سازمان هدفمندسازی یارانه ها

مهلت ده روزه ثبت نام برای دریافت یارانه از سوی دولت ایران به پایان رسید. قبل از اینکه زمان ثبت نام آغاز شود تبلیغات گسترده ای از سوی دولت ایران برای انصراف از دریافت یارانه آغاز شده بود. به طوری که در ایام عید نوروز سال ۹۳ در تمامی شبکه های تلویزیونی زیرنویس شبکه ها شعارهایی مبنی بر راضی کردن مردم از انصراف از دریافت یارانه بود.

حتی طیف گسترده ای از هنرمندان، ورزشکاران، سیاستمداران و فرهنگیان با اعلام انصراف خود از دریافت یارانه موجی به راه انداختند. حتی مراجع تقلید مذهبی نیز با اعلام فتواهای مختلفی مردم را به انصراف از دریافت یارانه تشویق کردند. اما تمامی این کارها تاثیر چندانی نداشت و به گزارش خبرگزاری ایسنا محمد شریعتمداری، معاون اجرایی رئیس جمهور اعلام کرده است که میزان کسانی که داوطلبانه برای دریافت یارانه ها ثبت نام نکرده اند، “بسیار کمتر” از انتظار بود.
یارانه حق ماست
شاید پرسش مهمی باشد که چرا مردم از دریافت یارانه با توجه به تورمی که در ایران حاکم است و رقم پرداختی یارانه چندان چشمگیر هم نیست از دریافت یارانه چشم پوشی نکردند. مرتضی شایقی، بازنشسته شهرداری تهران، در این باره به شرق پارسی گفت : “با توجه به افزایش قیمتها و فشار اقتصادی چشم پوشی از یارانه اشتباهی است که نباید انجام داد. چرا که با دریافت یارانه می توانم بخشی از تورمی که دولت ایجاد کرده برطرف کنم”.

عملکرد دولت در اقتصاد، انتقاد عده ای را برانگیخته و مردم تصور می کنند با دریافت یارانه می توانند بخشی از هزینه های خود را تامین کنند. دکتر مصطفی اقلیما، جامعه شناس، دراین باره به شرق پارسی گفت : “برای انصراف از یارانه، مردم باید اعتماد به دولت داشته باشند. وقتی که دولت نمی تواند هزینه های مردم را کنترل کند فردی که حقوق بازنشستگی او که در جامعه بسیار هم هستند ۶۰۰ هزار تومان است مسلما با دریافت یارانه می خواهد هزینه های خود را به این شیوه سر به سر کند”.

به گفته اقلیما ” مثلی هست که می گوید یک مو از خرس کندن غنیمت است. مردم این یارانه را کندن مویی از دولت می دانند. عدم توجه به شرایط اقتصادی، افزایش قیمتها، فشارهای اجتماعی و نابرابری اجتماعی باعث می شود که نارضایتی میان مردم به وجود آید و به صورت غیر مستقیم مردم با چنین رفتارهایی خود را نشان دهند و اعتراض خود را اعلام کنند. چرا که آنها یارانه را حق خود می دانند”.

با آغاز روند ثبت نام متقاضیان دریافت یارانه، بسیاری از مردم ایران از انصراف چشم پوشی نکردند و حتی عده ای که خود را محق به دریافت یارانه می‌دانند اقدام به ثبت نام یارانه کردند.

اگرچه پیش از این اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور ایران، گفته بود که مبلغ یارانه نقدی افزایش نمی یابد و همان میزان ۴۵ هزار تومان برای هر نفر ثابت خواهد ماند، اما به گفته شریعتمداری “دولت در سال ۹۳ مکلف فقط به نیازمندان یارانه نقدی پرداخت کند. اما بخش بسیار اندکی از مردم درآمد خود را بالای دو نیم میلیون تومان اعلام کرده‌ اند”.

یارانه، سواری مجانی

از سوی دیگر مردم به تبلیغات توجه ای نکردند و بر اساس نفع شخصی رفتار کردند. محمد نبوی، روزنامه نگار اقتصادی، در اینباره به شرق پارسی گفت : “تعبیری در اقتصاد سیاسی هست به نام سواری مجانی. در بحث سواری مجانی مردم به دنبال نفع شخصی خود هستند و اگر هر دولتی در هر جای دنیا حتی یک ریال هم به کسی بدهد آنها بر اساس نفع شخصی خود، سواری مجانی می کنند”.

به گفته این روزنامه نگار اقتصادی ” حال اگر کسی نفع شخصی خود را کنار بزند و سواری مجانی نکند او سفیه و یا ابله تصور می شود. چرا که قادر نیست درک کند که این پول مجانی است که آن را باید گرفت”.

وی افزود: “مقوله یارانه در ایران چنان بد جا افتاد که اکنون نمی توان آن را حذف کرد. مردم نه تنها یارانه را حق خود می دانند بلکه دریافت یارانه را بازتاب شعار نفت بر سر سفره مردم که رئیس جمهور پیش قول داده بود می دانند. دولتی که چند ماه است بر سر کار آمده با توجه به تورم و وضعیت بد اقتصادی نمی تواند به این سادگی و با ایجاد جو احساسی مردم را از دریافت یارانه هرچه قدر هم کم باشد منصرف کند”.

شهامت و تدبیر

به نظر می رسد اگر دولت در نظر دارد با حذف یارانه بحرانهای اقتصادی را که گریبانگیر کشور شده را حل کند تنها کاری را که باید انجام دهد این است که با شهامت و جسارت تمام و با تدبیر عقلای اقتصادی و سیاسی و اجتماعی همان گونه که راه برون رفتی را برای بحران هسته ای اتخاذ کرد برای یارانه ها نیز اتخاذ کند.

لذا دولت با ایجاد رفاه اجتماعی و اطمینان در حوزه اقتصاد مردم را به سوی همکاری با دولت تشویق کند.

دکتر محسن رنانی، استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان، با تاکید بر این نکته که اطمینان میان دولت و مردم مهمترین نکته ای است که می تواند در بحرانهای مختلف به دولت کمک کند به شرق پارسی گفت : “ارزیابی من از شرایط فعلی با توجه به عدم حضور مردم در بحث انصراف از یارانه ها این است که دولت فاز دوم هدفمندی یارانه ‌ها را به تعویق بیاندازد تا مردم در شرایط باثبات تری به جمعبندی برسند و تکلیف خود را مشخص کنند و در این مدت نیز دولت مباحث مربوط به یارانه و افزایش نرخ ها را با آرامش و اطمینان بیشتری بررسی و دنبال کند”.

به گفته این استاد اقتصاد ” گفتمان دولت هنوز میان مردم جدی نشده و باید تعهداتی را که به مردم داده است اجرا کند و اعتماد مردم را جلب کند تا مردم وارد جریان منفی نشوند، زیرا ملت ایران به نظر من از نظر تاریخی ملت کم صبری است و به محض اینکه اعتماد خود را از دست دهند، اقدام غیر قابل پیش بینی انجام می دهند”.

دکتر رنانی گفت : ” من به دولت پیشنهاد کرده بودم که اجرای فاز دوم هدفمندی را به تعویق بیاندازد تا وضعیت اقتصادی از رکود خارج شود با وجود بی‌ ثباتی، عدم اطمینان، عدم شفافیت‌ و بی اعتمادی‌ وضعیت اقتصادی نمی ‌تواند از زمین بلند شود و ابتدا باید ثبات ایجاد شود. حرکت مردم در بحث انصراف از یارانه ها این وضعیت را نشان داد و اگر شوکی دولت به مردم وارد کند بسیار خطرناک خواهد بود”.