حسن روحانی رییس جمهور ایران (راست) حامد کرزی رییس جمهورافغانستان
حامد کرزی، رئیس جمهور افغانستان برای دومین بار در چهار ماه گذشته به ایران سفر کرد. سفر دوم کرزی به تهران روز یک شنبه ۱۷ قوس/آذر و در اوج تنش وی با آمریکا صورت گرفت؛ دیداری که گرمی دیدارهای گذشته را نداشت و پوشش آن در رسانه های دولتی ایران نیز کم رنگ بود.
این سفر در سایه اختلاف شدید رییس جمهور افغانستان با آمریکا بر سر موافقت نامه امنیتی دو جانبه صورت گرفت و حتی کرزی در حالی که چاک هیگل، وزیر دفاع آمریکا در کابل به سر می برد با وی دیدار نکرد و کابل را به مقصد تهران ترک نمود.
حامد کرزی در مراسم لویه جرگه (نشست بزرگ) مشورتی که سه هفته پیش با شرکت بیش از ۲۵۰۰ تن از بزرگان و نمایندگان مردم افغانستان به منظور بررسی و ارایه مشورت در مورد موافقت نامه امنیتی بین افغانستان و آمریکا برگزار شد گفت که پاکستان به ظاهر با این سند موافق است و بسیاری ازکشورهای دیگر از جمله روسیه، چین، ترکیه و عربستان با آن موافق هستند اما ایران تنها کشوری است که به صورت علنی با آن مخالفت کرده است.
جرگه در پایان نشست چهار روزه اش از حامد کرزی خواست تا این موافقت نامه را به زودی امضا کند اما کرزی این درخواست را رد کرد و با تعیین یک مرحله تطبیق برای این موافقت نامه، گفت که آن را در صورتی امضا خواهد کرد که آمریکایی ها به صورت صادقانه در تامین صلح در این کشور همکاری کنند و حمله های نیروهای آمریکایی به خانه های مردم افغانستان متوقف شود.
درپی آن، سوزان رایس، مشاورامنیتی ملی آمریکا و جیمز دابینز، نماینده ویژه بارک اوباما در امور افغانستان و پاکستان به کابل سفر کردند و در دیدار با حامد کرزی به وی هشدار دادند در صورتی که این سند به زودی امضا نشود آمریکا کمک های نظامی و اقتصادی خود را به افغانستان که با خطر قدرت گیری مجدد طالبان مواجه است، قطع خواهد کرد اما رییس جمهور افغانستان از شرط های خود کوتاه نیامد.
حامد کرزی که در دوران زمامداری ۱۲ ساله اش بر افغانستان، روابط نزدیکی با دولتمردان ایران داشته است و انتظار داشت دولت میانه رو حسن روحانی که اخیرا به دلیل توافق هسته ای ژنو در حال کاهش سطح تنش با غرب به ویژه با آمریکا است از وی به گرمی استقبال کند.
رییس جمهور افغانستان از جمله نخستین رهبران جهان بود که پیروزی حسن روحانی را تبریک گفت و ۱۳ اسد/مرداد سال جاری در مراسم تحلیف وی شرکت کرد و در سفر تازه به تهران نیز تلاش کرد تا این دوستی را تقویت بخشد و به رییس جمهور ایران اطمینان دهد که موافقت نامه امنیتی افغانستان وآمریکا به ضرر ایران نیست. کرزی حتی به نشانه حسن نیت پذیرفت که با ایران نیز “پیمان جامع دوستی و همکاری” امضا کند اما موفق نشد نظر روحانی را که از تجربه دیرینه اداره شورای امنیت ملی ایران برخوردار است، جلب کند.
روحانی در این دیدار به صراحت با این موافقت نامه مخالفت کرد و گفت که ایران نگران تنش‌های حاصل از حضور نیروهای خارجی در منطقه بوده و معتقد است تمام نیروهای خارجی باید از منطقه خارج شده و امنیت افغانستان به دست مردم این کشور سپرده شود.
این موافقت نامه به نیروهای آمریکایی اجازه می‌دهد که بخشی از نظامیان خود را بعد از پایان ماموریت نظامی ناتو در افغانستان که قرار است در زمستان ۱۳۹۳ به پایان برسد، نگه دارد و از ۹ پایگاه نظامی این کشوراستفاده کند.
رییس جمهور افغانستان اما با پذیرش امضای پیمان جامع دوستی و همکاری با ایران که شامل حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی می شود امتیاز خاصی به ایران نداد چرا که از یک سو دو کشور چهار ماه پیش موافقت نامه همکاری های استراتژیک را که در برگیرنده همکاری بین پولیس دو کشور، همکاری های اطلاعاتی، همکاری های استراتژیک اقتصادی و همکاری های دوجانبه با دیگر کشورهای منطقه است، امضا کرده بودند و از سوی دیگر هنوز چشم انداز اجرای موافقت نامه اولی مشخص نیست.
پیمان جدید که گفته می شود جامع است با در نظر داشت این که حامد کرزی بعد از انتخابات ۱۶ حمل/فروردین ماه ۱۳۹۳ از قدرت کنار خواهد رفت، وعده ای بیش نیست و در حقیقت حبابی است که با تردستی بر روی دستان ایران قرار داده شده است.
کرزی تلاش کرد تا با جلب رضایت ایران، با خیالی آسوده در میدان چانه زنی داخلی برای امتیاز گیری از آمریکا حضور داشته باشد اما اکنون مطمئن شده است که ایران و شورشیان مسلح به ویژه طالبان در جبهه مخالفان سرسخت این موافقت نامه قرار دارند و میدان بازی نیز تنگ تر شده است.
رئیس جمهور افغانستان قبل از برگزاری لویه جرگه گفته بود که به نظرشرکت کنندگان در این نشست که بازتاب دهنده نظر ملت افغانستان احترام خواهد گذاشت اما در نهایت به قول خود عمل نکرد.
ایران به این باور است که کرزی به رغم سیاست خارجی اش که بر تنش زدایی با کشورهای همسایه و منطقه استوار، به آمریکا به عنوان بزرگترین کمک کننده به افغانستان بیشتر اهمیت می دهد و تلاش می کند با امتیاز گیری از آمریکا، برنده نهایی بازی کنونی باشد.
رییس جمهور افغانستان از قبل از سفر به تهران از جانب جانب معاون وزارت خارجه ایران متهم شده بود که دوست دارد تفکر و جریان خود در انتخابات آینده به قدرت برساند و در این انتخابات به‌دنبال اجرای مدل پوتین – مدودف است؛ اما حکومت افغانستان با رد این اتهام از ایران خواست در امور این کشور مداخله نکند.
