کتابنامه تلاش می‌کند تا دریچه‌ای به جهان نشر ایرانی برای علاقه‌مندان به کتاب بازکند تا از این دریچه شمایی کلی و درعین حال جامع از وضعیت نشر پیش روی مخاطبان شرق پارسی ارائه شود.

روی پیشخوان

مهم‌ترین خبر این روزهای بازار نشر انتشار مجلد دوم کتاب «سرمایه» کارل مارکس به ترجمه و تلاش حسن مرتضوی است که بعد از چهار سال اجازه نشر پیدا کرد. نشر لاهیتا این کتاب را با طرح جلد و شکل و شمایلی قابل تامل منتشر کرده‌است. جلد اول کتاب حاضر که بنیادهای اقتصاد سیاسی در غرب را دگرگون کرده و به تعبیری یکی از دوران‌سازترین آثار کلاسیک اقتصادسیاسی جهان به‌شمار می‌رود شش‌سال قبل توسط نشر آگاه منتشر شده بود.

دراین میان بد نیست به انتشار کتاب «مارکسیسم» از مجموعه‌کتاب‌های «قدم اول» نشر شیرازه و پردیس دانش اشاره کنیم که همین هفته روی پیشخوان کتابفروشی‌های تهران قرار گرفت. این کتاب مصور را راپرت وودفین و اسکار زارات نوشته‌اند و محمدرضا فدائی آن را در ۱۷۶ صفحه به فارسی ترجمه کرده است. طبعا ادامه انتشار مجموعه کتاب‌های «قدم‌اول» به سرپرستی مراد ثقفی یکی از اتفاقات خوب عرصه نشر ایران در این هفته به‌شمار می‌آید. این مجموعه با انشار کتاب‌های «علم اقتصاد» نوشته «دیوید اورولو»و «بورین وان لون» با برگردان ابوالفضل حاجی‌زادگان و «زیباشناسی» اثر مشترک «کریستوفر وانت» و «پی یرو» به ترجمه نسترن صارمی دوام خود را به مخاطبانش اعلام کرده است.

زنده‌یاد ایرج افشار از آن دست پژوهشگرانی‌بود که انتشار آثار و تلاش‌هایش حتی تا دهها سال پس از مرگش پایان نخواهد یافت. آخرین کتاب او که به‌جای مقدمه شعری از عزت‌الله فولادوند با عنوان «به یاد ایرج افشار» را درخود جای داده مجلد بیست و دوم «پژوهش‌های ایرانشناسی» از مجموعه کتاب‌های نامواره دکتر محمود افشار به کوشش زنده‌یاد ایرج افشار است که هفته گذشته با همکاری کریم اصفهانیان منتشر شد. این کتاب دربرگیرنده ۳۶ مقاله درباره مباحث و موضوعات گوناگون است.

«شهرنگاری‌های عصر قاجار» عنوان کتابی است که این‌هفته به پژوهش و نگارش عبدالمهدی رجایی ازسوی انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان منتشر شده و یک دایره‌المعارف از آثار تاریخ محلی و شهرنگاری دوره قاجار است که علاوه بر کلیات این بحث، کتابشناسی کامل این حوزه را نیز درخود جای داده‌است.

دانشگاه علامه‌طباطبایی نیز این‌هفته «سیری در قراردادهای نفتی ایران» ازجمله کتاب‌های مهم حوزه تاریخ‌نگاری نفت وگاز را به پژوهش و نگارش ناصر فرشادگهر در ۴۸۴ صفحه منتشر کرده است.

در حوزه فلسفه شاید بتوان گفت این‌هفته، هفته مارتین هایدگر بود. از سویی چاپ سوم کتاب «حقیقت و نسبت آن با هنر» که شرح رساله‌ای از مارتین هیدگر است با ترجمه محمدرضا ریخته‌گران توسط انتشارات سوره مهر منتشر شد و از سوی دیگر انتشارات سروش ترجمه دکتر بیژن عبدالکریمی از کتاب «بررسی روشنگرانه اندیشه‌های مارتین هایدگر» نوشته والتر بیمل را روانه بازار کرد. کتاب «متافیزیک چیست؟» هایدگر نیز با ترجمه سیاوش جمادی از سوی نشر ققنوس به‌چاپ هشتم رسید که مترجم درآن علاوه بر ترجمه این رساله یک بررسی اجمالی از اندیشه‌های بنیادین هایدگر نیز ارائه داده است.

اما درحوزه هنر و زیبایی‌شناسی دکتر محمد ضیمران یک مجموعه مقاله از فردریک بایزر، آندرو بوی و دن بیری‌زیل ترجمه کرده که انتشارات نقش‌جهان آن را با عنوان «نگاهی به فلسفه روشنگری و بازتاب آن در هنر» در ۳۶۰ صفحه روانه پیشخوان کتابفروشی‌ها کرده است.

پس از انتشار ترجمه آرمان صالحی از کتاب ﮔﻔﺘﮕﻮی ﺟﺎﻥ ﺟﺎﻧﻮﻳﺘﻮ ﺑﺎ ﺁﻧﺪﺭی تارکوفسکی سینماگر فقید روس که چند هفته قبل ازسوی انتشارات شورآفرین روانه بازار شده بود این‌‌بار انتشارات ققنوس ترجمه آرش محمداولی را از این‌کتاب منتشر کرده است.

کتاب «آینده قدرت» نوشته «جوزف ساموئل نای» معاون پیشین وزیر دفاع امریکا که در ایران از او به‌عنوان تئوریسین جنگ‌نرم یاد می‌شود نیز این‌هفته با ترجمه احمدعزیزی ازسوی نشر نی تجدید چاپ شد.

شاید بتوان گفت انتشار کتاب «تاﺭیخ ﻭ ﺳﻨﺖﻫﺎی ﺍﺳﻤﺎعیلیه» یکی از مهم‌ترین رخ‌دادهای این هفته نشر در حوزه دین باشد. این کتاب را که دکتر فرهاد دفتری ویراستار ارشد دانشنامه اسلامیکا و استاد دانشگاه‌های انگلستان و آمریکا نوشته ازجمله آثار مرجع در زمینه فرقه شیعه اسماعیلیه به‌شمار می‌آید. «تاﺭیخ ﻭ ﺳﻨﺖﻫﺎی ﺍﺳﻤﺎعیلیه» را فرﻳﺪﻭﻥ ﺑﺪﺭﻩ‌ای به‌فارسی برگردانده و انتشارات ﻓﺮﺯﺍﻥ ﺭﻭﺯ آن را در ١٠١٠ صفحه به قیمت پنجاه‌هزار تومان منتشر کرده است.

ناشران پرکار

محصولات بخش عمده‌ای از ناشران پرکار این هفته نظیر «مهرپویا مهراس» یا «پژوهش معاصر»مربوط به حوزه‌های درسی و کمک‌درسی بود و شاید بتوان ازمیان آثار یکی از این ناشران تنها به کتاب کم حجم«هگل و دیالکتیک» نوشته محمد منصورنژاد اشاره کرد که نویسنده خود مدیر انتشاراتی است که آثارش را منتشر می‌کند. انتشارات «جوان پویا» درطی پنج‌ماه گذشته۱۱عنوان کتاب چاپ اولی و ۸ عنوان کتاب تجدیدچاپی از این نویسنده با تیراژی عموما ۵۰۰ نسخه‌ای و حجم کم منتشر کرده است. ازجمله کتاب‌های این نویسنده می‌توان به «مساله مهدویت در گفتگو با اگزیستانسیالیستها» اشاره کرد.

پرفروش‌های هفته

درمیان کتاب‌های پرفروش هفته اول مردادماه شهرکتاب مرکزی تهران می‌توان اسم کتاب جدید جی.کی.رولینگ نویسنده مجموعه کتاب‌های هری‌پاتر را دید که با عنوان « خلا موقت» با ترجمه ویدا اسلامیه ازسوی نشر کتابسرای تندیس روانه بازار شده است. این کتاب نخستین‌بار ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۲ در انگلستان منتشر شد و به‌گفته رولینگ اولین رمان او برای بزرگسالان است.

در حوزه شعر نیز مجموعه اشعار کامران رسول‌زاده با نام«کوتاه بیا! عمرم به نیامدنت قد نمی‌دهد…» که توسط انتشارات مروارید روانه بازار شده جزو پرفروش‌های این‌هفته شهر کتاب بود.

برگردان حسین کاظمی یزدی از رمان «مسئله اسپینوزا» نوشته اروین یالوم نیز در فهرست کتاب‌های پرفروش این‌هفته در حوزه ادبیات داستانی قرار دارد. پیشتر از یالوم «…ونیچه گریست» با دو ترجمه مختلف منتشر و مورد استقبال اهالی کتاب قرار گرفته بود.

درحوزه خاطرات سیاسی نیز کتاب «آقای سفیر» که خاطرات محمدجواد ظریف وزیر فعلی امور خارجه جمهوری اسلامی را دربر دارد و کماکان پرفروش است. نشر نی اخیراً این کتاب را برای چهارمین‌بار تجدیدچاپ کرد.

«سنت ترجمه آثار فلسفی در ایران» که مجموعه مصاحبه‌های محمد میلانی روزنامه‌نگار باسابقه حوزه اندیشه با سیاوش جمادی، کامران فانی، خشایار دیهیمی و زنده‌یاد دکتر محمود عبادیان را دربرمی‌گیرد کماکان در لیست پرفروش‌های شهرکتاب مرکزی تهران است. این کتاب بیشتر به معضلات ترجمه آثار فلسفی از دغدغه‌های معیشتی مترجمان گرفته تا معادل‌سازی کلمات فارسی (و نارسایی‌هایی که ممکن است در ترجمه عبارات به وجود آمده باشد) می‌پردازد.

رخداد

در تغییرات جدیدی که در سیستم نشریات کتاب‌ماه ایجاد شده کتاب‌ماه «علوم اجتماعی»، موضوعات اقتصاد مدیریت، علوم سیاسی، حقوق و ارتباطات منفک شدند. همچنین مباحث فقه و قرآن و حدیث از کتاب‌ماه «دین» منفک شدند و موضوع کلام به کتاب‌ماه «فلسفه» اضافه شد.

در این میان، ۲ فصلنامه جدید «نقد مطالعات کتاب ایران و اسلام» است که اختصاصا به منشورات حوزه ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی خارج از کشور می‌پردازد و دیگری، «فصلنامه نقد کتاب میراث» هم به مجموعه فصلنامه‌های تخصصی نقد اضافه شده است.

بر اساس تصمیم‌های اخیر خانه‌کتاب فصلنامه‌های نقد کتاب «قرآن و حدیث» با دبیری حجت الاسلام «مهدوی‌راد»، «رواشناسی، علوم تربیتی و اخلاق» با دبیری «سید حسن اسلامی»، «تاریخ» با دبیری «حبیب‌الله اسماعیلی»، «علوم اجتماعی» با دبیری «محمدرضا رسولی»، «ادبیات» با دبیری «منوچهر اکبری»، «فلسفه و کلام» با دبیری «علی اوجبی»، «هنر» با دبیری «علی بوذری»، «اطلاع‌رسانی و اطلاعات»با دبیری «داریوش مطلبی»، «مطالعات ایران و اسلام» با دبیری «احمدرضا رحیمی‌ریسه»، «کودک و نوجوان» با دبیری «سیدعلی کاشفی خوانساری»، «میراث» با دبیری «مجید غلامی جلیسه» و فصلنامه نقدکتاب «فقه و حقوق» با دبیری «سید محمد علی ابهری» منتشر خواهند شد. به‌گفته

معاون خانه‌کتاب فصلنامه‌‌های«علوم محض و کاربردی»، «اقتصاد و مدیریت» و «علوم سیاسی» از دیگر فصلنامه‌‌های تخصصی نقدکتاب هستند که دبیران آنها هنوز انتخاب نشده‌اند.

پس از طرح موضوع بازنگری جوایز کتاب جمهوری اسلامی، محمدرضا وصفی دبیر این کارگروه جدیدترین تغییرات این جوایز را اینگونه تشریح کرد: جایزه «کتاب سال» و «نقد» تثبیت، و جایزه «جلال آل احمد» و «پروین اعتصامی» واگذار شدند و جایزه نقد کتاب، جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی و جایزه کتاب خلیج فارس مانند گذشته به کار خود ادامه می‌دهند.

وصفی گفته که جایزه جلال آل‌احمد و جایزه پروین اعتصامی به بنیاد شعر و ادبیات داستانی سپرده شده و جایزه گام اول و جوایز فصل زیر مجموعه جایزه کتاب سال قرار گرفته‌اند. اما مهم‌ترین تصمیم وزارت ارشاد در این حوزه افزایش ارزش مادی جایزه گام اول، به‌اندازه جایزه کتاب سال است.

نگاه رسمی

کم‌کم دعوت اهالی فرهنگ و کتاب به مراسم‌های افطاری در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی بدل به یک سنت می‌شود. پس از افطاری آیت‌الله خامنه‌ای با نویسندگان و شاعران این‌‌بار حسن روحانی رییس دولت یازدهم با تبعیت از رهبری از اهالی فرهنگ و هنر برای افطاری دعوت کرده و در کنار اهالی هنر(نظیر تهمینه میلانی و فرهاد آییش) مصطفی رستگاری و فاضل نظری به‌نمایندگی از اهالی کتاب و قلم در این مراسم سخن گفته‌اند.

روحانی در این مراسم گفته که دعوای صاحبان قدرت با صاحبان فرهنگ و هنر یک راه‌حل دارد و آن این‌که نه صاحبان قدرت خودشان را بالا سر جامعه و هادی و همه‌کاره و قیوم جامعه بدانند و نه اصحاب هنر و فرهنگ خودشان را بالاتر از جامعه و تاثیرگذار بر جامعه، تصور کنند، بهتر است که هر دو پشت سر جامعه قرار گیرند.

اما خبر رسمی بعدی عقب‌نشینی وزارت ارشاد از طرح پولی‌شدن شابک است که طی هفته‌های گذشته اعتراض اتحادیه ناشران و کتابفروشان را درپی‌ داشت. مشاور علمی، فرهنگی و مدیریتی معاون فرهنگی وزارت ارشاد در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فارس گفته که پولی شدن شابک در حد یک پیشنهاد بوده و باید این موضوع بیشتر مورد بررسی قرار گیرد.

درپی تغییرات جدیدی که با آمدن میرزایی به خانه‌کتاب درحال رخ‌دادن است او و معاون فرهنگی وزیر ارشاد در یک نشست مشترک سیستم ماهانه نشریات «کتاب‌ماه» را با تغییراتی جدید به فصلی تغییر دادند.

میرزایی در این نشست گفته که ما معتقدیم منطق اقتصاد مقاومتی باید در عرصه فرهنگ نیز وجود داشته باشد؛ اقتصاد مقاوتی در عرصه فرهنگ و حتی غیرفرهنگ به معنای ریاضتی نیست، به معنای هزینه کم کردن نیست بلکه به معنای درست و به‌جا هزینه کردن و قابل دفاع هزینه کردن است.
بر اساس همین منطق او تأکید کرده که سیاست اهدای رایگان نشریات خانه کتاب را نمی‌پذیرد.

یادبود

هفته‌ای که گذشت سالمرگ سه ستون فرهنگ و اندیشه ایرانی بود.

احمد شاملو، حمید عنایت، محمود استادمحمد

۱۴ سال قبل در دوم مردادماه ۱۳۷۹ در سن ۷۵سالگی احمد شاملو در بیمارستانی در تهران درگذشت. شاملو در طول زندگی ۷۵ ساله خود ۵ داستان، رمان و فیلمنامه نوشت،۲۰ رمان و داستان و ۵ فیلمنامه و نمایشنامه ترجمه کرد، ۱۰مجموعه شعر و قصه برای کودکان و نوجوانان به فارسی برگرداند و نوشت و ۲۶ عنوان مجموعه شعر منتشر کرد که هشت عنوان آن ترجمه و ۱۸ کتاب شعر دیگر را خودش سروده بود. یکی از مهم‌ترین تلاش‌های شاملو گردآوری و تدوین دایره‌المعارف فرهنگ عامیانه مردم ایران با عنوان «فرهنگ کوچه»است که تاکنون بیش از ۱۵ مجلد آن از سوی نشر مازیار منتشر شده و همسرش آیدا سرکیسیان آن تدوین و انتشار دیگر مجلدات را ادامه می‌دهد.

سوم مردادماه امسال نیز ۳۲سال از درگذشت حمید عنایت استاد ممتاز دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه تهران و استادیار دانشگاه آکسفورد انگلستان گذشت. او هشت کتاب و بیش از دهها مقاله به زبان‌های فارسی و انگلیسی نوشت که از آن میان می‌توان به کتاب‌های «تاریخ اندیشه‌ها و نهادهای سیاسی در ایران و اسلام»، «اسلام و سوسیالیسم در مصر» اشاره کرد. ترجمه کتاب‌های مهم فلسفه سیاسی نظیر «سیاست» ارسطو، «فلسفه هگل» اثر و. ت. ستیس و کتاب‌های «عقل در تاریخ» و «خدایگان و بنده» نوشته هگل ازجمله دیگر کتاب‌های دکتر حمید عنایت به‌شمار می‌آیند.

سوم مرداد نخستین سالگرد درگذشت محمود استاد محمد نیز بود. نمایشنامه‌نویس و کارگردان برجسته تأتر که تاپیش از مرگش به‌دلیل سرطان کبد ده‌ها اثر کلاسیک در حوزه نمایشنامه‌نویسی به‌جا گذاشت. نشر ققنوس این هفته همزمان با رسیدن سالروز درگذشت استادمحمد نمایشنامه‌های «آسید کاظم» و «کافه مک ادم» را منتشر کرده است.

روایت اول‌شخص

اهالی قلم از کتاب‌های دردست انتشارشان می‌گویند:

عباس مخبر

واقعیت این است که من همزمان روی چند کتاب کار نمی کنم. همان طور که این جا و آن جا هم گفته‌ام در یک سال گذشته مشغول کار روی کتاب «کورش: جهان گشای ایرانی بوده ام» که ظرف یک ماه آینده ترجمه این کتاب سنگین به‌پایان خواهد رسید. این کتاب را آقای رضا ضرغامی، یکی از ایرانی‌تبارهای آمریکا نوشته است و به گمانم در نوع خودش کار بسیار ارزشمندی است. نشر مرکز هم کپی رایت را خریده و هم با ناشر اصلی قرارداد دارد.

علاوه‌براین کتاب دیگری به‌نام «تاریخ جهان در یک صد شیء» از انتشارات BBC، یکی دو سالی است که(با همکاری آقای عباس زندباف) ترجمه شده و دست انتشارات طرح‌نو است.اما به دلیل مشکلات بین من و ناشر و ارشاد میان زمین و آسمان معلق است.

یک کتاب دوزبانه دربرگیرنده حدود ۱۵۰۰ گزین‌گویه‌ از شخصیت‌های مختلف علمی، سیاسی، هنری و… هم دارم که توسط نشر گوزن در اهواز چاپ می‌شود. این‌کتاب به‌نوعی در ادامه کتاب «زندگی یک آواز است» محسوب می‌شود.

در نشر مرکز کتاب‌های تاریخ مختصر اسطوره، نگاهی به فلسفه، ژئوپلتیک ایران، اسطوره‌های موازی، اسطوره‌های یونانی و راز فال ورق در سال جاری تجدید چاپ شده اند. طرح‌نو نیز کتاب‌های پرسش‌های زندگی، راهنمای نظریه ادبی معاصر، و روانشناسی نقاشی کودکان را تجدید چاپ کرده است. در نشر آگه کتاب‌های عمل نقد و وزن چیزها تجدید چاپ شده‌اند.

عارف اقوامی مقدم

برای انتشار چند کتاب را به سه انتشاراتی سپرده‌ام. اولین آنها کتاب «انقلاب شهری» اثر هانری لوفور، فیلسوف هگلی‌مشرب فرانسوی است. او برجسته‌ترین مارکسیستی به‌شمار می‌آید که به مسئله شهر پرداخته است. کتاب انقلاب شهری حجم کمی دارد اما ترجمه آن حدود دو سال زمان برده است. برای خوانا‌شدن مطالب، بیش از پنجاه صفحه به شکل زیرنویس یا نوشته‌های دیگران به آن افزوده‌ام. این‌کتاب را نشر پژواک منتشر خواهد کرد.

دو کتاب دیگر «رهایی‌ها» و «پارادکس دموکراتیک» به ترتیب از ارنستو لاکلائو و شانتال موفه از چهره‌های متنفذ مکتب اسکس هستند که در مرحله چاپ قرار دارند. این دو کتاب را نیز انتشارات پژواک (یا همان اختران) تا دو ماه دیگر منتشر می‌کند.

کتاب سوم مجلد اول «راهنمای سرمایه» اثر دیوید هاروی است که در نشر آشیان مرحله آماده‌سازی را می‌گذراند. «رقص دیالکتیک» به قلم برتل اولمن هم احتمالاً تا چهارماه آینده توسط انتشارات رخدادنو منتشر خواهد شد.

دو کتاب دیگر هاروی یعنی جلد دوم «راهنمای سرمایه» و «هفده تضاد و پایان سرمایه‌داری» را نیز در دست ترجمه دارم که بالطبع انتشار آنها به پایان سال جاری موکول می‌شود.

ثانیه آخر

انتشارات اقبال «فرهنگ سه‌زبانه ماکان» را که محمدبقایی‌ماکان تهیه‌کرده به زبان‌های فارسی، ‌ انگلیسی و عربی در یک جلد منتشر می کند. فرهنگ دارای تقریبا ۲۵ هزار مدخل است که معادلات، مترادفات و مشتقات هر واژه را نیز شامل می‌شود.

نشر ماهی تا چندهفته آتی کتاب جدیدی از ماشادو دِ آسیس نویسنده برزیلی با ترجمه عبدالله کوثری روانه بازار می‌کند. کوثری پیشتر کتاب «خاطرات پس‌از مرگ براس‌کوباس» را از این نویسنده به فارسی برگردانده بود.

تا چند هفته دیگر مجموعه ترانه‌های رسول یونان با عنوان «یک روز یه عاشقی بود» از سوی نشر نیماژ روانه بازار کتاب می‌شود.