مفاد توافق پوتین و اردوغان: جدول زمانبندی منطقه امن در ادلب و مبارزه با تروریسم
متن توافقنامه ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و همتای ترک آن رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در خصوص ادلب روز گذشته به دست الشرق الأوسط رسید.
این توافقنامه شامل جدول زمانبندی برای ایجاد منطقه‌ای عاری از سلاح در عمق ۱۵ تا ۲۰ کیلومتری شمال سوریه، تخلیه این منطقه از سلاح سنگین تا دهم اکتوبر آینده و خارج کردن تروریست‌ها از آن تا ۱۵ اکتوبر است.
این توافقنامه همچنین بر احیای حمل و نقل جاده‌ای در مسیرهای(M4 حلب-لاذقیه) و M5 (حلب-حماه) تا پایان سال ۲۰۱۸ و عدم تغییر وضعیت ادلب تاکید کرده است.
متن توافقنامه
از آن جایی‌که جمهوری ترکیه و اتحاد روسیه براساس توافقنامه آستانه که در چهارم ماه می سال جاری منعقد شد و با ایجاد «مناطق کاهش تنش» در داخل سوریه، ضامن آتش بس در آن شدند. بنابراین برای بازگشت امنیت و کاهش هر چه سریع‌تر تنش در خصوص موارد زیر به توافق رسیدند:
۱_ حفاظت از «مناطق کاهش تنش» در ادلب و ادامه فعالیت و استحکام پست‌های دیده بانی ترکیه در این شهر.
۲_ اتخاذ تمام تدابیر لازم توسط روسیه در جهت جلوگیری از حملات نظامی به ادلب و حفظ وضعیت فعلی آن.
۳_ ایجاد منطقه‌ای عاری از سلاح تا عمق ۱۵ الی ۲۰ کیلومتری مرزهای شمالی سوریه.
۴_ تعیین مرزبندی‌های مربوط به خطوط دقیق «منطقه عاری از سلاح» از طریق رایزنی‌های بیشتر.
۵_ خارج کردن گروهک‌های تروریستی افراطی از «مناطق عاری از سلاح» تا ۱۵ اکتوبر آینده.
۶_ خارج کردن تمامی تانک‌ها، سیستم‌های راکت‌انداز چندگانه، توپخانه‌ها و خمپاره‌اندازهای متعلق به طرف‌های درگیر از «مناطق عاری از سلاح» تا ۱۰ اکتوبر سال ۲۰۱۸٫
۷_ نیروهای مسلح ترکیه و پلیس نظامی نیروهای مسلح فدراسیون روسیه در طول مرزهای منطقه «عاری از سلاح» گشت‌هایی به‌وسیله هواپیماهای بدون سرنشین خواهند داشت. به اضافه اینکه ضامن آزادی جنبش محلی و بازگشت روابط تجاری و اقتصادی خواهند بود.
۸_ احیای حمل و نقل جاده‌ای در مسیرهای(M4 حلب-لاذقیه) و M5 (حلب-حماه) تا پایان سال ۲۰۱۸.
۹_ اتخاذ تدابیری مطمئن برای ایجاد سیستم پایدار آتش بس در «مناطق کاهش تنش». در این زمینه، فعالیت‌های «مرکز هماهنگی مشترک ایران، روسیه و ترکیه» تقویت خواهند شد.
۱۰_ تاکید مجدد دو طرف بر عزم خود برای مبارزه با تروریسم در تمامی قالب‌ها و اشکال در سوریه.
این توافقنامه در تاریخ ۱۷ سپتامبر سال ۲۰۱۸ در دو نسخه به زبان‌های انگلیسی و روسی تنظیم شد که دارای حقوق قانونی یکسان هستند.
مواضع دیگران در خصوص توافقنامه
روز گذشته تعدادی از گروهک‌های مسلح این توافقنامه را رد کردند. گروهک‌های حراس الدین، انصار التوحید، انصار الله، تجمع الفرقان، جند القوقاز به همراه گروهک‌های جهادی دیگر که تحت لوای هیئت تحریر شام فعالیت می‌کنند حاضر به خارج شدن از مناطق مرزی مماس با نیروهای حکومت نشدند این مناطق از حاشیه ادلب شرقی تا حاشیه‌های ادلب جنوبی است که از حمات شمالی نیز می‌گذرد.
دیده‌بان حقوق بشر در سوریه روز گذشته اعلام کرد این گروهک‌ها آماده رویایی با کسانی هستند که سعی در خارج کردن آنها از این مناطق و خلع سلاح آنها را دارند و در مناطق خود مانده تا با ارتش نصیر و کفار روس مبارزه کنند.
تا کنون معلوم نیست «الجبهه الوطنیه للتحریر» که با حمایت ترکیه در ژوئیه تشکیل شد آیا مسئولیت جنگ با این گروهک‌ها را به عهده خواهد گرفت یا نه؟ خصوصا که ارتش ترکیه از ۱۰ سپتامبر به مدت ۳ روز پیاپی آنها را هدف حمله خود قرار داد.
مصطفی السراج از مسئولان بلند پایه ارتش آزاد سوریه به «رویترز» گفته است که توافقنامه ادلب باعث حمایت شهروندان از حمله خواهد شد و باعث شد تا رویای بشار اسد در بازپس گیری تمامیت حاکمیتش بر خاک سوریه محقق نشود.
وی همچنین گفت که ادلب در دست ارتش آزاد سوریه خواهد ماند و در نهایت حکومت سوریه و هم پیمانان آن مجبور به اتخاذ شیوه سیاسی جدیدی می‌شوند که منجر به تغییر حکومت و سقوط بشار اسد خواهد شد.
از سوی دیگر، علی عبدالکریم سفیر سوریه در لبنان گفت این توافقنامه برای آزمودن ترکیه است تا میزان تعهد او به خلع سلاح معارضین سنجیده شود.
یکی از مسئولین وزارت خارجه سوریه نیز گفته است که این توافقنامه زمانبندی‌های مشخصی دارد و بر پایه حفظ وحدت و سلامت زمین‌های سوریه استوار است.
به گفته رسانه‌های سوریه این مسئول همچنین عنوان کرده است این توافقنامه جزئی از توافقنامه سابق است که پیرامون ایجاد مناطق کم تنش بود و در اصل برای حفظ حکومت و سلامت جمهوری سوریه و آزاد سازی زمین‌های آن از تروریسم، تروریست و هرگونه فعالیت نظامی غیر قانونی است.
منابعی دیپلماتیک نیز روز گذشته به الشرق الأوسط گفتند که این توافقنامه در واقع برای آزمودن وفای به عهد روزانه ترکیه نسبت به التزامات خود در مقابل دور کردن حمله نظامی به ادلب است. آنها اشاره کردند که مسکو به تهران و دمشق فشار وارد کرده تا به این توافقنامه پایبند بوده و عملیات نظامی خود را متوقف کنند.
بنابراین این توافقنامه باعث احیای مسیرهای اصلی میان لاذقیه، حلب و حمات و همچنین مسیرهای میان حمات و حلب به دمشق می شود.
این منابع پیش بینی کردند که منطقه شمالی مسیر حلب-لاذقیه به مرحله ای بعد موکول می شود؛ تا به مناطق تحت نفوذ ترکیه در درع فرات و غصن الزتون بپیوندند و مخالفان این توافقنامه به این منطقه منتقل شوند. در واقع سرنوشت این منطقه ۳ ماه دیگر مشخص می‌شود.
بازگشت مهاجران
به گفته دیده‌بان حقوق بشر سوریه، هزاران شهروند در طول ۴۸ ساعت بعد از توافق ترکیه و روسیه بر سر دور کردن حمله نظامی از ادلب، به منازل خود در استان ادلب بازگشتند.
از ابتدای آگوست نگاه‌ها به سمت ادلب در شمال غرب سوریه دوخته شد؛ چرا که حکومت سوریه نیروهای نظامی خود را به مرزهای آن شهر فرستاده و به کمک هواپیماهای روسیه آخرین نقطه اشغالی توسط شبه نظامیان را دوباره تحت سلطه خود در آورد.
در این میان، ۳۰ هزار شهروند از ترس حمله‌های نیروهای حکومت از خانه‌های خود در ادلب متواری شدند.
اما بعد از مذاکراتی که روز دوشنبه گذشته میان ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه صورت گرفت و توافقی که میان آنها ایجاد شد آرامش دوباره به ادلب بازگشت.
در این میان، بسیاری از این مهاجران از دوره آرامش توافقنامه استفاده کرده و به خانه‌هایشان بازگشتند.
در این راستا بسیاری از مهاجران در اردوگاه‌های نزدیک به مرز ترکیه برای تایید این توافق تظاهرات کرده و از آنان تشکر کردند. آنها همچنین خواستار تضمین امنیت جانی برای بازگشت به خانه‌هایشان شدند.
سازمان ملل متحد از وقوع هرگونه حمله نظامی به ادلب و مناطق نزدیک آن که تحت سلطه گروهک‌ها است هشدار داده بود چرا که حدود ۳ میلیون نفر در آن زندگی می‌کنند و حمله به آنها فاجعه‌ای انسانی به بار می‌آورد.
در همین خصوص علی الزعتری هماهنگ کننده امور انسانی سازمان ملل در سوریه نیز گفت این توافق باعث به جریان افتادن کمک‌های بشر دوستانه خواهد شد.
