نمایی از بالا از سکوی بلال در آبهای خلیج فارس
تلاشهای مستمر دولتهای غربی جهت اعمال فشار بر ایران دیروز یک گام دیگر به پیش رفت. وزرای خارجه دولتهای عضو اتحادیه اروپا در نشست خود در بروکسل در رابطه با مسدود کردن داراییهای بانک مرکزی ایران و ممنوعیت تمامی معاملات بر روی الماس، طلا و سایر فلزات گرانبها با این بانک و سایر نهادهای دولتی به توافق رسیدند.
اما مهمتر این بود که اتحادیه اروپا تحریم فوری و ممنوعیت عقد تمامی قراردادهای جدید به منظور واردات، خرید یا انتقال نفت خام ایران را نیز تصویب نمود. به نظر میرسد هدف از این تحریمها ممانعت از ادامه برنامه هستهای جنجال برانگیز ایران از طریق محدودسازی بیشتر درآمد خارجی این کشور است.
اتحادیه اروپا با رد ادعاهای مکرر ایران مبنی بر صلح آمیز بودن برنامه هستهای آن کشور، خود را بیش از پیش با سیاستهای آمریکا همسو ساخته است. آنها امیدوارند این همسویی و همکاری نزدیک آنها به انزوای بیشتر ایران منجر شده و رهبران ایران را متقاعد سازد از روند تحقیقات و توسعه فعالیتهای هستهای خود کاسته و دولت ایران را به از سرگیری مذاکرات معلق مانده از سال ۲۰۱۰ وادار سازد.
کاترین اشتون، رییس سیاست خارجی و امنیت اتحادیه اروپا تاکید میکند تحریمها بیشتر با هدف متقاعد ساختن ایران اعمال میشوند. وی در جمع خبرنگاران اظهار داشت: “من میخواهم فشار این تحریمها به از سرگیری مذاکرات بیانجامد.”
با درنظر گرفتن وابستگی و اتکای اتحادیه اروپا به نفت ایران، وزرای خارجه موافقت نمودند ملاحظات خاصی را در این میان صورت داده و به کشورهای عضو اجازه دهند در صورت داشتن قرارداد جاری با ایران تا پنج ماه آینده از این قرارداد استفاده نمایند. نکته مهم این است که اتحادیه اروپا قبل از ماه می (اردیبهشت ماه)، مزایا و موفقیتهای این سیاست جدید را مورد بررسی قرار خواهد داد. با درنظر گرفتن اوضاع اقتصادی نابسامان کنونی یونان به همراه وابستگی قابل توجه آن به نفت خام ایران ممکن است لازم باشد سیاستی اتخاذ شود تا مهلت بیشتری به یونان داده شود و در نتیجه تا فرا رسیدن یک تاریخ مناسبتر وضعیت اقتصادی این کشور مراعات شود. ممکن است سایر کشورهای اتحادیه اروپا نیز مایل به برخورداری از چنین معافیتهایی باشند تا در عمل بعدها به تحریمها بپیوندند.
صرف نظر از تردید چندین ساله در میان تحلیلگران و ناظران سیاسی – که غالبا تحریمهای خارجی علیه ایران را بی اثر میدانند – برخی تحلیلگران – نه تنها تحلیلگران ایرانی – اجرای توام با تردید این تحریم تازه را حرکتی غیرموجه میدانند. اثربخشی این اقدامات به اجرای آنها توسط اتحادیه اروپا به عنوان یک واحد یکپارچه بستگی خواهد داشت؛ معافیت از تحریمها هر چند برای کشورهای با قدرت اقتصادی کوچک به طور حتم و به شکلی نامتناسب اثربخشی تحریم ها را تضعیف خواهد نمود. آنطور که از شرایط جاری استنباط میشود، اتحادیه اروپا رویهای بسیار محتاطانه در تحریم نفت ایران در پیش گرفته است و احتمال میرود که تحریمهای اعمال شده توسط اتحادیه اروپا در پایان سال و آغاز سال جدید، قابلیت دور زدن را داشته باشند.
احتمال دارد این تحریمها به تشدید خصومتها منجر شده و سیل تازهای از موضعگیریهای خصمانه را به دنبال بیاورند، اما عملا در متوقف ساختن برنامه هسته ای ایران موثر واقع نشوند.
