نشانه‌هایی از گسترش دایره فعالیت ارتش روسیه تا سودان و لیبی

مسکو: رائد جبر

اخیراً اظهارات ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه دربارۀ عدم امکان ممنوعیت «شرکت‌های امنیتی ویژه» در این کشور دوباره باب جدل دربارۀ میزان تسلط و قدرت یگان‌های «مزدور» را گشود. یگان‌هایی که فعالیت آنها در پشت پرده بحران‌ها و جنگ‌های خارجی دیده می‌شود.
اما نقشه توزیع «مزدوران» در قالب «ارتش واگنر» فراتر رفت و بسیاری از کشورها همچون آفریقای میانه را دربر گرفت.
بعد از اظهارات پوتین دادستانی کل روسیه نیز اعلام کرد به دلیل عدم وجود مدعی نمی‌تواند در خصوص فعالیت‌های این ارتش تحقیق کند.
این اظهارات دادستانی معارضان را در خصوص نبودن مدعی برای این پرونده، خشمگین کرد؛ چرا که هر کس در خصوص این ارتش تحقیق می‌کند به نوعی با مشکل مواجه می‌شود.

مرگ مرموز روزنامه‌نگاران

در طول دو سال گذشته ده‌ها روزنامه‌نگار مورد پیگیری و فشار قرار گرفته و در برخی حالات طی شرایط مرموزی کشته شدند.
نقطه مشترک همه آنها سعی در نزدیک شدن به این منطقه مرموز و وحشتناک: نقش و فعالیت تشکیلات نظامی در جنگ‌های خارجی بود.
ماکسیم بوردین یکی از این خبرنگاران بود که در آوریل گذشته با پرت کردن خود از طبقه پنجم ساختمان مسکونی‌اش در یکاترینبورگ خودکشی کرد.
دلیل اصلی توجه همه به این مرگ مرموز فعالیت وی در خصوص «ارتش واگنر» بود. او اولین کسی بود که جزئیات کامل حمله آمریکا به کاروان‌های این ارتش در هفتم آوریل را در کنار دیر الزور ارائه داد که منجر به کشته شدن ۲۱۷ نفر از آنها شد.
مرگ او باعث ایجاد شک و شبهه‌های زیادی میان محافل نزدیک وی و سازمان «خبرنگراران بدون مرز» شد و آنها خواستار تحقیق روشن در مورد مرگ او شدند؛ چرا که وی به شدت مخالف مداخله روسیه در سوریه بود و در اکتوبر گذشته از مرگ حتمی بعد از حمله افرادی ناشناس جان سالم به در برده بود که این حادثه درست بعد از مصاحبه تلویزیونی وی با شبکه «دوجد» معارض در خصوص اوضاع سوریه بود.
گفتنی است که پایگاه‌های روسیه بعد از حادثه «ارتش واگنر» به تهدید برخی از خبرنگاران پیگیر موضوع اشاره کردند و کسانی که سعی در توهین به کشته شدگان حمله آمریکا داشتند از طریق پایگاه‌های اینترنتی مورد تهدید قرار گرفتند.
این سرنوشت شبکه تلویزیونی «فانتانکا» نیز بود که در نتیجه پیگیری این پرونده وارد لیست سیاهی شد که در اینترنت پخش شد.
سیلی از تهدیدات نیز روانه روزنامه «نوایا گازتا» شد و خبرنگاران آن که به مساله «ارتش واگنر» اشاره کرده‌بودند به مرگ تهدید شدند.

پژوهشگران نیز بی نصیب نبودند
موضوع مرگ و پیگیری و فشار محصور در دایره خبرنگاران نبود بلکه پژوهشگران مراکز پژهشی معتبر را نیز شامل شد.
از جمله این پژوهشگران ولادیمیر تیلوف بود که هم اکنون به تهمت برملا کردن اسرار حکومتی و همکاری با دشمنان خارجی در زندان به سر می‌برد.
وی یکی از کارشناسان نظامی است که در مصاحبه‎های تلویزیونی شرکت می‌کرد و در مرکز پزوهش‌های استراتژیک در زمینه پژوهش شرکت‌های نظامی، ویژگی‌های جنگ نوین، عقاید و استراتژی‌های نظامی، انقلاب‌های مسلح و پدیده خصوصی کردن بخش نظامی فعال بود.
پیش از آن در آگوست گذشته نیز سه روزنامه‌نگار در حین پژوهش در رابطه با فعالیت شرکت‌های نظامی روس در آفریقای میانه، به دست یک گروهک مسلح کشته شدند که بعدها اوکراین ادعا کرد لیستی از ده‌ها عضو ارتش واگنر دارد که برای انجام این عملیات به آفریقا رفته بودند اما کرمیلن این ادعاها را بی پایه و اساس عنوان کرد.
این حادثه باعث شد تا بحث پیرامون انتشار «ارتش وارگنر» تا قاره آفریقا و کنترل معادن الماس و امضای توافقنامه‌ها با آنجا باز شود.

گسترش «ارتش واگنر» تا سودان و لیبی
از زمان آغاز حمله نظامی به سوریه، مسکو هیچگاه به فعالیت شرکت‌های نظامی ویژه نه در سوریه و نه روسیه در این جنگ اعتراف نکرده‌است.
دیمیتری بیسکوف سخنگوی رئیس‌جمهور روسیه اعلام کرد « به حکم قانون، ما نهادهای قانونی همچون شرکت‌های نظامی خصوصی نداریم».
اما همه می‌دانستند که این شرکت‌ها در عملیات نظامی اوکراین تحت عنوان «سپاه اسلاوی» شرکت کردند و در سال ۲۰۱۵ بسیاری از مبارزان آن وارد سوریه شدند که با تبلیغات اینترنتی فراوان بسیاری از مبارزان جنگ چچن و جنگ گرجستان به آنها پیوستند.
برخی از منابع گزارش دادند که یوگنی پریگوژین معروف به «سرآشپز کرملین» که نامش به مجموعه واگنر گره خورده‌است، در نشست مذاکرات میان سرگی شویگو وزیر دفاع روسیه و خلیفه حفتر رهبر ارتش ملی لیبی حضور داشته‌است.
برخی حضور او در این نشست را نشانه‌ای برای ارسال تعدادی از «مزدوران» به لیبی تفسیر کردند.
برخی از اطلاعات نیز حاکی است که واحدهایی از «ارتش واگنر» در سودان به سر می‌برند.
منابع روسی بعید نمی‌دانند که این ارتش بازنشستگان ارتش روسیه در سوریه را به آنجا منتقل کند و گستره نفوذ آنها در آفریقا از سودان و لیبی فراتر رود.

«ارتش واگنر» چیست؟
پشت پرده تاسیس این شبه نظامیان دیمیتری اوتکین است که سابقا افسر اطلاعاتی ارتش روسیه بود.
علیرغم اینکه کاخ کرملین ارتباط مقامات روسیه را با این تشکیلان نفی می‌کند اما وی به همراه آندره تروشیف نایب خود در دسامبر سال ۲۰۱۶ برای اعطای نشان به مبارزانی که شهر تدمر سوریه را از چنگ داعش درآوردند دعوت شد و بر صفحه تلویزیون ظاهر شد.
اوتکین که به واگنر معروف است تا سال ۲۰۱۳ رهبر یک نیروی مسلح ۷۰۰ نفره در روسیه بود اما تروشیف در دهه هشتاد قرن گذشته در جنگ افغانستان شرکت کرد و پیش از آن در نیروی پلیس روسیه خدمت می‌کرد.
گزارش‌ها حاکی از آن است که این ارتش هزاران نفر از سربازان و افسران بازنشسته را در بردارد.
این ارتش از سال ۲۰۱۵ حملات خود را آغاز کرد که با حمله به لاذقیه در اکتوبر شروع شد و ساحل سوریه را تحت کنترل خود درآورد.
پیش از انتقال به حلب در فوریه سال بعد، این ارتش موفق به شکستن حصار نبل و الزهرا شد و راه امداد رسانی به معارضان سوریه را بست.
ارتش واگنر همچنین در حمله به تدمر در مارس ۲۰۱۶ نقشی اساسی داشت که توانست تا پیش از بازگشت داعش به آن، این شهر را تحت کنترل خود در آورد.
اوایل سال ۲۰۱۷ دوباره این ارتش برای پس گرفتن تدمر وارد عمل شد. بعد از آن در نیمه همان سال به شهر السخنه و در سپتامبر همان سال به شهر حمات حمله کرد.
پس از آن از ماه سپتامبر تا نوامبر همان سال به پایگاه‌های نفتی نزدیک شهر دیر الزور حمله کرد.
این ارتش همزمان از اکتوبر ۲۰۱۷ تا فوریه ۲۰۱۸ به شمال غرب سوریه برای به دست گرفتن نقطه ارتباطی شهرهای حمات، حلب و ادلب نیز حمله کرد.
اما حضور ارتش واگنر در سوریه در فوریه ۲۰۱۸ در اثر حمله آمریکا و از دست دادن صدها مبارز خود هنگامی که سعی در نزدیک شدن به نیروهای کُرد هم‌پیمان آمریکا داشت، متزلزل شد.