«درهای باز سفر بین فرهنگی؛ ایران و کویت»
ایرانیان را به مهمان نوزای شناخته اند، مهمانان کویتی نیز از دیدار صمیمانه خود از مرکز فرهنگی و گفت و گو با برخی از استادان دانشگاه را از زمره مهمان نوازی ایرانیان برشمردند. محفلی توام با شوخی و کنایه و گفت و گوهای صریح و جدی بود. هر کسی سعی کرد هر آنچه را که درمورد ادبیات معاصر ایران و کویت می داند، بگوید.
صادق الحاج جعفر اسماعیل، استاد دانشگاه کویت، که زبان فارسی را در آمریکا تحصیل کرده بود و دو کتاب “آیین سخنوری” محمد علی فروغی و “تهاجم فرهنگی و نقش تاریخی روشنفکران ایرانی” را ترجمه کرده بود از اینکه زبان فارسی را که زبان کشور همسایه اش بود را در آمریکا فرا گرفته بود شکوه کرد و گفت: «ایرانیان قلمرو جغرافیایی گستردهای در جهان داشتند و فارسی میتوانست زبان علمی رایج جهان باشد، ولی اینگونه نشد و این موضوع مایه تاسف است.»
«درهای باز سفر بین فرهنگی؛ ایران و کویت»
از ۱۹ مهمان کویتی که به ایران آمدند و در نشست «درهای باز سفر بین فرهنگی؛ ایران و کویت» که در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد سه نفر به ایراد سخن پرداختند.
سفری با طعم فرهنگ
دکتر اسماعیل از اینکه این سفر طعم دیگری برایش دارد ابراز خوشحالی کرد. این اولین بار است که از یک مرکز فرهنگی بازدید کرده است. وی گفت: «در پایان سفر ما با خود کتابهای متعددی می بریم اما امیدوارم که این آثار به خصوص آثار ادبای معاصر مورد توجه مترجمان قرار گیرد و ما بتوانیم وضعیت ادبی معاصر ایران را به خوبی بدانیم.»
سخنان این استاد دانشگاه کویت بی ارتباط با سخنان علیاصغر محمدخانی، معاون فرهنگی و بینالملل شهرکتاب، نبود که در آغاز این نشست به عنوان میزبان بر نکته ای مهم تاکید کرد و گفت: «ایران با ادبیات عرب پیوندی ناگسستنی دارد اما دو کشور از یکدیگر، به ویژه در حوزه ادبیات معاصر به قدر کافی شناخت ندارند.»
وی با اظهار تاسف از اینکه ایران و کویت از آثار ادبی هم به اندازه کافی بهره نبردهاند، افزود: «کویت یکی از کشورهای پیشرفته عربی است که تحولات زیادی در سالهای اخیر داشته و ایرانیان نیز علاقه زیادی دارند که از آثارشان در حوزه ادبیات و فرهنگ بهره بگیرند. اما بیشک این فعالیتها محدودند و نیاز به کار گستردهتری داریم. به طور مثال خانم سعاد صباح، شاعر و منتقد کویتی، چهره شناخته شده ادبیات عرب برای ایرانیان است و از مجموعه اشعار وی دو کتاب با عنوان “برادههای یک زن” و “در آغاز زن بود” در ایران منتشر شده است و شعرهای صباح را میتوان با اشعار فروغ فرخزاد مقایسه کرد. اما ما از شعرای معاصر کویت چندان اطلاع دقیقی نداریم و این باعث تاسف است.»
در پایان این ضیافت فرهنگی مهمانان از فروشگاه کتاب دیدن و برخی نیز آثاری خریداری کردند
محمد خانی از آمادگی برای انتشار کتابهای دو زبانه ادبیات معاصر کویت و برگزاری نشستها و همایشهای مشترک در ایران و کویت سخن گفت.
بلاغت را فراموش نکنیم
طلال الرمیضی، دبیرکل انجمن ادبا و نویسندگان کویت، یکی دیگر از سخنرانان کشور کویت در این نشست بود. وی سخنانش را با جایگاه فرهنگ کویت در ایران آغاز کرد و گفت: «دوستی و رابطه این دو کشور بسیار قدیمی است و هدف از این دیدار این است که روابط بین دو کشور را عمیقتر کنیم.»
وی از موسسه فرهنگی ادبای کویت نام برد و گفت: «این موسسه در سال ۱۹۲۴ تاسیس شده و نسل جوان کویت با حضور در این برنامهها درباره نوگرایان سخن میگویند و شعرهای جوانان کویتی در آن خوانده میشود.ما آمادگی داریم که ویژه نامه ای را به ادبیات معاصر ایران اختصاص دهیم که جوانان کویتی از وضعیت فعلی فرهنگ ایرانی آشنایی پیدا کنند.»
دکتر نسرین فقیه، استاد ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا، نیز در این نشست با ایراد سخنانی کوتاه و منتقدانه گفت: «آشنایی ایرانیان و کویت باید بیش از این باشد و در این نشست اغلب مهمانان بر حوزه های شعر و داستان و رمان تاکید داشتند اما پیشنهاد من این است که در حوزه بلاغت و نقد ادبی نیز بتوانیم تعملات بیشتری داشته باشیم. چرا که بلاغت سرمایه مشترکی میان زبان فارسی و عربی است و کتاب دلایل الاعجاز جرجانی که اکنون به آن زیاد توجه می شود نمونه ای از این سرمایه است.»
دکتر بتول مشکینفام، استاد دانشگاه و مترجم زبان عرب، که بسیار شایسته به زبان عربی تکلم می کرد نیز در این نشست بر لزوم ارتباط دو کشور در حوزه دانشگاه تاکید کرد و گفت: «اولویت ما در برقراری ارتباط میان دو کشور اولویتهای پژوهشی است. باید بتوانیم ادیبان این دو کشور را به هم معرفی کنیم و در پایاننامههای مقاطع دکترا و کارشناسی ارشد از آنها بهره ببریم. حضور استادان کویتی در کارگاههای ادبی نیز میتواند تاثیر زیادی در پیشبرد اهداف فرهنگی دو کشور داشته باشد. هر ساله چندین دانشجو از ایران به کویت فرستاده میشوند تا از نزدیک با ادبیات و فرهنگ این کشور آشنا شوند و این دانشجویان سفیران فرهنگی دو کشور خواهند بود.»
شعر معاصر کویت در دستان زنان
ابراهیم حامد الخالدی، رئیس کمیته اطلاع رسانی کانون نویسندگان کویت، در سخنان کوتاهی به شعر معاصر کویت اشاره کرد که از سال ۹۰ میلادی به بعد توجه بسیاری از جوانان و زنان این کشور جذب این سبک شعر شده اند. او در سخنانش به سعاد صباح اشاره کرد که در این نشست از او نام برده شد اما صباح با اینکه شاعر شایسته ای است اما نمی تواند نماینده شعر کویت باشد. او گفت: «ما اشخاص دیگری نیز در این زمینه داریم. همانطور که ما هم از شعرای معاصر ایران کسی را نمی شناسیم و امیدواریم با این سفر باب شناسایی گشوده شود.»
بلقیس سلیمانی از داستان نویسان معاصر نیز در این نشست به جایگاه و شناخت زنان ایران در ادبیات معاصر ایران اشاره کرد و سعی نمود به صورت مختصر این وضعیت را برای مخاطبان کویتی تبیین کند. موسی بیدج که از مترجمان برجسته آثار عربی به فارسی است در پایان این نشست با سخنانی کوتاه به زبان عربی برای مهمانان کویتی سخنرانی کرد.
او در بخشی از سخنانش گفت: «ترجمه کار بسیار سختی است اما ترجمه نتوانسته همگام با ادبیات معاصر هر دو کشور رشد کند. زبان ادبیات عرب توانسته خود را به سطوح بالایی برساند و این قابل تقدیر است. اما به نکته ای مهم اشاره کنم و آن اینکه درمورد وضعیت معاصر جهان عرب ما سیصد عنوان کتاب از عربی به فارسی ترجمه شده اما از فارسی به عربی صد عنوان کتاب و این رقمی قابل تامل است.»
در پایان این ضیافت فرهنگی مهمانان از فروشگاه کتاب دیدن و برخی نیز آثاری خریداری کردند و سوغاتی فرهنگی با خود بردند.
تحولی در فکر ایرانی و عربی
در حاشیه این نشست صادق الحاج جعفر اسماعیل به “شرق پارسی” گفت: «من تا کنون سه بار به ایران آمده ام و این سفر برایم طعم دیگری برای من دارد.»
وی که موضوع پایان نامه اش درباره مولانا جلال الدین بلخی بود گفت: «اغلب ما استادان دانشگاه با ادبیات کهن ایران تا حدودی شناخت داریم اما امیدواریم که شناخت ما از وضعیت ادبیات معاصر ایران بیشتر شود. من توصیه ای به مخاطبان ایرانی دارم و آن این است که الفبای فارسی و عربی مثل هم هستند اما فکر عربی و فکر فارسی با یکدیگر متفاوتند و ما باید تحولی در فکرها ایجاد و این دو را به یکدیگر نزدیک کنیم.»
سخنانی که اغلب مهمانان در این نشست بر آن تاکید داشتند آشنایی جدی با ادبیات معاصر هر دو کشور بود. چرا که سخت بر این باورند که درها را با نیت پاک باز کنیم.
