نشست احزاب سیاسی با وزیر کشور ایران – عکس از ایرنا
نماینده اردستان در مجلس ایران نظام «مردمسالاری دینی» ایران را بی نیاز از خانه احزاب خواند و تاکید کرد: «خانه احزاب مخصوص جوامع استبدادی و بسته شرقی است تا احزاب گوناگون موجود را به مثابه نهادهای شبه دولتی مدیریت و هدایت کند.»
احمد بخشایش در نطق میان دستور جلسه علنی امروز سه شنبه ۱۷ تیر مجلس ایران افزود: «بنده به عنوان نماینده ناظر در کمیسیون ماده ۱۰ احزاب می گویم آیا خانه احزاب در ایران مورد نیاز است یا نه؟ می گویم حزب نیاز است ولی خانه احزاب نیاز نیست.»
بخشایش یادآور شد: «نفوذ دولت‌ها در چنین جوامعی بر روی احزاب، رسانه‌ها و روزنامه‌ها کنترل‌گونه است و احزاب در چنین کشورهایی چون شوروی سابق به صورت ابزاری در جهت تحکیم پایه‌های حاکمیت عمل می کند و برای متحد نمودن و منسجم ساختن احزاب در کشورهای مستبدی نیاز به خانه احزاب امر اجتناب‌ناپذیری به نظر می‌آید.»
جایگاه احزاب در ایران
سخنان این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران در حالی منتشر می شود که قانون کنونی احزاب ایران که در سال ۱۳۶۰ تدوین و تصویب شد، «التزام» به «ولایت فقیه و قانون اساسی اسلامی» را از شرایط اصلی تشکیل احزاب خوانده بود. این بند از قانون خود به تنهایی گرایش ها و احزاب سیاسی مستقل از جناح های حکومتی جمهوری اسلامی را در عمل غیر قانونی اعلام می کند.
در عمل نیز از سال ۱۳۶۰ تا کنون همه احزاب و سازمان های سیاسی مستقل از جناح های حکومتی در ایران تعطیل شدند و تنها احزاب وابسته به جناح های حکومتی موفق به اخذ مجوز شدند.
برخی سازمان های سیاسی چون نهضت آزادی و نهاد ملی ـ مذهبی ها دو نهادی بودند که فعالیت هایشان به صورت محدود تحمل می شد اما پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ و اعتراضات به نتایج آن، تحت فشار دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی به طور موقت تعطیل شده بودند.
اغلب تحلیل گران غیبت احزاب سیاسی به معنای کاربردی آن در دمکراسی اروپای غربی را حاصل ساختار استبدادی، غیبت رقابت آزاد و منصفانه می خوانند.
کارکرد خانه احزاب در ایران
بخشایش در سخنان خود گفت: «خانه احزاب جایگاه صنفی بین احزاب موجود در ایران دارد. انجمن‌های صنفی معمولا در طی یک پروسه بین اعضای آن صنف انتخاب می‌شوند و هر صنفی مخارج و هزینه‌های آن انجمن و هیات عمومی و اجرایی آن را از طریق اخذ حق عضویت تأدیه می‌نماید. این وضعیت در مورد خانه احزاب خاموش و ساکت است. قانون مخارج و هزینه‌های خانه احزاب را معین نکرده و از طرفی جایگاه آن را هم مشخص ننموده است.»
این نماینده مردم در مجلس نهم تصریح کرد: «بر این اساس بود که در دولت اصلاحات در دهه ۷۰، خانه احزاب از لحاظ مکان و امکانات وابسته به معاونت سیاسی وزارت کشور شد. خانه احزاب هم به‌عنوان نماینده صنفی احزاب تلاش می‌کرد تا بسترسازی ظرفیت قانون اساسی در بحث آزادی بیان و تجمعات و اعتراضات باشد، لیکن موفق نبود چون نقش کارویژه خود را به نقش یک حزب تنش‌زا فروکاست و با محدودیت‌های قانونی مواجه شد.»
در اساسنامه خانه احزاب آمده است که این نهاد به منظور ایجاد فضای سیاسی در ایران و و گسترش فرهنگ حزبی بین احزاب و گروههای سیاسی تشکیل شده است. در این اساسنامه از خانه احزاب به عنوان نهادی مدنی، غیردولتی، دارای شخصیت حقوقی مستقل نام برده که و متشکل از نمایندگان احزاب و گروههای سیاسی پروانه دار است.
به گفته این مسئولان این نهاد، بودجه خانه احزاب از طریق یارانه های مصوب، جمع آوری هدایا و کسب درآمدهای مشروع و نیز حق عضویت اعضا تامین می شود. در این نهاد حق انحلال خانه های احزاب استان را شواری مرکزی و «استاندار استان» میزبان داده است.
