اصغر فرهادی اسکار بهترین فیلم خارجی را برای فیلم «جدایی نادر از سیمین» برد.
فیلم «جدایی نادر از سیمین» اولین فیلم در تاریخ سینمای ایران است که موفق شد جایزه اسکار را از آن خود کند. این فیلم توانست یکی از معمولترین قصهها و سرنوشتها در ایران را چنان به تصویر بکشد که حتی هییت داوران اسکار هم با آن ارتباط برقرار کنند و آن را نامزد دو جایزه بکنند. این فیلم نامزد اسکار بهترین فیلم خارجی و اسکار بهترین فیلمنامه تألیفی (غیراقتباسی) شد.
«جدایی نادر از سیمین»، که برای راحتی مخاطب خارجی به «یک جدایی» تغییر عنوان داد، موفق شد اسکار بهترین فیلم خارجی را ببرد.
این اولین باری است که یک فیلم ایرانی برنده جایزه اسکار میشود. پیشتر فیلم «بچههای آسمان» ساخته مجید مجیدی که در سال ۱۳۷۷ برای اولینبار به جمع نامزدهای بهترین اسکار فیلم خارجی راه یافت. در سال ۱۳۸۲ شهره آغداشلو نامزد جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای بازی در فیلم «خانهای از شن و مه» شد.
«سلام به مردم خوب سرزمینم!» فرهادی سخنان خود را چنین آغاز کرد. «در این لحظه بسیاری ایرانیان سرتاسر جهان ما را نگاه می کنند. فکر می کنم آن ها بسیار خوشحالاند. آنها تنها به خاطر این جایزه مهم یا یک فیلم یا فیلم ساز خوشحال نیستند.»
«آنان خوشحال هستند چون در این زمان که صحبت جنگ و تهدید و حمله بین سیاستمداران رد و بدل میشود، اینجا صحبت از فرهنگ غنی کشورشان ایران است. فرهنگ غنی و قدیمی که زیر گرد و غبار سیاست پنهان مانده است. من با افتخار این جایزه را تقدیم مردم سرزمینم میکنم. مردمی که برای همه فرهنگ ها و تمدن ها احترام قائلند و با نفرت و خشونت سر سازگاری ندارند.»
اما از سوی دیگر تنها خود اسکار نبود که فیلم «یک جدایی» را خبرساز کرد. پوشش خبری آن از سوی خبرگزاریهای وابسته به دولت هم خبرساز شد. خبرگزاری فارس با تحریف سخنان فرهادی نوشت: «فرهادی خطاب به حضار گفت: «من با افتخار و غرور این جایزه را به مردم سرزمینم تقدیم میکنم، مردمی که علیرغم تمام دشمنیها و تنشهایی که طی ماههای اخیر بر سر برنامه هستهای ایران میان غرب و ایران به وجود آمده برای تمامی فرهنگها و تمدنها ارزش قائلند.»
به دنبال بازتاب گسترده تحریف سخنان فرهادی خبرگزاری فارس مجبور شد به سرعت این خطا را تصحیح کند اما نتوانست چهره مخدوش خود را بهبود بخشد.
«جدایی نادر از سیمین درام دردناکی را به تصویر می کشد از طلاق در محدودیت های جامعه ایران که در نهایت وضعیتی انسانی را آشکار میکند که در تمام جهان یافت می شود.
جدایی نادر از سیمین فیلمی است شجاع که از مواجه شدن با پیچیدگیها و حساسیتهای جامعه ایران و ملزومات و محذوراتی که مذهب و مشکلات اقتصادی در آن جامعه ایجاد میکنند، ابایی ندارد. فیلم با نگاهی نزدیک به درون یک ازدواج شکست خورده، بحرانهای روزافزون این خانواده را به تصویر میکشد.
با وجود این که فیلم ریشه عمیقی در فرهنگ و موقعیت اجتماعی ایران دارد، دست روی سوژهای گذاشته که فراتر از یک ملت، دین و فرهنگ هستند و طنینی جهانی دارند. تنشها و بی عدالتیهای اجتماعی و اقتصادی، دشواریهای عملی و عاطفی مراقبت از والدین بیمار، فشار سنگین خشم و ناامیدی و تاثیر منزوی کننده و مخرب فقر به وضوح در فیلم نمایان هستند.
فیلم با دقت نشان میدهد که مذهب و خانواده میتوانند هم یاری دهنده و هم دست و پا گیر باشند. این که چگونه هر فردی بالقوه می تواند صادق نباشد و واقعیتی آسایش رباینده را مخفی کند. یا به سادگی حقیقت را در انحصار خود در آورد در حالی که به شکلی اجتناب ناپذیر در آن ابعاد و جنبههای گوناگون وجود دارد. فیلم در بطن خود احترام عمیقی برای تکثرگرایی قائل است؛ داستان کاملا واضح و منسجم است اما هیچگاه موقعیت و دیدگاه یک شخصیت بر دیگری ارجحیت ندارد.
این فیلم یک درام سخت واقعگرا و گذشت ناپذیر است که در به تصویر کشیدن انسانیت هر کدام از شخصیتهای خود استادانه عمل میکند و با نکته سنجی و دقت، ابهامها، تضادهای افراد، خانواده و جامعه را که مذاکرهگر با روابط و اجبارهای خود کلنجار می رود به پرده می کشد.
این تراژدی بدون زیادهروی در نمایش احساسات یا تلاش برای رسیدن به حکمی و قطعنامهای آتشین است. با وجود این که جزئیات و شرایط از هر جامعه به جامعهای متفاوت است، در نهایت فیلم سوالها و مشکلات محوری را مطرح میکند که هر تماشاگر قادر است با آن ارتباط برقرار کند و به تحسین اثری جهان-وطنی و جدایی ناپذیر از شرایط انسانی بنشیند.
