مسئله نرخ ارز یکی از چالش های ایران سالهای پایانی دولت محمود احمدی نژاد بشمار می آمد و حتی در دولت نوپای حسن روحانی نیز حرف و حدیث های بسیاری به همراه داشته است،دولتی که به روی کار آمدنش ابتدا از سرعت افزایش نرخ ارز کاست و سپس درچند هفته اخیر روند کاهش نرخ ارز را بدنبال داشت به طوری که براساس مشاهدات و مستندات، نرخ دلار آمریکا حدود ۴۳۰ تومان کاهش داشته است.
البته این کاهش فقط به دلار محدود نشد بلکه دیگر ارز های موجود در ایران نیز همانند یورو و پوند با کاهش قیمتی در حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ تومان مواجه شدند. به تازگی علی طیب نیا وزیر اقتصاد و دارایی دولت یازدهم اعلام کرده است ثبات نرخ ارز از قیمت آن مهم‌تر است و دولت با اجرای این مهم مانع تلاطم در بازار خواهد شد، ثباتی که برخی آن را مفید می دانند و برخی دیگر زیان بار. مخالفین می گویند سیاست قیمتگذاری در بازار ارز همواره نتیجه عکس برای اقتصاد ایران به دنبال داشته است.
اما سؤال اینجا است که بی ثباتی در بازار ارز چه پیامد های مثبت و منفی را برای اقتصاد ایران به دنبال داشته و خواهد داشت و همچنین برای مهار آن دولت دکتر حسن روحانی چه اقدامات دیگری را می تواند در دستور کار خود قرار دهد.
شوک های ارزی نبض بازار را در دست گرفته بود
حسن رادمرد معاون بازرگانی داخلی وزارت صنعت معدن و تجارت در زمینه مشکلات ایجاد شده به علت تلاطم نرخ ارز در ایران و اثرات زیان بار آن بر تنظیم بازار در ایران به شرق پارسی گفت: با توجه به اینکه معاونت بازرگانی داخلی آخرین حلقه میان دولت و مردم است، می توانست تاثیر فرایند افزایش و یا تلاطم نرخ ارز را در شبکه های توزیع به خوبی مشاهده کند. در این مدت، افزایش نرخ ارز موجب بروز مشکلات بسیار گسترده ای در تنظیم بازار کشور شد به طوری که در بسیاری از مواقع قادر به کنترل بازار نبودیم.
وی ادامه داد: سخنان مسئولان، تحریم ها و موارد دیگر برای کشور هزینه های بسیار بالایی بدنبال داشت اما در آن مدت که نرخ دلار روند صعودی به خود گرفته بود وزارت صنعت و معدن و تجارت با حمایت از بخش خصوصی کالاهای اساسی را با قیمت ارز ۱۲۲۶ تومان وارد و روانه بازار کرده بود و شاید این اقدام موجب شدکه در تنظیم بازار، سودجویان نتوانند به تمامی اهداف از پیش تعیین شده خود در آشفته بازار ارز دست پیدا کنند.
وی گفت: در برخی از شهر های ایران به ویژه کلان شهرها قیمت برخی از کالا ها چه داخلی و چه وارداتی براساس نرخ ارز محاسبه می شد و در طول روز نیز که نرخ ارز با افزایش مواجه می شد توزیع کنندگان و فروشندگان کالا های خود را افزایش می دادند و ما با تعداد محدود بازرس هایی که در اختیار داشتیم نمی توانستیم به تمامی گزارش ها رسیدگی کنیم.
معاون وزیر صنعت معدن و تجارت یاد آور شد:نبود رسیدگی و کنترل قیمت ها از سوی دستگاه های بازرسی و نظارتی،نارضایتی عموم مصرف کنندگان را بدنبال داشت اما همانگونه که گفتم شاید هیچ نهاد کنترلی بر قیمت ها نمی توانست با شوک های ارزی مقابله کند اما امروز با توجه به اینکه در یک ماه اخیر دلار با افزایش چندانی مواجه نشده است میزان تغییر قیمت در کالا های مصرفی و همچنین شکایات مردمی به سامانه ۱۲۴ و دیگر نهاد های کنترلی قیمت نیز کاهش یافته است و امید است این روند همچنان ادامه پیدا کند.
مسئولان امر از هر گونه مصاحبه خودداری کنند
دکتر جمشید عدالتیان ، مدرس دانشگاه و عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معدن ایران هم در گفتگو با شرق پارسی گفت در اینکه در سه سال اخیر ارزش پول ملی ایران کاهش یافته است هیچ شکی نیست چراکه با نگاهی به آمار و جامعه، این مسئله قابل رویت و لمس است اما برای اینکه این روند را به اتمام برسانیم باید از روش هایی که در دیگر کشور ها استفاده شده است بهره بگیریم و همچنین از هر گونه اظهار نظری در زمینه ارز خودداری کنیم.
وی ادامه داد : متاسفانه در ایران تمامی افرادی که فعالیتی را عهده دار هستند از یک مدیر تا وزیر همه به خود اجازه می دهند تا در زمنیه نرخ ارز مصاحبه کنند امری که مختص ایرانیان است و در هیچ کجای دنیا شما نمی بینید که مسئولان در یک هفته بار ها در زمینه نرخ ارز با رسانه ها به گفتگو بپردازند. به عنوان مثال وزیر خزانه داری ایالات متحده آمریکا تنها سالی یک بار در میان رسانه های گروهی حاضر و از روی متنی که پیشتر برای او آماده شده است صحبت می کند.
این مدرس دانشگاه اظهارات اعضای دولت دهم را برای اقتصاد ایران زیان بار دانست و گفت : نحوه استفاده از جملات و با بهتر بگویم ادبیات دولت گذشته اثر بسیار زیادی بر کاهش ارزش پول ملی ایران داشت بطوری که فقط چند دقیقه پس از اتمام سخنان آنان نرخ ارز روند صعودی به خود می گرفت بنابراین اعضای دولت یازدهم در ایران باید در نحوه استفاده از کلمات هم دقت کنند.
دلار ۱۲۲۶ تومان حاصل درهای بسته بود
دکتر مسعود دانشمند عضو دیگر اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران و ایران نیز در خصوص قیمت ارز معتقد است که “مکانیزم تعیین نرخ ارز در دولت نهم و دهم عمدتا بر اساس تصمیماتی بود که در اتاق در بسته صورت می گرفت و ما فعالان بخش خصوصی از همان ابتدای امر به این اقدام دو دولت گذشته اعتراض داشتیم اما رییس دولت هیچ گونه تمایلی به شنیدن گفته های ما نداشت “.
وی ادامه داد: در این هشت سال هیچ کس خبری از نحوه قیمت گذاری ارز در ایران نداشت و ما هیچگاه موفق نشدیم که بدانیم دولت این نرخ ها را چگونه تعیین می کند. به عنوان مثال در زمینه دلار ۱۲۲۶ تومانی متوجه نشدیم که مبنای محاسباتی آن چه بود و از کجا این رقم بدست آمد.
این فعال بخش خصوصی اذعان کرد که در این سالها ساعت ها بخش خصوصی پیرامون این موضوع به بحث و تبادل نظر پرداخت اما گوشی برای شنیدن حرف های پارلمان بخش خصوصی وجود نداشت.
قیمت واقعی ارز در ایران هم اکنون حدود ۳۲۰۰ تومان است
دانشمند یاد آور شد: اگر بخواهیم در ایران مبنای قدرت خرید که تعریفی جهانی است را به اجرا بگذاریم و قیمت ریال را با ارز های دیگر کشور ها مقایسه کنیم تصور می کنم قیمت ارز یعنی بهتر بگویم دلار حدود ۳۲۰۰ تا ۳۳۰۰ تومان است. حال اینکه برخی سعی دارند با اعمال فشار موجب کاهش قیمت دلار در ایران بشوند و آن را بسرعت و بدون در نظر گرفتن فرایند های علمی کاهش دهند و این کار زیان های جبران ناپذیری به اقتصاد این کشور وارد خواهند کرد چرا که در این میان برخی افراد بدنبال استفاده از رانت و ایجاد فضایی ناسالم برای تامین در آمد های خود هستند و همین امر سم مهلکی است برای اقتصاد ایران که طی این سالها شاهد آن بوده ایم.
وی ادامه داد: بسیاری از فعالان بخش خصوصی و مردم معتقدندکه جامعه ایران هزینه قیمت دلار بر مبنا ۳۰۰۰ هزار تومان را تحمل و تاوان آنرا پرداخت کرده است بنابراین دولت اگر کاری بخواهد انجام دهد باید سعی در تثبیت شرایط کنونی داشته باشد چرا که هرگونه تغییر، آثار روحی و روانی در جامعه بدنبال خواهد داشت و این امر پیامدهای خوبی برای دولت و بخش خصوصی به همراه نخواهد داشت .
تورم یکی از دلایل افزایش نرخ ارز است
محمد مهدی راسخ یکی دیگر از فعالان بخش خصوصی در مصاحبه با شرق پارسی به صحبت های اخیر وزیر اقتصاد اشاره کرد و گفت: بعید می دانم جناب آقای طیب نیا به دنبال ثبیت نرخ ارز برمبنای ثابت کردن نرخ آن باشد یعنی اینکه وی بخواهد به عنوان وزیر قیمت گذاری کند.
وی ادامه داد: طبیعتا شرایط اقتصادی هر کشور است که نرخ ارز را تعیین می کند و مهم ترین عاملی که در کشور ما آزاره دهنده است و در همه بخش های اقتصادی تاثیر می گذارد تورم است؛ اگر ما تورم را نتوانیم مهار کنیم و مثل سنوات گذشته ۲۰ درصد متوسط تورم داشته باشیم و بخواهیم نرخ ارز را ثابت نگاه داریم بار دیگر بعد از چند سال با مشکل فعلی رو به رو خواهیم شد و در واقع با این چنین اقداماتی یارانه را به تولید کننده خارجی پرداخت می کنیم و دست تولید کننده و صادر کننده داخلی را می بندیم. بنابراین باید هذف اصلی و مهم تیم اقتصادی کشور مهار تورم باشد و وقتی مهار تورم صورت گرفت و ارزش پول ملی حفظ شد آن زمان است که به خودی خود ارزش ارز ثابت می ماند و شاهد نواسانات شدید در اقتصاد ایران نخواهیم بود.
وی تصریح کرد: باید توجه داشت که در تمامی دنیا نوسانات نرخ ارز وجود دارد ولی شکننده نیست. نوسانات در محدوده کوچکی قرار دارند که برای اقتصاد کشور ما نیز مفید است ولی اگر صرفا بخواهیم نرخ ارز را ثابت نگه داریم و به دیگر مسائل اقتصادی توجهی نکنیم برای اقتصاد کشور زیان بار خواهد بود و باید در ابتدا تلاش دولت براین باشد که تورم را یک رقمی کند چراکه کنترل تورم است که نرخ ارز را پایین می آورد.
