امل عبد العزیز الهزانی

نویسنده سعودی

پادشاهی عربستان سعودی دستخوش تحولات اغلب اجتماعی و اقتصادی گسترده و بنیادین است. برخی از سعودی در این دوره با عنوان عربستان سعودی نو یاد می کنند. البته این وجه تسمیه تنها به خاطر صدور مجوز رانندگی برای زنان نیست بلکه به دلیل تحولات در بخش خدمات عمومی و تفریحی و آموزشی و فرهنگی است. البته اجازه رانندگی به زنان یکی از مهم ترین تصمیمات از زمان تاسیس پادشاهی عربستان سعودی تا کنون به شمار می رود.

هیات علمای سعودی (هیات کبار العلما)‌ مرجعیت دینی در عربستان سعودی به شمار می رود و سران کشور پیش از تصمیم گیری در مسائلی در ارتباط با زنان و امور تفریحی نظر آنان را جویا می شوند.  فقها و صاحبنظران و متخصصان امور شرعی و دینی در این نهاد عضویت دارند. اعضای هیات علمای سعودی عمدتا از نگرش جامع و آگاهی در خصوص امور شرعی و مصلحت مردم برخوردارند. اما این علمای بلندپایه منشا چالش اصلی در گذشته نبودند بلکه مشکل ناشی از مجتهدان با گرایش های افراطی بود. البته برخی از اینها از محبوبیت گسترده ای برخوردارند و برخی هم از حفظ این شرایط ذی نفع هستند چرا که نسل جوان سعودی در فضای بسته ای زندگی می کردند و معتقد بودند که همین شیوه درست زندگی کردن است. از این رو، چهره های دینی تندرو برای حفظ منافع خود بر تندروی و افراطی گری پافشاری می کردند. عبور جامعه از این تفکر افراطی کار چندان آسانی نبود. اما مردم دیگر کلافه شده بود و فضای خفقان دیگر قابل تحمل نبود به ویژه بعد از اینکه فرهیختگان و کسانی که نگرش آنان درباره امور شرعی واقع گرایانه است به رد همه اجتهادات و استنباطات افراطی پرداختند.

سعودی از انقلاب خمینی در اوایل دهه هشتاد در فضای انزوا به سر می برد. بعد از آن حادثه تصرف حرم مکه از سوی یک گروه تندرو اتفاق افتاد و کشور رویکرد درون گرایی را در پیش گرفت. سالها گذشت و رکود اجتماعی و فرهنگی و هنری و آموزشی و نیز جمود در حوزه زنان بر کشور سایه انداخته بود و البته زنان بزرگ ترین قربانیان این فضای بسته بودند.
جامعه با طرح ملک عبدالله –خداوند رحمتش کند- به سمت و سوی بازشدن حرکت کرد. با استناد به برنامه آموزشی ملک عبدالله دختران و پسران جوان عازم فضاهای بازتر شده و در آمریکا و اروپا و استرالیا با فرهنگ های جدید آشنا شدند. هزاران دانشجو تحت تاثیر فرهنگ غربی به کشور بازگشتند. در مرحله بعدی، شورای وزیران مصوباتی در خصوص گسترش و توسعه فرصت های شغلی زنان فراهم کرده و زنان وارد بخش خرده فروشی شدند. البته همین نقطه آغاز هم در آستانه قرار گرفتن در بن بست و ناکامی بود که با اقدامات و رهنمودهای بی باکانه ملک سلمان و شاهزاده شجاع و بلندپرواز ولیعهد محمد بن سلمان به ثمر رسید. سران سعودی به این نتیجه رسیدند که مردم کشور به خصوص نسل جوان میل به بازشدن فضا و چشیدن طعم زندگی نویی را دارند. این خواست مردمی با طرح «سند چشم انداز ۲۰۳۰» همزمان بود. این سند با تاکید بر اهمیت تحول اقتصادی و اجتماعی کشور را در مسیر حرکت به سوی آینده با قدرت تمام قرار می دهد. در این چشم انداز بر نیروی جوان به عنوان یکی از مهم ترین منابع انسانی تاکید شده است. این همسویی اراده مردمی و اراده سیاسی که با شجاعت به تصمیم گیری جدید و تصویب قوانینی همسو با مرحله نوین پرداخته درهای بسته را باز کرد. البته همه چیز در این زمینه کارشناسی شده و با نظم خاصی در همه حوزه ها در حال حرکت است. شاید بسیاری از هم دوره ای های من به یاد دارند که روز ملی سعودی خیلی بی سر وصدا در مدارس می گذشت و می رفت و مدیریت مدارس هم اصلا اشاره ای به این مناسبت نمی کرد و حتی رسانه های سعودی هم از این روز یادی نمی کردند! این اشتباه بزرگی بود. اشتباه بزرگی در حق میهن و بنیانگذار و موسس آن بود.
  اما امسال، جشن های روز ملی سعودی بی سابقه بود. کودک و پیر و جوان عازم اماکن برگزاری این جشن ها شدند. مردم برای جشن و شادمانی به اماکن تاریخی و بازارها و ورزشگاه ها رفتند. جمعیت کودک و پیر و جوان همه با سردادن سرودهای ملی و میهنی پرچم کشور و عکس سران کشور را بالا بردند. پیشتر مردم مجال و فرصت ابراز شادی و پایکوبی در جشن ها و مناسبت های ملی را نداشتند. در واقع مردم می ترسیدند که مبادا ابراز خوشحالی هم به عنوان یک تخلف مذهبی بر علیه شان بکار گرفته شود. جریان های تندرو مردم را دچار تردید و دودلی کرده بودند و دولت هم در این زمینه سکوت اختیار می کرد. اما حالا سرود و صدای پایکوبی و فریاد شادی به مدت سه شب همه کشور را فراگرفته بود. مردم بدین وسیله تمایل خود را برای جشن و شادی و تفریح ابراز کردند. مردم به این فضا نیاز دارند. فضایی که کمی از سختی ها و دردسرهای زندگی روزمره بکاهد.
 به ثمر رسیدن فرآیند روشنگری نیازمند قاطعیت در انجام تغییر و اصلاحات و دفاع از مردم در برابر تاریک اندیشان است.