ایران از فرانسه خواست مواضع «غیرمسئولانه و غلطش» دربارهٔ برنامه موشکی را تکرار نکند
پاریس: میشال ابونجم
برنامه موشکی ایران باز خودش را به عنوان موضوعی مهم در روابط فرانسه-ایران تحمیل کرد تا بر اختلافات انباشته شده میان پاریس و تهران افزوده شود. این جدل اخیر زمانی مطرح شد که ایران به گفته دو روز پیش حسن روحانی رئیسجمهوری اعلام کرد، قصد دارد دو ماهواره را طی «هفتههای آینده» به فضا بفرستد، مسئلهای که بر پیچیدهتر شدن روابط پیچیده میان دو طرف منجرمیشود و چنان گسترش مییابد که به طورکلی شامل روابط غرب- ایران بشود.
دیروز فرانسه باز به ایران هشدار داد و یادآوری کرد که برنامه موشکی-فضایی «مخالف قطعنامه شماره ۲۲۳۱ صادره از شورای امنیت در سال ۲۰۱۵ است».
سخنگوی وزارت خارجه اگنس فون مول افزود که پاریس «ایران را به توقف فوری عملیات اجرایی هرگونه فعالیت مربوط به برنامه موشک فضایی قادر به حمل کلاهک هستهای از جمله موشکهایی که از تکنولوژی دوربرد استفاده میشود، فراخواند». در این میان برداشت اختلافبرانگیز وجود دارد میان موضع فرانسوی-اروپایی-امریکایی که به نظر آنها برنامه موشکهای بالستیک ایران با متن قطعنامه مذکور سازمان ملل که توافق هستهای در ماه جولای سال ۲۰۱۵ را تأیید کرد، منافات دارد.
در بند مربوط به برنامه موشکی ایران چنین آمدهاست: «شورای امنیت از ایران میخواهد از دست زدن به هرگونه فعالیت مربوط به موشکهای بالستیک ویژه حمل کلاهک هستهای از جمله آزمایشهای مبتنی بر تکنولوژی موشکهای بالستیک خودداری کند».
واقعیت امر اینکه تفسیر غربی از این بند مذکور بهطور ریشهای با تفسیر ایران متفاوت است. غربیها براین نظرند که برنامه موشکی ایران تهدید کننده امنیت خاورمیانه و امنیت اروپاست و براین نظرند که این بند ایران را از دست زدن به هرگونه آزمایش یا پرتاب موشک بالستیک منع میکند. آنها همچنین براساس تجربههای گذشته این برنامه را با دیده شک نگاه کردهاند که ممکن است هدف آن توانا ساختن ایران به دستیابی موشکهایی باشد که قادر به حمل کلاهک هستهای باشند.
غربیها تأکید میکنند که تکنولوژی به کار رفته در پرتاب ماهوارهها، همان تکنولوژی موشکهای قارهپیما است که با اهداف نظامی و مشخصا برای حمل کلاهک هستهای برای مسافتهای طولانی طراحی شدهاند.
در مقابل، پاسخ ایرانی این بود که برنامه موشکی«کاملاً دفاعی است و تهران قصد دستیابی به بمب هستهای را ندارد». سخنگوی وزارت خارجه ایران بهرام قاسمی دیروز در پاسخ به موضع وزارت خارجه فرانسه گفت «فرانسه به عدم تکرار این ادعاهای غیر مسئولانه و غلط دربارهٔ فعالیتهای موشکی ایران دعوت کرد» و ادامه داد «برنامه موشکهای بالستیک ایران، دفاعی است و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را نقض نکردهاست». در نتیجه اینکه به نظر ایران «بدبینی غربیهای به جا نیست». خلاصه آن اینکه «آزمایشهای موشکی یا پرتاب ماهواره به کمک این موشکها قطعنامه۲۲۳۱ را نقض نمیکند».
این موضوع، مسئله تازهای نیست اما پس از رسیدن دونالد ترامپ رئیسجمهوری آمریکا به کاخ سفید در دوسال پیش بر شدت و حدت آن افزوده شد. این مسئله درکنار فعالیتهای هستهای ایران پس از سال ۲۰۲۵ و سیاست منطقهای ایران و برهم زدن ثبات آن، سه ضلع مثلث اختلافات با تهران را تشکیل میدهند.
علیرغم محکومیت برنامه موشکهای بالستیک ایران توسط اروپا، اما دو طرف آمریکایی و اروپایی دارای یک موضع نیستند. وزیرخارجه آمریکا، روز سوم این ماه تهران را تهدید کرد و گفت کشورش «در مقابل سیاستهای ویرانگر و تهدید کننده ثبات و امنیت جهانی نظام ایرانی دست بسته نمیایستد». و پیش از آن در روز ۱۲ ماه گذشته، ایالات متحده از شورای امنیت خواست «تحریمهای جدیدی» علیه تهران به دلیل آزمایشهای موشکیاش وضع کند. اروپاییها تا حدودی به این خواسته آمریکا پاسخ دادند و ۸ کشور (آلمان، فرانسه، بریتانیا، بلژیک، هلند، سوئد و ایتالیا) با صدور بیانیه مشترکی در نیویورک، موشکهای بالستیک را «نقض قطعنامه سازمان ملل» و «افزایش تنشهای منطقهای» دانستند. اما بیانیه خواستار وضع تحریمهای اضافی نشده بلکه به «بررسی این مسائل در چارچوب گفتوگوی با طرفهای درگیر درماجرا» دعوت کردند.
فرانسوا دولاتر نماینده فرانسه در شورای امنیت در جلسه همان روز شورا، منش کلی اروپایی را بیان کرد همچنانکه از جهتی همانطور که در بیانیه فرانسوی-بریتانیایی دیده میشود، آزمایشهای موشکی ایران را «تحریک آمیز» میداند. اما از جهتی دیگر تأکید میکند که «استراتژی بلند مدت در خاورمیانه نمیتواند تنها به سیاست فشار و تحریم محدود شود» اما لازم است از طریق «گفتوگوهای صریح و جدی با ایرانیها دربارهٔ مسائلی که مایه نگرانی است» جریان یابد.
این مواضع قدیم-جدید دیدگاه فرانسه دربارهٔ پرونده هستهای ایران را بهطور کامل تکرار میکند که موجب ایجاد فاصله میان پاریس و واشینگتن شد. باید یادآوری کرد، پاریس به گفته رئیسجمهوری ایمانوئل مکرون، پیش از این پیشنهاد حفظ توافق هستهای و گشودن راه برای گفتوگوهای جدید با تهران دربارهٔ مسائل سهگانه مذکور که دو پایتخت آنها را مایه نگرانی از ایران میبینند، داد. اما ترامپ از توافق هستهای خارج شد در حالیکه پاریس خواستار حفظ آن بلکه دور زدن تحریمهای وضع شده بر تهران است از طریق «مکانیزم» اروپایی که هدف از آن گشودن روزنه امید در مقابل شرکتهای اروپایی است برای ادامه داد و ستد با ایران و ایجاد امکان برای فروش نفت ایران علیرغم تحریمها.
اما اروپا که هنوز از موضعش در تفکیک قائل شدن میان پرونده هستهای و سیاستهای دیگر ایران دست برنداشته، امروز با مسئله عنوان شدن اتهام ایران به ارتکاب فعالیتهای تروریستی در خاک کشورهای اروپایی، خود را در موقعیت بسیار دشوار و پیچیدهای میبیند. ماجرایی که اروپاییها را در این هفته واداشت تحریمهایی بر دستگاههای اطلاعاتی ایران وضع کنند. آنچه موضع اروپاییها را بغرنج میکند، تلاش ایران برای توسعه برنامه موشکهای بالستیک است که طرف اروپایی نمیتواند از آن چشمپوشی کند. اینجاست که این سئوال خود را تحمیل میکند: تا کی اروپا این سیاست دوگانه در تعامل با دو پرونده را ادامه خواهد داد که به نظر میرسد ادامه جدا دیدن آنها دشوار مینماید؟
