تبلیغ فروش پایان نامه در مقابل دانشگاه تهران – عکس از شرق پارسی
«علم بهتر است یا ثروت» یکی از پرکاربردترین موضوعات انشا معلمان به دانش‌آموزان در دوران مدرسه است. دو راهی معروفی که همیشه در انشاهای کودکان کم سن و سال مدرسه به سود علم ختم می‌شود. با این استدلال که از راه علم می‌توان به ثروت دست پیدا کرد، اما برعکس آن امکان پذیر نیست.
در پیاده‌روهای خیابان انقلاب و در نزدیکی قدیمی‌ترین دانشگاه ایران، دانشگاه تهران، آگهی‌های بسیاری به در و دیوار دیده می‌شود که به‌نظر می‌رسد مثال نقض بزرگی برای بهتر بودن علم بر ثروت است.
این آگهی‌ها از فروش و انجام پایان‌نامه‌های دانشگاهی به جای دانشجویان خبر می‌دهند. بر این اساس هر دانشجو می‌تواند به جای تحقیق و پژوهش و پیمودن راه علم تنها با پرداخت مبلغی پول یک پایان‌نامه کامل در هر رشته تحصیلی، به نام خود از فروشندگان بخرد و با آن از دانشگاه فارغ‌التحصیل شود.
حجم بالای آگهی‌هایی که در این خیابان دیده می‌شود از کسب و کار پر رونق پایان‌نامه فروش‌ها خبر می‌دهد. آنگونه که نوشته‌های روی این برگه‌های تبلیغاتی حکایت می‌کند هر آگهی عنوان یک شرکت یا موسسه خاص را بر خود دارد. موسسه‌هایی که صرفأ با همین هدف ایجاد شده اند و فعالیت می‌کنند.
تبلیغ فروش پایان نامه در خیابان انقلاب تهران- عکس از شرق پارسی
محمدرضا س مدیر یکی از شرکت‌های فروش پایان‌نامه که مدرک کارشناسی ارشد رشته مهندسی مکانیک از دانشگاه شریف دارد و در سال ۸۶ از این دانشگاه فارغ التحصیل شده است.
دانشگاه شریف شناخته شده‌ترین و معتبرترین دانشگاه مهندسی در ایران است، به گونه‌ای که همه ساله بیشترین تعداد از نفرات برتر کنکور به خصوص در رشته ریاضی فیزیک، این دانشگاه را برای محل تحصیل خود انتخاب می‌کنند. فارغ‌التحصیلان این دانشگاه راحت‌تر از فارغ‌التحصیلان دیگر دانشگاه‌ها جذب بازار کار یا موافقت برای ادامه تحصیل در دانشگاههای معتبر دنیا می‌شوند.
محمدرضا اما بعد از اتمام دوره دانشگاه هیچ‌کدام از این دو راه را انتخاب نکرد. خودش درباره علت این اقدام به شرق‌پارسی می‌گوید:« وقتی خودم برای پایان دوره کارشناسی‌ارشد در حال تهیه پایان‌نامه بودم به واسطه یکی از دوستانم، شخصی به من معرفی شد که در یکی دیگر از دانشگاههای کشور در همین رشته تحصیلی، مهندسی مکانیک، در حال انجام پایان‌نامه‌اش بود. به من پیشنهاد داد اگر همزمان با پایان‌نامه خودت پایان‌نامه‌ای هم برای من بنویسی در ازای این کار ۲ میلیون تومان می‌پردازم.»
وی با بیان اینکه در آن زمان منبع درآمدی نداشته گفت: «این مبلغ برای من بسیار عالی بود، به سرعت پیشنهاد را پذیرفتم و حدود ۲ ماه بعد پایان‌نامه تمام شده را به او تحویل دادم و ۲ میلیون تومان را گرفتم. پس از آن هم پیشنهاداتی دیگری رسید و نتیجه این شد که هم‌اکنون به صورت تمام وقت در این کار مشغول هستم و به همین منظور یک موسسه و دفتر در نزدیکی خیابان انقلاب راه‌اندازی کرده‌ام.»
تبلیغ فروش پایان نامه در خیابان انقلاب تهران- عکس از شرق پارسی
بر روی بیشتر این آگهی‌ها در سطح شهر نوشته شده انجام پایان‌نامه برای همه رشته‌ها را می‌پذیرند. پرسش این است که نوشتن پایان‌نامه برای رشته‌های بسیار متنوع دانشگاهی توسط چند نفر انجام می‌شود؟ این پاسخ محمدرضا به این سوال است:« در موسسه، چندین نفر دیگر که هر کدام فارغ‌التحصیل رشته‌های مختلف هستند را استخدام کرده‌ام که هر پایان‌نامه پیشنهادی بسته به علاقه، وقت و میزان آگاهی از موضوع به یکی از آنها سپرده می‌شود. تنها موسسه من اینطور نیست تقریبا همه آنهایی که به صورت حرفه‌ای در این کار هستند به همین شکل کار می‌کنند.»
در بازار پایان‌نامه‌فروش‌ها نرخ خاص و مشخصی وجود ندارد، اما به صورت حدودی می‌توان گفت انجام هر پایان‌نامه ارتباط مستقیمی با رشته تحصیلی مشتری دارد. انجام یک پایان‌نامه در رشته‌های فنی و مهندسی به صورت میانگین بین ۴ تا ۷ میلیون تومان و در رشته‌های علوم انسانی و … بین ۱ تا ۳ میلیون تومان هزینه در بر خواهد داشت. این قیمت‌ها در تماس با تعدادی از موسسات پایان‌نامه فروشی به دست آمده است.
تمامی شرکت های فروش پایان نامه ادعا می کنند که مقاله را در کوتاه‌ترین زمان ممکن و بر اساس زمان‌بندی تعیین شده توسط استاد و دانشگاه و همچنین با کیفیتی عالی تحویل خواهند داد.
یکی دیگر از خدماتی که این موسسات ارائه می‌دهند برگزاری کلاس توجیهی برای دانشجو جهت آشنایی با جزئیات پایان‌نامه نوشته شده است. چرا که هر دانشجو در نهایت ناچار است برای ارائه شرحی از موضوع پایان‌نامه و چگونگی انجام پژوهش و نتایج آن در جلسه‌ای با عنوان دفاع حاضر شود و در رابطه با پایان‌نامه برای اساتید راهنمای خود توضیحاتی ارائه دهد.
افزایش گرایش به تحصیلات تکمیلی در میان جوانان ایرانی و همچنین گسترش چشمگیر تعداد دانشگاه‌هایی که دوره‌های تحصیلی بالاتر از کارشناسی ارائه می‌دهند موجب شده است، میزان مراجعه به فعالان بازار پایان‌نامه نویسی نیز بیشتر شود.
آنگونه که محمدرضا و برخی دیگر از کسانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند به شرق پارسی گفته‌اند بخش عمده کسانی که به دنبال خرید پایان‌نامه هستند دانشجویان دانشگاههای غیردولتی در گوشه و کنار کشور هستند. در میان اینها نیز اکثریت با کارمندانی است که تنها برای ارتقای شغلی به سراغ تحصیلات تکمیلی آمده‌اند. اما به گفته محمدرضا؛ «در بین دانشجویان دانشگاههای معتبر هم مشتری پایان‌نامه کم نیست.»
سمانه ح دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رشته‌باستان‌شناسی یکی از دانشگاههای غیردولتی است، او انجام پایان‌نامه خود را به یکی از همین موسسات سفارش داده، سمانه در رابطه با دلیل این کار به شرق پارسی می‌گوید: «من به همراه یکی از دوستان دوران کارشناسی‌ام که شرکت مرمت آثار باستانی دارد در حال انجام یک پروژه مرمتی هستیم که درآمد خوبی برایمان دارد، تصمیم گرفتم به جای آنکه وقتم را صرف نوشتن پایان‌نامه کنم در این پروژه شرکت کنم و بخشی از درآمدم را به این کار اختصاص دهم.»
دامنه تبلیغات برای انجام پایان‌نامه تنها به در و دیوار شهر و یا اطراف دانشگاه‌ها خلاصه نمی‌شود. در اینترنت نیز ده‌ها وب‌سایت و وب‌لاگ وجود دارد که به همین‌کار اختصاص دارند.
بر اساس قوانین ایران خرید و فروش پایان‌نامه ممنوعیت ندارد و آنگونه که در تبلیغات این موسسات دیده می‌شود برخی از انها حتی دارای مجوزها و شماره‌های ثبت هم هستند. تا کنون نیز خبری از برخورد با این شرکت‌ها از سوی مراجع قانونی منتشر نشده است.
تاکنون چندین بار مسئولان وزارت علوم و دیگر مقامات مرتبط با مسائل آموزشی در ایران نسبت به این موضوع واکنش نشان داده اند، رضا صابری رییس کمیسیون آموزش عالی مجلس شورای اسلامی ایران یکی از این مسئولان است، او چندی پیش در گفتگو با یکی از خبرگزاری‌های داخلی ایران با اعلام اینکه خرید و فروش پایان‌نامه، به مرور زمان فضای علمی کشور را مخدوش و به حیثیت آن لطمه وارد کرده است اعلام کرد: « همه‌گیر شدن این مسئله در درازمدت تأثیر منفی بر رشد علمی کشور می‌گذارد؛ از این رو وزارت علوم باید فکری به حال این وضع کند.»
همچنین کامران دانشجو وزیر سابق علومنیز در خرداد ماه در همین رابطه میزان تخلفات ناشی از خرید و فروش پایان‌نامه در کشور را کوچک بر شمرد و گفت: «با توجه به میزان شتاب و رشد علمی در کشور، قائل به موضوع خرید و فروش پایان‌نامه نیستم و اگر تخلف کوچکی در این حوزه رخ دهد، نباید این موضوع را عمومی کرد؛ زیرا عمومی کردن این موضوع به نوعی بی‌انصافی در حق اعضای هیأت علمی و جامعه دانشگاهی کشور است.»
تاکنون مسئولان وزارت علوم در دولت جدید ایران نسبت به این موضوع واکنشی نشان نداده اند. اما چند روز پیش حمیدرضا طیبی رئیس سازمان جهاد دانشگاهی که بر اساس قوانین ایران نهادی عمومی و غیردولتی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی است در یک مراسم دولتی با انتقاد از علنی شدن پایان نامه فروشی که پیش از این مخفیانه انجام می‌شد گفت: « به نظر من علم فروشی حتی اگر از سوی یک محقق نیازمند هم صورت بپذیرد، جایز نیست و توسعه علمی کشور را زیر سوال می‌برد.»
دو سال پیش نیز خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا خبری منتشر کرد که در آن نظرات چندتن از مراجع بلندپایه شیعه را در این رابطه جویا شده بود، بر این اساس اغلب این مراجع اعلام کرده بودند خرید و فروش پایان‌نامه‌های دانشگاهی بر اساس دستورات شرعی جایز نیست.
با این حال آنگونه که از تبلیغات آزادانه و گسترده برای این کار در سطح خیابان‌های شهر دیده می‌شود به نظر می‌رسد مخالفت این مراجع و واکنش‌های مسئولان وزارت علوم از سوی خریداران و فروشندگان پایان‌نامه‌های دانشگاهی چندان جدی گرفته نشده است.
