الشرق الاوسط: بیروت
سوریه در ابتدای بحران، دستخوش تقسیماتی شد که براساس آن هر منطقهای تحت حکومت گروهکی خاص در آمد. ولی جنگ در سالهای اخیر باعث شده است که این حکومتهای جزئی تبدیل به حکومتهایی بزرگتر شوند که بر اساس گزارش «رویترز» به شرح زیر میباشند:
مناطق تحت سلطه حکومت:
سال ۲۰۱۵ نظام بشار اسد بدترین وضعیت حکومتی خود را تجربه کرد به طوریکه حکومت آن محدود به یک پنجم خاک سوریه شد. ولی بعد از دخالتهای روسیه و پشتیبانی از آن از حکومت وی، مناطق اشغال شده را پس گرفت و هم اکنون بر نیمی از خاک سوریه حکومت میکند که شامل مناطق پرجمعیت، شهرهای اصلی، ساحل، مرزهای سوریه با لبنان، مرزهای آن با اردن، صحرای میانی و بخشهای اصلی منابع گاز است.
مخالفان:
۱-ادلب: نیروهای مستقلی که حمایت خارجی نمیشوند بر مناطق شمال غربی سوریه حکومت دارند که شامل ادلب و بخشهای کوچکی از لاذقیه، حمات و حلب است.
این مناطق توسط گروهک «هیئه تحریر الشام» به اشغال در آمده که سابقا با نام «جبهه النصره» بعنوان جزئی از «القاعده» بود و ایالات متحده آمریکا و ترکیه آن را تروریستی میدانند که در این جهت ترکیه برای رقابت با آن دست به تشکیل حزبی تحت عنوان «الجبهه الوطنیهللتحریر» زد.
این منطقه در مرزهای سوریه با ترکیه واقع شده است و حدود ۳ میلیون جمعیت دارد که طبق گزارش ایالات متحده آمریکا نیمی از آنان از آنجا متواری شده اند. در میان آنها نیم میلیون نفر هستند که از مناطق معارض با نظام اسد به آنجا آمدهاند و بعد از توافقنامههای صلح با حکومت، زندگی در این مناطق را به بودن زیر لوای حکومت اسد ترجیح دادند.
ترکیه، روسیه و ایران سال گذشته ادلب را به عنوان «منطقه کم تنش» برگزیدند تا از شدت کشتارها بکاهند ولی از بندهای توافقنامه خود در این خصوص پرده برنداشتند اما این توافقنامه شامل گروههای افراطی نمیشد. ارتش ترکیه نیز چندین منطقه بازرسی در ادلب میان معارضین و نیروهای حکومتی ایجاد کرد.
۲-مناطق تحت سیطره معارضینی که از جانب ترکیه حمایت میشوند
ترکیه در سالهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۸ شروع به نفوذ در خاک سوریه کرد تا از بعضی معارضین حمایت کند و بر منطقهای هلال مانند در مزرهای خود با سوریه از عفرین به سمت غرب سیطره پیدا کرد که همجوار با منطقه معارضین است که از ادلب شروع شده و تا کنارههای رود فرات در شرق ادامه دارد. آنکارا این معترضین را در تشکیل حکومت داخلی، نیروی پلیس، تاسیس مدارس و بیمارستاها کمک کرد و در کنار دیگر خدمات، بخشهای تازهای به سازمان پستی آن نیز اضافه کرد.
علیرغم اینکه گروهکهای تحت سلطه او مخالف با حکومت اسد هستند ولی از زمان نفوذ ترکیه به آنها بطور مستقیم به جنگ با نظام نرفتند و این منطقه تبدیل به منطقهای شد که مخالفان نظام پس از تسلیم حکومت شدن، به آنجا میرفتند. گروهکهای کرد، ترکیه و معارضین را متهم به اتخاذ سیاست تغییر بافت جمعتی کردند که در جهت تحقیق آن افرادی از مناطق دیگر را در منازل کردهایی اسکان دادند که بعد از نفوذ ترکیه در عفرین در فوریه گذشته از آنجا متواری شدند. که البته ترکیه و معارضین این ادعا را تکذیب میکنند.
۳-معارضان و نیروهای آمریکا در تنف
ارتش آمریکا در سال ۲۰۱۶ با همکاری گروه معارض «جماعه مغاویر الثوره» اقدام به تاسیس پایگاهی در تنف کرد که در مرزهای سوریه با اردن و عراق قرار دارد. این پایگاه کنار بزرگراه دمشق-بغداد واقع است و آمریکا بر مناطق وسیعی در پیرامون آن حکومت کرده و کسانیکه قصد نزدیک شدن به آنا را دارند مورد حمله خود قرار میدهد.
نیروهای دموکراتیک سوریه و هم پیمانانشان
با عقب روی نیروهای حکومتی از جنگ با معارضین در غرب، یگانهای محافظت از مردم در سال ۲۰۱۲ به رهبری کردها مناطق وسیعی از شمال شرق سوریه را تحت سلطه خود قرار دادند. با پیشروی گروهک داعش در سال ۲۰۱۴ این یگانها به گروهکهای دیگری پیوستند تا با پشتیبانی ایالات متحده آمریکا رو در روی داعش قرار بگیرند. این پیمان تحت عنوان «قوات سوریا الدیمقراطیه» شکل گرفت که در برگیرنده مبارزانی کرد و عرب بود.
هم اکنون «قوات سوریا الدیمقراطیه» بر یک چهارم سوریه در کنارههای شرقی رود فرات حکومت می کنند که شامل الرقه، پایتخت سابق داعش و برخی پایگاههای نفتی بزرگ سوریه است.
همچنین مناطق اطراف منبج در غرب رود فرات را در سال ۲۰۱۶ تحت سلطه خود در آوردند. و این منطقه محل اختلاف ترکیه است چرا که «نیروهای کُرد حمایت از مردم» و «نیروهای دموکراتیک سوریه» را امتدادی برای «حزب کارگر کردستان» میداند که با آن مخالف است.
لازم به ذکر است که منبج تحت سلطه گروهکهای نظامی داخلی هم پیمان با «نیروهای دموکراتیک سوریه» قرار دارد و هم اکنون ترکیه و آمریکا در خصوص آن مذاکره میکنند.
گروهک داعش
داعش اکثر مناطق شرقی سوریه را تحت تصرف خود درآورد ولی در سالهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ حکومت و «نیروهای دموکراتیک سوریه» که از جانب آمریکا حمایت میشد، این مناطق از چنگ داعش در آوردند و حکومت آن محدود به مناطق کمی در کنارههای شمالی رود فرات در مرز سوریه و عراق و دو صحرای کوچک داخلی در سوریه شد. ولی این گروهک قدرت خود را در تنظیم حملاتی ناگهانی اثبات کرده است.
