دکتر حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در گفت و گوی زنده تلویزیونی با مردم به منظور ارائه گزارش ۱۰۰ روزه خبر از انتشار کتابهایی داد که انتشار آنها ممنوع شده بود. وی در این برنامه تلویزیونی صریحا اظهار کرد: “خیلی از نویسنده ها ممنوع القلم شده بودند و ما آنها را به صریح القلم تبدیل کردیم. بروند قلم بزنند و هر چه می خواهند بنویسند، البته در چارچوب قانون”.
این گفته روحانی بازتاب های مختلفی در جامعه فرهنگی داشت. برخی آن را به فال نیک گرفتند و برخی دیگر سیاستهای وزارت ارشاد را ادامه همان مسیر گذشته می دانند چرا که هنور بحث ممیزی کتاب جریان دارد.
اما بحث ممنوع القلم ها و لیست سیاه با اظهارات عباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران که در روز یک شنبه ۸ دی ماه در مصاحبه ای با روزنامه ایران گفته بود در زمان دولت محمود احمدی نژاد، به طور شفاهی و “بدون هیچ سند کتبی و رسمی” ناشران و نویسندگانی ممنوع القلم بودند، رنگ و بوی دیگری به خود گرفت.
علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران، که به تازگی از مجلس شورای اسلامی کشورش کارت زرد دریافت کرده است در روز ۲۳ دی ماه در گفت و گو با ایرنا از لیست سیاه در دولت گذشته سخن گفت. اگرچه این اظهارات در آذر ماه نیز اعلام شده بود اما وی بار دیگر بر طبل لیست سیاه دولت پیشین کوبید.
سخنان روحانی و برخی از مدیران فرهنگی دولت وی با واکنش آخرین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت احمدی نژاد، سید محمد حسینی، رو به رو شد.
وی در گفت و گویی مفصل در روز چهارشنبه ۱۳ آذر با روزنامه جام جم به دفاع و تبیین عملکرد فرهنگی وزارت متبوع خود پرداخت و گفت: “ابتدا سخنانی از نفی ممیزی زدند، اما بعد التزام به قانون را مطرح کردند که مبارک است! اخیرا هم اعلام شد افراد زیادی ممنوع القلم بوده اند. جل الخالق! به گونه ای بیان می شود که انگار یک صف طولانی از نویسندگان در کشور نمی توانند قلم بزنند. البته این حرف خوراک خوبی برای رسانه های بیگانه و سازمان های به اصطلاح حقوق بشری است اما ذره ای انصاف کافی است”.
علی جنتی که بار دیگر از لیست سیاه سخن گفته بود با اشاره به این موضوع که تعدادی از نویسندگان در لیست سیاه قرار داشتند و حتی اگر کتاب آنها با موازین منطبق بود، نویسنده ممنوع القلم بوده و از چاپ کتاب او جلوگیری می‌شد گفت: “این مسائل در شرایطی است که حال برخی می گویند که ما در سال های گذشته ممنوع القلم نداشتیم، این در حالی است که در مواردی یک ناشر به دلیل انتشار اثر یک نویسنده که کتاب او هم مجوز انتشار داشت تعطیل می شد”.
همچنین در رد سخنان روحانی، محسن پرویز، معاون فرهنگی سابق وزارت ارشاد، در روز ۱۰ آذر در گفت و گو با خبرگزاری فارس، درباره وجود و معرفی برخی از نویسندگان به عنوان ممنوع القلم در دوره معاونتش اظهار داشت: “به یاد ندارم که وزیر ارشاد وقت، چیزی اینگونه ابلاغ کرده باشد، اتفاقا به یاد دارم همیشه مورد سوال خبرنگاران هم بود برخی سعی می کردند تا القا کنند چنین چیزی در جمهوری اسلامی وجود دارد، برای من هم عجیب بود که چنین ذهنیت از کجا وجود دارد”.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران که فرزند دبیر شورای نگهبان نیز هست، در ادامه صحبتهای خود به ایرنا گفت: “در مواردی هم دلایل سیاسی مطرح شده که ما درحال حاضر مشکلی تحت این عنوان نداریم، هر کتابی که به وزارت ارشاد وارد شود آن را می‌خوانیم اگر با قانون منطبق باشد چاپ می شود و اگر این گونه نبود باید اصلاح شود. بنابراین شرایط جدید فضا را برای برخی خلاقیت ها و آفرینش های فرهنگی باز می کند”.
با اینکه سخنان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در میان اصحاب فرهنگ و به خصوص سخنرانی رئیس جمهور در جمع فرهنگیان و هنرمندان که چهارشنبه شب هیجدهم دی ماه در تالار وحدت ایراد شد، موجی از امید به وجود آورد، اما همچنان اصحاب فرهنگ منتظر کار عملی دولت تدبیر و امید هستند. محمود دولت آبادی، نویسنده و رمان نویس، در گفت و گو با شرق پارسی از اظهارات رئیس جمهور ایران و مدیران فرهنگی استقبال کرد و گفت : “ما هم منتظر هستیم که ماجرای ممنوع القلم ها و لیست سیاه ها به پایان برسد”.
دولت آبادی که در دیدار روحانی با اصحاب فرهنگ شرکت داشت معتقد است که “دولت روحانی راهی بس دشوار را انتخاب کرده اما باید دید و من هم امیدوارم که دولت تدبیر و امید هر چه سریع تر صلاح و گشایشی بیابد”.
دولت آبادی که این روزها همچنان منتظر دریافت مجوز نشر رمان “زوال کلنل” است که از سال ۸۷ برای دریافت مجوز در اختیار نشر چشمه است با اظهار همین جمله که “منتظرم تا مجوز را دریافت کنم” بر امیدش به دولت امید انگشت تایید گذاشت.
ماجرای کتاب زوال کلنل در دولت روحانی مطرح شد و معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به این که محمود دولت آبادی از مفاخر ادبیات ایران و خراسان هستند گفت: “وضعیت بررسی رمان کلنل برای انتشار در مسیر قانونی در حال بررسی است”.
کتاب “زوال کلنل” تا کنون به زبان فارسی منتشر نشده اما به زبانهای آلمانی و فرانسه ترجمه و روانه بازار نشر شده است.
