برنامه‌های نماینده جدید امریکا شامل { ممنوعیت پرواز و تردد زمینی} می‌شود… مسکو تماس‌هایش را پیرامون ادلب، پناهندگان و {آستانه} گسترش می‌دهد
با تکمیل گروه ویژه سوریه در دولت ترامپ رئیس جمهوری امریکا، موضع واشنگتن پیرامون این پرونده برای تحقق سه اولویت روشن شد: شکست “داعش” و ممانعت از ظهور این گروه در شمال شرق سوریه، پایان دادن به نفوذ ایران و همکاری با مسکو از راه گفت‌وگو و فشار برای رسیدن به راه حل سیاسی براساس قطعنامه ” ۲۲۵۴″. برای تحقق این اهداف، کارشناسان امریکایی از جمله فرستاده جدید به سوریه، پیشنهادهای مکتوب همچون “ممنوعیت پرواز و تردد زمینی” در شرق سوریه دارند.
تلاشهای دولت ترامپ برای”مهار ایران” در سوریه با برنامه‌های ولادمیرپوتین رئیس جمهوری روسیه همخوانی ندارد، موضوعی که جان بولتون مشاور امنیت ملی امریکا، بعد از سفر به اسرائیل در دیدار پنجشنبه با همتای روسش، نیکولای پاتروچف در ژنو مطرح خواهد کرد.
اما مسکو همچنان تنها و در راهی متفاوت با گفت‌وگوهای ژنو به پیش می‌رود. درهمین حال مولود چاوویش اوغلو وزیر خارجه ترکیه روز جمعه، راهی مسکو می‌شود تا درباره سرنوشت ادلب و دور ساختن “جبهه النصره” پیش از اجلاس روسیه-ترکیه-ایران در تهران در زوهای ۷و۸ ماه آینده گفت‌وگو کند. وی همچنین قرار است رایزنیهای بیشتری برای برگزاری اجلاس روسیه-ترکیه-آلمان-فرانسه انجام دهد که قرار است قبل از اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیمه دوم سپتامبر آینده دایرشود.
انتظار می‌رود همه این تماس‌ها به روشن شدن زمینه بین‌المللی-منطقه‌ای کمک کنند تا دست فرستاده ویژه سازمان ملل ستفان دی مستورا برای تشکیل کمیته قانون اساسی و استقبال از نمایندگان کشورهای سه گانه ضامن طرح آستانه(روسیه، ایران، ترکیه) ماه آینده در ژنو باز کند.
امریکا اما همچنان به این روند با دیده شک نگاه می‌کند و تلاش دارد خود را از آن دور نگه دارد. موضوعی که در دیدار هفته گذشته وزیر خارجه امریکا مایک پمپئو و دی مستورا در واشنگتن برجسته شد، وقتی که طرف امریکایی هر نوع مشارکت در بازسازی سوریه(مناطق تحت نفوذ دمشق) را رد کرد تا مادامی که تغییرات سیاستی براساس توافقات ژنو رخ نداده باشد.
موضع پومپئو با تغییرات پیش آمده در گروه امریکایی پرونده سوریه-ایران همخوانی دارد، چرا که دولت ترامپ، بعد از مشورت‌هایی طولانی پرونده انتصابات را به پایان رساند. جویل روبان، مسئول بخش خاورمیانه شورای امنیت ملی که پیش از این نامش به عنوان فرستاده ویژه به سوریه برسرزبان‌ها افتاده بود، به عنوان قائم مقام معاون وزیر خارجه منصوب شد تا به جای دیوید ساترفیلد که انتظار می‌رود به عنوان سفیر امریکا در ترکیه راهی آنکارا شود، به دیوید شینگر، معاون خاورمیانه وزارت خارجه ملحق شد.
شگفت انگیز خبر انتصاب جیمز جفری، سفیر سابق امریکا در بغداد و آنکارا به عنوان نماینده وزیر خارجه برای پیوستن به پرونده سوریه بود.
شینگر، جفری و دیگران که همه دانش آموخته “مرکزمطالعات خاوردور واشنگتن” هستند، به مجموعه دولت در پایتخت امریکا ملحق می‌شوند. همزمانی انتصاب آنها با معرفی گروه ویژه “کار در باره ایران” جالب به نظرمی‌رسد. همچنین انتصاب جفری نشان می‌دهد بخشی از مأموریتش تلاش برای “محدود سازی نفوذ ایران” و جلوگیری از ظهور دوباره “داعش” بعد از اینکه انتظار می‌رود ائتلاف بین المللی در پایان سال جاری این گروه را شکست دهد، خواهد بود.
برخی تحلیلگران که با فرستاده ویژه امریکا آشنایی دارند می‌گویند، جفری نگاهی ضد ایرانی دارد و در دوره بین سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ که در بغداد سفیر بود، موضع کاملا مشخصی داشت و آشکارا با عقب نشینی امریکا از عراق مخالفت می‌کرد. دیدگاهی که او را در طرف مقابل برت ماگورک، نماینده امریکا در ائتلاف بین المللی در مبارزه با داعش قرار می‌دهد.
این انتخاب‌ها زمانی صورت گرفت که در باره ادامه ماندن امریکا در شرق سوریه بحث و جدل بالا گرفته و کفه به سمت استمرار وجود نظامی در شرق نهر فرات تمایل دارد. به خصوص اینکه متحدان واشنگتن موفق شدند ترامپ را متقاعد کنند” خطای سلفش، باراک اوباما با عقب نشینی از عراق در سال ۲۰۱۱را تکرار نکند”. در حالی که امریکا کمک‌های ۲۳۰ میلیون دلاری به شمال شرق سوریه را متوقف کرد، کشورهای عضو ائتلاف بین المللی ضد داعش، ۳۰۰ میلیون دلار برای کمک به امنیت و توسعه این منطقه که یک سوم مساحت سوریه(۱۸۵هزار کیلومتر مربع) جمع آوری کردند.
انتصاب‌ها درست زمانی روی داد که موسکو و واشنگتن طبق توافق ترامپ و ولادمیر پوتین در هلسینکی، برنامه‌ای برای “تضمین امنیت اسرائیل” در دست تهیه دارند. در عمل با برگشت نیروهای دولت سوریه به جولان و اجرای دوباره برنامه حائل نشان داده شد. به گفته یک مسئول غربی اسرائیل هم اجازه یافت ” با موافقت پوتین، زیرساخت‌های ایران در سوریه را بکوبد و اجازه ندهند جبهه دیگری در جولان (بعد از جنوب لبنان) مثل(حزب الله) و ایران گشوده شود”.
گام‌های عملی محدود و چند توصیه
حالا دیدگاه‌های واشنگتن روشن شده است و در متنی که گروهی از کارشناسان از جمله فرستاده ویژه جدید به سوریه در “مرکز مطالعات خاور دور واشنگتن” در یازدهم ماه گذشته تهیه کرده‌اند، متبلور شده. به ویژه برخی توصیه‌ها نشان می‌دهند چرا جفری برای این مسئولیت انتخاب شده‌است.
در بخشی از توصیه‌هایی که با عنوان “به سوی سیاستی نو در سوریه” تقدیم دولت شده، آمده ” از پیامدهای اعمال تحریم‌ها و منطقه پرواز ممنوع و محدودیت تردد در زمین در شمال شرق سوریه، محرومیت حکومت اسد و نیروهای ایرانی از دستیابی به امکانات لوژستیکی است، مسئله‌ای که مایه خشم سنی‌های محلی می‌شود و زمینه بازگشت گروه داعش را فراهم می‌کند”.
یکی از کارکردهای ایجاد چنین منطقه‌ای در کنار تحریم‌ها، تحمیل هزینه‌های سنگین به نظام اسد است با محروم کردنش از منابع مالی و درآمدهای ضروری برای اعمال نفوذ تا بر همان شبکه‌های وفادار که پایه نفوذش را برآنها بنا کرده محدود می‌شود.
همچنین ” این کار خود بار مالی سنگینی بر ایران و روسیه برای تلاش در حفظ نظام اسد تحمیل می‌کند. با اجرای سیاست امریکا در افزایش فشارها برایران، همزمان این کشور از تأمین هزینه‌های این حمایتی که از دولت سوریه می‌کند، عاجز می‌ماند. از سوی دیگر هجوم اسرائیل برای جلوگیری از ایجاد زیرساخت در سوریه توسط ایران، می‌تواند دستآوردهای نظامی دولت سوریه را که به سختی به دست آورده، برباد دهد. در اینجا مشکلی در برابر مسکو خودنمایی می‌کند: آیا نسبت به پرداخت هزینه‌های هنگفت حمایت از اسد و بقای او در قدرت پایبند می‌ماند؟ راهی که احتمال شعله ور شدن جنگ میان اسرائیل و ایران را در خود دارد، یا در کنار ایالات متحده برای خلاص شدن از اسد و حفظ دستآوردهای روسیه در سوریه بایستد؟
در پایان این متن توصیه‌های ذیل آمده:
-تلاش برای جلوگیری از بازگشت داعش و ممانعت از ایجاد بنیه نظامی و اطلاعاتی دائمی در سوریه و یا به طور کلی درمنطقه هلال سبز توسط ایران.
-ممانعت از ورود نیروهای ایرانی و نیروهای تابع اسد به شمال شرق سوریه پس از شکست داعش و ایجاد منطقه ممنوعه پرواز و تردد زمینی در شمال شرق نهر فرات با استفاده از نیروی هوایی و نیروهای زمینی محدود.
-حفظ و ادامه منطقه ممنوعه پرواز و تردد زمینی تا اجرای کامل قطعنامه شماره ۲۲۵۴ که هدفش ایجاد دولت سوری مستقل بدون مشارکت اسد و نیروهای حامی او که مورد حمایت ایرانند.
-حمایت از تلاشهای اسرائیل برای ایجاد شکاف بین ایران، روسیه و اسد از جمله حملات اسرائیل به پایگاههای نظامی ایران.
– تشدید تحریم بانک‌هایی که از حکومت اسد حمایت مالی می‌کنند، کسانی که منابع مالی در اختیار نمایندگان ایران در سوریه و حکومت اسد می‌گذارند و راه سرمایه‌گذاری ایران در سوریه را هموار می‌کنند.
-کمک به متحدان ایالات متحده در شمال شرق سوریه برای ایجاد بازار نفت و صادرات مواد زراعی که اکنون به دولت اسد می‌فروشند(منطقه شمال شرق سوریه که زیر نفوذ نیروهای سوریه دموکراتیک قرار دارد ،۹۰ درصد نفت، ۴۵ در صد گاز، یکی از سه سد بزرگ این کشور و بیشترین محصولات زراعی به ویژه پنبه دررا در خود جای داده است)
-کار مشترک با ترکیه در منطقه منبجع و دیگر مناطق برای ایجاد نفوذ ضد روس”.
