اشغال جزایر سهگانه امارات نیز یکی از مسائل بسیار بزرگ است که ایران حتی حاضر نیست برا مذاکره دربارهٔ این موضوع رهاهای حل دیپلماتیک، مانند داوری بین المللی، را قبول کند.
البته باید دانست که هر چند کشورهای منطقه از ایجاد تنش بهرهای نمیبرند اما همزمان میدانند، و باید بدانند، که آزد گذاشتن ایران در انجام سیاستهای خود، به بحران و ویرانی بیشتری منجر میشود؛ بهویژه که ایران پس از توافق هستهای با قدرتهای بزرگ فعالیتهای شرور خود را بیش از پیش افزایش دادهاست. در این میان هرچند با خروج ایالات متحده آمریکا از توافق برجام فشارهای بیشتری از لحاظ بینالمللی و داخلی بر ایران آمده اما این رژیم همچنان از سیاستهای توسعهطلبانه و تخریبی خود در منطقه دستنشسته و با غرور تمام برنامههای تنشآمیز خود، مانند برنامه موشکهای دوربرد و…، را ادامه میدهد. سند «استراتژی امنیت ملی» آمریکا که در سبتامبر ۲۰۱۷ تدوین شد مجموعه اهدافی را دنبال میکرد که یکی از آنها رسیدن به خاورمیانهای است که از تروریسم خالی باشد و هیچ نیروی دشمن با آمریکا در این منطقه فعالیت نکند. روشن است که در این هدف، منظور نخست ایران است که از یکسو به حمایت از تروریستها متهم است و برخی از اعضای القاعده را در کشور راه دادهاست و دیگر اینکه ایران دشمن آمریکا در خاورمیانه بهحساب میآید.
شایان ذکر است که رهبران ایران سختگیری اخیر ایالات متحده بر علیه سیاست خود را به خوبی درک میکنند، اما از روی سبکسری و جهالت از کوتاه آمدن معقولانه بازماندند؛ و در این باره، و طبق عادت همیشگی خود، بر گذر زمان شرط بندی می کنند و منتظر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نشستند.
نکته روشن این است که روابط با ایران در حال بحرانیشدن، در همه عرصهها، است بهطوری که حتی کشورهای مایل به ایجاد روابط با ایران، مانند اتحادیه اروپا، خواستار آن هستند که ایران از دخالت در مسائل منطقه دست بکشد و از برنامه موشکی خود صرفهنظر کند؛ و نگرانی کشورهای عربی در منطقه را مدنظر قرار دهد. البته با توجه به منش این رژیم پیشبینی نمیشود به این مطالبات پاسخ مثبت دهد.
باتوجه به این مسائل ضرورت تدوین یک استراتژی مشخص برای محاصره و بازدارندگی ایران بیش از پیش احساس میشود تا توسعهطلبی این کشور را لجام زد. در این استراتژی باید تمام ظرفیتهای موجود بهکار رود و در صورت نیاز حتی پیمانهای جدیدی بهوجود آید، و برنامههای جایگزین زیادی تدارک شود. زیرا دیگر تحمل سیاستهای توسعهطلبانه ایران در منطقه و انتشار گرایشات مذهبگرای در جوامع عربی و تأسیس گروهکهای مسلح غیرممکن شدهاست و باید با تمام قوا در مقابل آن ایستاد. موضع عربی در خصوص محکوم کردن دخالتهای ایران در مسائل داخلی کشورهای عربی نیز روشن است و بارهای در مناسبتهای زیادی مورد تأکید قرار گرفتهاست.
