شش ماه پس از اینکه ترامپ اعلام کرد کشورش از توافق هستهای با ایران خارج میشود، ایالات متحده تلاش میکند از روز دوشنبه برای فشردن گلوی اقتصاد جمهوری اسلامی تحریمهای گستردهای را اعمال کند، اما دربارهٔ تأثیرگذاری آن شک و شبهه وجود دارد.
به گزارش الشرق الاوسط، خبرگزاری فرانسه نوشت: ایالات متحده متعهد شده تمام فروش نفت مربوط به ایران را که از مهمترین اقلام صادراتی آن محسوب میشود، متوقف سازد و همه معاملات بانکی بینالمللی با آن را قطع کند. با این کار تحریمهایی را که رئیسجمهوری سابق باراک اوباما برداشت، بازگردانده میشوند.
اما از زمانی که دولت اوباما در سال ۲۰۱۲ اقتصاد ایران راهدف قرارداد، بسیاری از مسائل تغییرکرده است. رئیسجمهوری سابق آمریکا اما وقتی برای بازگرداندن ایران به میز مذاکرات دربارهٔ متوقف کردن برنامه هستهایش دست به این کار زد، با استقبال جهانی روبه رو شد هرچند در برخی موارد به اکراه.
باربارا سلاوین کارشناس امور ایران در شورای ناتو در واشینگتن میگوید «ما در سال ۲۰۱۲ نیستیم، زمانی که همه جهان پشت سرتحریمهای ایران ایستاد. امروز ما با دولت ترامپ مواجهیم که سعی دارد جامعه جهانی را به تبعیت از سیاستهایی مجبور کند که بسیاری از کشورها آنها را قبول ندارند».
او افزود «ایالات متحده تا حدودی موفق به ترساندن شرکتهای بزرگ شد. تحریمها موجب فشارهای زیادی شدند، اما ایران همچنان میتواند نفتش را به خصوص به چین بفروشد».
ایالات متحده این واقعیت را پذیرفت که برای کشورهایی که خرید نفت از ایران را بهطور کامل متوقف نمیکنند، باید استثناهایی قائل شود. کشورهای متحد ایالات متحده همچون هند و کره جنوبی تلاش میکنند مجوزی برای رهایی از تحریمها دریافت کنند. به احتمال زیاد تهران همچنان به فروش مخفیانه نفت خود ادامه میدهد.
اتحادیه اروپا سعی کرد از شرکتهای تجاری فعال در ایران حمایت کند. به همین منظور از طرحهایی خبرداد که چارچوب قانونی رهایی از تحریمها را فراهم میکنند. هرچند تعداد اندک شماری از شرکتهای بزرگ پذیرفتند خطرکنند و خود را در معرض تحریم و تنبیه قرار دهند که بزرگترین قدرت اقتصادی جهان آنها را اعمال میکند.
وزیر خارجه آمریکا مایک پمپئو فهرستی از خواستهها از ایران را منتشر کرد که از برنامه هستهای و توافق امضا شده در زمان اوباما فراتر رفت.
این خواستهها شامل عقبنشینی ایران از سوریه و دست کشیدن از حمایت جنبشهای حماس و حزبالله میشود. ایران از رئیسجمهوری سوریه بشارالاسد، حمایت میکند.
همچنین پمپئو بر ضرورت پایان دادن به حمایت ایران از حوثیهای در یمن تأکید داشت که با حمله نظامی به رهبری سعودی و حمایت واشینگتن روبهرو هستند.
پمپئو اخیراً در توئیتی نوشته که صندوق بینالمللی پول پیشبینی میکند اقتصاد ایران درسال آینده ۳٫۶درصد کاهش رشد خواهد داشت؛ و گفت این در حالی است که نظام حاکم ثروت مردمش را میدزدد و برای اسد هزینه میکند به جای آنکه برای ایرانیها فرصت شغلی ایجاد کند… آنها اقتصاد را نابود میکنند».
اما کارشناسان توقع ندارند تغییری درگفتمان رهبران ایران به خصوص در دو سازمان نظامی و دینی ایجاد شود؛ سازمانهایی که از وقتی که انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ موفق شد شاه مورد حمایت آمریکا را سرنگون کند، مقاومت در برابر ایالات متحده را از اصول اعتقادی خود میدانند.
علی فائز از جمعیت بحرانهای بینالمللی میگوید «این تفکر واقعی نیست. ایرانیهای به مدت ۴۰ سال و علیرغم ضعف اقتصادی، موفق شدند حمایتشان را از مبارزان و متحدان منطقهایشان ادامه دهند».
او افزود که ترامپ معتقد است نفوذ ایران از بین میرود با اینکه هدف نهایی واشینگتن هنوز در پردهای از ابهام قرار دارد.
*تحلیل فرانس پرس