کاخ سفید
کاخ سفید خلاصه ای از جزییات اجرایی توافقنامه هستهای ایران و ۵+۱ را در اختیار سناتورهای کنگره قرار داد و نسخهای از آن را نیز منتشر کرد.
این متن که نسخهای از آن روی وبسایت کاخ سفید منتشر شده، نشان از آن دارد که در ماههای آینده ۴/۲ میلیارد دلار از داراییهای بلوکه شده ایران در قسطهای ۴۵۰ و ۵۵۰ میلیون دلاری در برابر تعهد ایران به مفاد این توافقنامه به این کشور بازگردانده می شود.
توافق ژنو که از آن به عنوان «برنامه اقدام مشترک» یاد میشود، در پی مذاکرات ایران و شش قدرت جهانی در تاریخ ۳ آذر برابر با ۲۴ نوامبر حاصل شد. این متن تاریخ دقیق پرداخت قسط ها و تعهدهای دیگری که برای ۵+۱ و اتحادیه اروپا درنظر گرفته شده را مشخص کرده است.
در نسخه مذکور تعهدات تهران به ۵+۱ و اتحادیه اروپا نیز درج شده بود که محوریت آن درصد مجاز غنی سازی اورانیوم و شمار سانترفیوژهای ایران بود.
دکتر سید جواد میری، تحلیلگر مسائل بین المللی، درباره انتشار جزئیات توافق نامه ژنو از سوی آمریکا به شرق پارسی گفت: «اوباما با انتشار این توافق نامه سعی کرده تا نشان دهد که من در یک فرصت شش ماه به ایران توانستم جلوی پیشرفت هسته ای ایران را بگیرم لذا تحریمها علیه ایران برداشته نشده و سنا نباید ریاست جمهوری را مجبور به برخی از فعالیتهایی کند که تمایلی به آنها ندارد. از سوی دیگر تندروهای آمریکا بر این باور بودند که اوباما امتیازهای بی حدی به ایران داده و ایران از این فرصت نهایت بهره برداری می کند و این نگاه هم در داخل ایران حاکم بوده که تصور می شد که ایران غنی سازی را متوقف و فعالیتهای هسته ای خود را تعطیل خواهد کرد.»
در متنی که کاخ سفید منتشر کرد آمده است که ایران تعهد دارد پس از انتشار گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مقرر در روز ۲۰ ژانویه، تمامی فعالیتهای خود در ارتباط با غنی سازی ۲۰ درصدی را متوقف کند و همزمان عملیات رقیق سازی نیمی از اورانیوم ۲۰ درصدی که به فرم هگزافلوراید است و اکسید کردن باقی ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی خود را آغاز کند. سطح اکسید شدن تا جایی باید ادامه پیدا کند که این مواد دیگر قابلیت غنی سازی مجدد را نداشته باشند.
همچنین بنابر این متن، ایران تعهد دارد تولید سانتریفیوژهای جدید را به تعدادی که برای جایگزینی ماشین های آسیب دیده نیاز دارد محدود کند، به نحوی که ایران در دوره ۶ ماه آینده قادر به انباشت سانتریفیوژ نباشد.
تعهدهای اتحادیه اروپا و کشورهای ۵+۱ در قبال ایران نیز در این توافقنامه آمده است. تعلیق تحریم ها علیه صادرات پتروشیمی و خدمات مربوط به اتومبیل سازی و صنعت خودرو و همچنین صادرات و واردات طلا و دیگر فلزات گرانبها از جمله این تعهدات است.
این توافقنامه این کشورها را متعهد می کند مجوز تهیه قطعات یدکی از جمله خدمات بازرسی برای تامین سلامت پروازهای غیرنظامی ایران را صادر کنند.
ایران هنوز به جزئیات منتشر شده از سوی کاخ سفید واکنشی نشان نداده است.
میری بر این باور است: «انتشار این توافقنامه نه تعهدی را شکسته است و نه فعالیتی دیپلماتیکی را مختل کرده است. بلکه بر اثر فشار سنا، اوباما مجبور شد جزییات این توافقنامه را مطرح کند تا سنا متقاعد شود که اوباما بر خلاف منافع اش عمل نکرده است.»
متن این توافقنامه در شرایطی منتشر می شود که هری رید، سناتور دموکرات و رهبر اکثریت سنای آمریکا، روز سهشنبه ۱۴ ژانویه اعلام کرده بود با وجود اصرار میچ مککانل، رهبر جمهوریخواهان و درخواستهای شمار زیادی از حامیان طرح اعمال تحریم های جدید علیه ایران، رایگیری درباره این بسته تحریمی به این زودی انجام نخواهد شد.
بسته تحریمی جدید از سوی رابرت منندز و مارک کرک، سناتورهای دموکرات و جمهوریخواه آمریکایی ارائه شده است. رید روز سهشنبه در جمع خبرنگاران گفت: «ما می خواهیم منتظر بمانیم و ببینیم نتیجه چه میشود.»
باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا پیشتر تاکید کرده بود که دور جدید تحریمها علیه ایران مذاکرات هستهای کشورهای عضو ۵+۱ با تهران را از مسیر اصلی خود خارج میکند. با وجود نزدیک بودن سیاست های کابینه اوباما به دموکرات ها، دولت وی برای برای متقاعد کردن نمایندگان دموکرات برای تعویق رای گیری درباره تحریم ها علیه ایران مسیر دشواری را طی کرد.
