«هیئت تحریر الشام» همواره یکی از پرونده‌های پیچیده در بحران سوریه است. امروز این گروه نظامی در معرض حمله نیروهای اسد است که طی هفته‌های گذشته اطراف ادلب سنگر کرده اند.
«هیئت تحریر الشام» که سابقا نام «جبهه النصره» بر آن اطلاق می‌شد، کنترل بخش بزرگی از استان ادلب در شمال غرب سوریه را در دست دارد و یکی از دشمنان اصلی نظام اسد در این منطقه به شمار می‌رود.
در ژانویه سال ۲۰۱۲ بود که «جبهه النصره» شکل گرفت و فعالیت‌های آن هم راستای فعالیت‌های «داعش» بود.
در آوریل سال ۲۰۱۳ این گروه از اینکه با «داعش» باشد سر باز زد و با ایمن الظواهری رهبر «القاعده» پیمان بست و در نوامبر همان سال اعلام کرد که تنها نماینده «القاعده» در سوریه است.
رهبر این گروه که شخصی سوری به نام ابومحمد الجولانی است در ژوئیه سال ۲۰۱۴ اعلام کرد که می‌خواهد «امارت اسلامی» تشکیل دهد که با مناطق تحت سیطره داعش رقابت کند. و خیلی زود پس از آن واشنگتن و دیگر کشورهای عربی آن را گروهک تروریستی اعلام کردند.
«جبهه النصره» با گروهک «داعش» وارد جنگ شد و با جنبش‌های اسلامی مخالف اسد، در جنگ علیه حکومت همکاری کرد.
این گروه از سال ۲۰۱۲ توانست با این جنبش‌ها در خیلی از مناطق سوریه پیش روی کرده و آنها را تحت کنترل خود درآورد.
در سال ۲۰۱۵ «جبهه النصره» توانست در راستای پیمان «جیش الفتح» با کمک دیگر جناح‌ها بر تمام استان ادلب حکومت کند.
در نتیجه فشارهای داخلی، به خاطر تأثیر منفی آن بر این جنبش‌ها به خصوص از این لحاظ که گروهک تروریستی معرفی شده بود، الجولانی در ژوئیه سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که ارتباط القاعده با «جبهه النصره» قطع شده و نام آن به «جبهه فتح الشام» تغییر کرده است.
چند ماهی بیشتر نگذشت که در ژانویه ۲۰۱۷ در پی جنگ داخلی با جنبش‌های اسلامی در ادلب، پیوستن خود را به همراه دیگر جنبش‌ها به «هیئت تحریر الشام» اعلام کرد و سرپرستی آنها را نیز همان الجولانی به عهده گرفت.
علیرغم تغییر چندباره اسم این گروه ولی همچنان نگاه نظام سوریه و کشورهای عربی و غربی به آن عوض نشده است. همچنین که پیمان بین المللی مبارزه با داعش به رهبری ایالات متحده آمریکا آن را به شکلی خفیف‌تر از داعش مورد هجوم قرار داده است. همچنین که هواپیماهای روسی نیز همیشه به آن حمله می‌کنند و این بمباران‌ها در طول سال‌های گذشته باعث کشته شدن خیلی از رهبران این گروه شده است.
براساس گزارش‌های رصدخانه حقوق بشر سوریه، «هیئت تحریر الشام» هم اکنون ۲۵ هزار مبارز در صف خود دارد.
چالرز لستر پژوهشگر موسسه خاورمیانه عنوان می‌کند که ۲۰ درصد مبارزان این گروه خارجی هستند و عموما از اردن، تونس و دیگر کشورهای عربی و کشورهای جنوب آسیا می‌باشند.
علیرغم گسترش این گروه در خیلی از مناطق سوریه، ولی از سال ۲۰۱۵ که نیروهای سوریه با پشتیبانی روسیه پیشروی کردند، دایره حکومت آن فقط به ادلب محصور شد. و این گروه هم اکنون بر شهرهای مهمی همچون ادلب، مرکز استان، خان شیخون و جسر الشغور حکومت می‌کند.
طی جنگ داخلی با دیگر جنبش‌ها که در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ به وقوع پیوست، این گروه با توجه به اینکه از همه آنها قدرتمندتر بود توانست خیلی از آنها را از استان ادلب رانده و بر ۶۰ درصد آن حکومت کند. این در حالی است که گستره حکومت جنبش‌های دیگر و به خصوص «حرکه احرار الشام» محدود به مناطق معینی شد.
«هیئت تحریر الشام» خیلی از ورودی‌های تجاری ادلب که نقطه ارتباط مناطق تحت سیطره حکومت با شمال ترکیه بود، را تحت کنترل خود دارد.
نیکولاس هیراس پژوهشگر موسسه علوم و امنیت آمریکا می‌گوید که نفوذ این گروه به خاطر این است که مسیر تجاری ادلب را تحت کنترل خود قرار دارد و این باعث می‌شود که از لحاظ مالی تأمین شده به قدرتی بیشتر از اندازه خود دست پیدا کند.
هم پیمانی این گروه با دیگر جنبش‌های مخالف، همیشه مانع از کنترل تیراندازی‌ها و کنترل تنش‌ها شده است؛ چرا که این گروه و همین‌طور داعش به خاطر اینکه وابسته به جایی نیستند، در تمام کنوانسیون‌ها استثناء واقع شده‌اند.
همچنان دمشق و مسکو آن این گروه را با نام «جبهه النصره» عنوان می‌کنند. و همیشه به بهانه آن ادلب را مورد هجوم قرار داده و دلیل حمله‌های خود را وجود این گروه که وابسته به القاعده است در این منطقه عنوان کرده‌اند. همچنین روسیه از ترکیه که در ادلب نفوذ داشته و ایست‌های بازرسی در آن دارد، خواسته است که راه حلی برای از بین بردن این گروه پیدا کرده و مانع از حمله گسترده به ادلب شود.
ترکیه بر متحد کردن جناح‌های معارض در ادلب کار می‌کند تا برای حمله محتمل از جانب «هیئت تحریر الشام» آماده شوند. و در همین راستا ۴ جنبش و از جمله «احرار الشام» و «فصیل نور الدین زکی» در ابتدای آگوست از هم پیمان شدن خود تحت عنوان «الجبهه الوطنیه للتحریر» خبر دادند.
هم اکنون با احتمال نزدیکی حمله نیروهای حکومت سوریه به ادلب، مذاکراتی بین ترکیه و «هیئت تحریر الشام» صورت می‌گیرد تا با انحلال این گروه از حمله گسترده به ادلب جلوگیری شود. همچنین که ترکیه نیز در اواخر آگوست این گروه را تروریست اعلام کرد.
هیراس می‌گوید که از پیامدهای انحلال گروه توسط ترکیه، از بین رفتن جزء بزرگی از قدرت آن و محدود شدن قدرت ترکیه به قدرت «هیئت تحریر الشام» است.
