عکس از اسوشیتدپرس

بارک اوباما ۲۵ ماه می امسال برای چهارمین بار به افغانستان سفر کرد اما بدون دیدار با حامد کرزی به واشنگتن برگشت و در پی آن، تصمیم غیر منتظره خود را در زمینه خروج زمان بندی شده همه نیروهای آمریکایی از این کشور اعلام کرد.

هر چند هدف اولیه این سفر دیدار با نظامیان آمریکایی در پایگاه هوایی بگرام اعلام شد اما کنش و واکنش های دو رهبر نشان داد که روابط طرفین تا چه اندازه تنزل کرده است.

اوباما پا را از بگرام فراتر نگذاشت و در یک عرف غیر دیپلماتیک از رییس جمهور افغانستان خواست تا با وی در این پایگاه دیدار کند اما کرزی ضمن رد این درخواست گفت درصورتی حاضر به ملاقات خواهد شد که اوباما به کاخ ریاست جمهوری در کابل بیاید.

نشانه های بی اعتمادی کرزی به آمریکایی ها از اوایل سال ۲۰۰۹ پس از روی کار آمدن بارک اوباما دیده شد. وی با صراحت از آنچه که دخالت و تقلب خارجی ها در انتخابات ریاست جمهوری آن زمان خواند انتقاد کرد و مدعی شد که آرای مردم در کنترل یک سفارت خانه خارجی (آمریکا) بوده است.

پس از آن، انتقاد کرزی از عملکرد نظامیان آمریکایی جدی تر شد و بارها از آنان انتقاد کرد و گفت که افزایش تلفات غیر نظامیان به ویژه در حملات هوایی این نیروها غیر قابل تحمل است و باید به آن پایان داده شود.

گفتگوهای پشت پرده آمریکا با طالبان و دخیل بودن آمریکایی ها در گسترش فساد مالی با اعطای قرارداد های بزرگ به مقام های دولت افغانستان از دیگر اتهام هایی بود که حامد کرزی مطرح کرد.

در اول ماه می سال ۲۰۱۲ با سفر اوباما به کابل، روابط دو طرف به طور نسبی بهبود یافت و دو رییس جمهور موافقت نامه همکاری های استراتژیک ده ساله امضا کردند و قرار شد بر پایه آن افغانستان و آمریکا طی یک سال پیش نویس موافقت نامه همکاری های امنیتی را نیز تهیه و امضا کنند.

اما تهیه پیش نویس این موافقت نامه که تعداد نیروهای آمریکایی و مسئولیت آنان را پس از خروج نیروهای خارجی در سال ۲۰۱۴ مشخص می کند بیشتر از حد معمول طول کشید.

۲۴ نوامبر ۲۰۱۳ لویه جرگه مشورتی (مجلس بزرگ سنتی) که به درخواست حامد کرزی با حضور ۲۵۰۰ تن از نمایندگان مردم این کشور بخاطر مشورت درباره این موافقت نامه تشکیل شده بود با اکثریت آرا از کرزی خواست تا این سند را امضا کند اما وی از این کار سر باز زد.

حامد کرزی گفت سندی را که به جنگ در کشورش خاتمه نبخشد امضا نخواهد کرد و بر همین اساس امضای این موافقت نامه را به توقف عملیات (شبانه) آمریکایی ها برخانه های مردم افغانستان و اقدام صادقانه آمریکا در تامین صلح با طالبان مشروط کرد.

رییس جمهور افغانستان سه ماه پس از آن گفت که کلید صلح افغانستان در دست آمریکا و پاکستان است و آمریکا باید به جای عملیات در داخل افغانستان، بر پناه گاه های طالبان و دیگر گروه های هراس افکن که در پاکستان است واز سوی سازمان استخبارات نظامی این کشور حمایت می شوند تمرکز کند و بر پاکستان فشار وارد کند تا بخاطر تامین صلح در افغانستان اقدام کند.

اما آمریکا با وصف این که در موارد متعدد پذیرفته است که طالبان از حمایت پاکستان برخوردارند و از طریق این کشور به جنگ خود در افغانستان ادامه می دهند هرگز نخواسته است علیه این گروه اقدام کند وتنها به هدف قرار دادن رهبران القاعده و طالبان پاکستانی اکتفا کرده است.

اوباما اما پس از سفر آخرش به افغانستان و بعد از این که مطمئن شد حامد کرزی موافقت نامه امنیتی را امضا نمی کند طرح تازه اش را اعلام کرد و با اعلام طرح زمان بندی شده تازه اش خواست تا توپ را از میدان بازی کرزی خارج سازد.

بر پایه این طرح، آمریکا ۹۸۰۰ سرباز خود را پس از اتمام عملیات جنگی‌اش در افغانستان در پایان سال ۲۰۱۴ میلادی، در این کشور نگه خواهد داشت.

مطابق با برنامه، این تعداد نیرو در دو سال آینده به تدریج از افغانستان بیرون کشیده می شوند و تنها ۱۰۰۰ سرباز پس از سال ۲۰۱۶ و برای حفاظت از سفارت آمریکا در کابل حضور خواهند داشت.

آیا این تغییر راهبرد اوباما در حالی که وی اطمینان یافته بود هر یک از دو نامزد ریاست جمهوری در صورت پیروزی موافقت نامه امنیتی را امضا خواهند کرد نشان دهنده بی اعتمادی اش بر حامد کرزی در برگزاری دوردوم انتخابات و انتقال مسالمت آمیز قدرت است و یا علل دیگری دارد؟ زمان به این پرسش پاسخ خواهد گفت.

به نظر می رسد، حامد کرزی با وجود مهارت اش در بازی های سیاسی، مدیری موفق برای کشورش نبوده است. افغانستان پس از حدود ۱۲ سال زمام داری وی، فاسد ترین مملکت دنیا لقب گرفته است؛ بزرگترین تولید کننده تریاک در جهان است و وابسته ترین کشور به کمک های بین المللی می باشد.

نا امنی در گوشه و کنار این کشور بیداد می کند و پیشرفت های بیشتر از یک دهه اخیر آن به ویژه در زمینه ارایه خدمات اجتماعی و صحی، امور مدنی، حقوق بشر و آزادی بیان و رسانه ها به علت کاهش کمک های جهانی و تهدید بالقوه طالبان با خطر جدی مواجه است.

حدود ۳۵۰ هزار قوای جوان امنیتی افغانستان به شدت به کمک های مالی و آموزشی جهانی نیازمند هستند و نگهداشت این تعداد نیرو بیشتر از شش میلیارد دلار در سال هزینه دارد که چهار میلیارد آن را آمریکا پرداخت می کند.

درآمد افغانستان از منابع داخلی اش حدود دو میلیارد دلار است که حتی برای مصارف عادی دولت جوابگو نیست و از همین رو جامعه بین المللی در کنفرانس توکیو وعده سپرد تا سال پایان سال ۲۰۱۶، هر سال چهار میلیارد دلار برای اجرای پروژه های توسعه ای افغانستان کمک کند.

شاید نگاهی به همین موارد کافی باشد تا تصویری کلی از اوضاع این کشور ۳۰ میلیونی بدست دهد و دانست که چرا باید مردم افغانستان از افزایش تنش میان حامد کرزی و آمریکا نگران باشند.

در خوش بینانه ترین حالت آن، اگر دور دوم انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در ۱۴ جون سال جاری به صورت مطلوب برگزار و قدرت به طور مسالمت آمیز انتقال گردد، درآن صورت دولت آینده به وضوح سنگینی آن چه را که به میراث برده حس خواهد کرد و چاره ای جز بهبود حکومت داری و تعامل سازنده با جهان به ویژه آمریکا نخواهد داشت.