رسانهای به قدمت ۱۵۰ سال در معرض ناپدیدی اجباری
بنغازی (لیبی): عبدالستار حتیته
اصحاب رسانه لیبی تاوان بحرانی که از سال ۲۰۱۱ گریبانگیر کشورشان شده است را پس میدهند. به طوری که کار رسانهای این کشور که قدمت آن حدود ۱۵۰ سال است، در معرض انقراض اجباری قرار گرفته است.
به گزارش الشرق الاوسط، بعد از سقوط معمر قذافی صدها جوان برای وارد شدن رسانه به مرحلهای جدید و بستن صفحه کار رسانهای قدیم پیشقدم شدند. ولی از سال ۲۰۱۲ موجی از نفرت وارد رسانهها شده که باعث شد خیلی از اصحاب رسانه یا به قتل رسیده، یا از انظار پنهان شده و یا مهاجرت کنند.
اتفاقی به نام «بهار عربی» تمال معادله ها را بهم ریخت. در ابتدا جوانان لیبیایی دنبال شروع مرحله رسانهای جدید بودند. بنابراین با شروع سال ۲۰۱۲ ماشینهای چاپ اصلاح و تعداد زیادی از آنها وارد گردید.
از سویی دیگر روزنامههای زرد زیادی تاسیس شد. همچنین شبکههای تلفزیونی مسموم دوباره شروع به کار کرد. استودیوها نوسازی شد و دورههای آموزشی دایر گردید تا دایره عمل آزادتری ایجاد شود ولی به یکباره با ورود گروهکهای تروریستی و قرار گرفتن زمام امور حکومت به دست آنها همه چیز تمام شد.
سپس با ورود داعش تمام اصحاب رسانه چه لیبیاییها و چه خارجیها مهدور الدم اعلام شدند. اتفاقی که باعث نگرانی همه شد.
در این راستا سازمانهای «آزادی مطبوعات لیبی» و «خبرنگاران بدون مرز» بوق هشدار بالا رفتن نقض حقوق اصحاب رسانه را زدند.
تعداد زیادی از اصحاب رسانه از لیبی متواری شدند. آنهایی که ماندند نیز در چارچوب معینی فقط بر اخبار داخلی متمرکز شدند.
در واقع رسانه لیبی در طول تاریخ ۱۵۰ ساله خود چند مرحله را پشت سر گذاشت. مرحله اول، مرحله ظهور آن بود که اواسط قرن نوزدهم در زمان حکومت عثمانیها بود. دو روزنامه «طرابلس غرب» (سال ۱۸۶۶) و «الترقی» (سال ۱۸۹۷) در آن زمان تاسیس شد.
مرحله دوم آن مربوط به زمان استعمار ایتالیا بود . در این دوره روزنامههایی سر در آوردند که در راستای نجات لیبی از استعمار ایتالیا فعالیت میکردند. یکی از آنها «لیبیا المصوره» بود که در سال ۱۹۳۵ تاسیس شد.
اما مرحله سوم آن مربوط به حکومت ملک ادریس السنوسی بود که ۱۷ سال به طول انجامید. مطبوعات در این دوره آزادی عمل داشته و سانسور به کمترین حد خود رسیده بود.
بعد از آن دوره حکومت قذافی از سال ۱۹۶۹ بود که دوره کساد رسانه بود؛ چرا که رسانه مستقلی وجد نداشت و همه زیر نظر حکومت فعالیت داشته و مؤید آن بودند.
سال ۲۰۰۷ تلاشهایی از جانب «موج فردای انتشار روزنامهها» و برخی روزنامههایی که کمی آزدی عمل داشتند، صورت گرفت ولی خیلی زود فروکش کرد.
رسانه لیبی در سال ۲۰۱۱ جهشی بزرگ کرد بطوریکه تعداد روزنامههای روزانه و هفتگی به ۱۰۰ عدد رسید ولی از سال ۲۰۱۳ با ظهور گروهکهای تروریستی همه از صحنه ناپدید شده و روزنامه نگاران به کار در پایگاههای الکترونیکی خارجی بسنده کردند. بطوریکه انتشار روزنامه کاغذی در لیبی پیگرد داشته و خیلیها در سایتها با نام مستعار فعالیت میکنند.
بر اساس گزارش سازمان «آزادی مطبوعات لیبی» ، لیبی در سال ۲۰۱۸ از لحاظ آزادی مطبوعات مرتبه ۱۶۲ از ۱۸۲ را در جهان کسب کرد.
شاخصترین کانال های تلویزیونی لیبی
حکومت وفاق ملی لیبی دو کانال «الوطنیه» و«الرسمیه» را دارد که دفترهای آنها درغرب لیبی واقع است.
کانال «النبأ» وابسته به رهبران گروهای مبارز لیبی است که مرتبط با القاعده میباشند. کانال «التناصح» که وابسته به سازمان فتوای لیبی است و برنامههایی خشونت آمیز و نفرت پراکن دارد. این دو کانال به همراه خیلی کانالهای دیگر از خارج از کشور پخش میشوند.
شرق لیبی نیز که تحت سلطه حکومت موقت لیبی است دو کانال دارد که یکی حامی ارتش بوده و تحت عنوان «لیبیا الحدث» است. دیگری نیز از جانب حکومت موقت حمایت میشود و نام آن «قناه لیبیا» است.
جالب اینجاست که کانال رسمی «الجماهیریه» که در زمان حکومت قذافی فعالیت داشت همچنان دایر است.
از قذافی تا داعش
قذافی در روزهای آخر حکومت خود از کانال «سرت» داخلی برای اداره نبرد استفاده میکرد. جالب اینجاست که این کانال در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ تحت تصرف داعش در آمد و تبدیل به منبری برای تبلیغات نظریه پردازانش در بغداد شده بود.