آلودگی هوای تهران هر سال بحرانی تر از سال گذشته می شود به طوری که بر اساس آمار سازمان محیط زیست، کلان شهر تهران در سال گذشته فقط سه روز هوای پاک داشته است.
در همین حال با پیچیده تر شده موضوع آلودگی هوا، تدابیر مسئولان از جمله تعطیل کردن مدارس، ادارت و یا طرح زوج و فرد کردن تردد خودروها هنوز تغییری در این معضل به وجود نیاورده است.
در تازه ترین واکنش به معضل آلودگی هوا، محمد هادی حیدر زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران، روز جمعه بیست و هفت دی ماه در سخنرانی پیش از خطبه های نماز جمعه تهران اعلام کرد: “بر اساس آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور سالانه دو هزار و هفتصد نفر در تهران جان خود را بر اثر آلودگی هوا از دست می دهند. بنابراین خانواده های کسانی که عزیزانشان را از دست داده اند می توانند به مراجع ذی صلاح شکایت کنند”.
این گفته مقام مسئول را شدیدترین واکنش در قبال مسئله آلودگی هوای تهران بعد از اظهار نظر عباس جعفری دولت آبادی، دادستان تهران، در آذرماه سال ۱۳۸۹ دانست که اعلام کرده بود که “مردم می توانند در صورت بروز هرگونه نقض حقوق شهروندی به علت آلودگی هوا به دادسراها شکایت کنند.”
حیدرزاده که در نمازجمعه تهران حاضر شده بود تا به مناسبت هوای پاک سخنرانی کند در صحبت های خود از علمای فقهی و حقوقی درخواست کرد که به مسئله آلودگی هوا ورود پیدا کنند و نظرات خود را اعلام کنند.
سخنرانی وی در نماز جمعه تهران در حالی برگزار شد که پیش از این اعلام شده بود معصومعه ابتکار، رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور، در آستانه هفته هوای پاک، سخنران پیش از خطبه های نماز جمعه تهران خواهد بود. اما سخنرانی وی منتفی شد. خانم ابتکار در فیس بوک خود در این باره نوشته بود:” امشب عازم تهران هستم و برای فردا هم حضورم به عنوان سخنران قبل از خطبه ها در نماز جمعه قطعی شده بود تا به مناسبت هفته هوای پاک نکاتی را از این طریق به گوش شهروندان به خصوص مومنین نمازگزار برسانم. اما دیشب خبر رسید که ممکن است منتفی شود”.
به هر حال حیدرزاده در بخشی از صحبتهای خود گفت که “اگر مرگ بر اثر آلودگی هوا را بر اساس ادله فقهی و حقوقی بتوانیم نوعی قتل به حساب بیاوریم کسانی که آلوده‌کننده هوا هستند و به تکالیف دستگاهی خود عمل نمی‌کنند، جرمشان معاونت در قتل محسوب می‌شود.” وی افزود :”این مسئله برخورد جدی حقوقی و فقهی را می‌طلبد”.
این اولین اظهار نظر یک مقام مسئول است که تلاش کرده در موضوع آلودگی هوا نظر فقها را هم وارد کند و به این شیوه، این مشکلات زیست محیطی را به سوی نقاط مثبتی پیش برد.
حیدرزاده در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: “آلودگی هوا مهم ترین عامل در سرطان است، طبق گزارشی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور ارائه داده است تهران از نظر کودکان سرطانی جزو شهر های اول دنیا محسوب می شود و این زیبنده ام القرای جهان اسلام نیست”.
در همین حال حیدرزاده تنها فردی نیست که از حقایق تلخی از آلودگی هوای تهران پرده برداشته است. علاوه بر او سعید متصدی معاون منابع انسانی سازمان محیط‌زیست هم از تنزل ۶۰ پله‌ای ایران در دنیا در عملکرد زیست محیطی خبر داده است.
به گزارش ایسنا، متصدی در جلسه تودیع و معارفه مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان گفته بود: “هم اکنون وضعیت آلودگی هوا در سقوط آزاد قرار دارد و در هشت سال گذشته عملکرد ها منجر به این شد که در اجرای زیست محیطی آلودگی هوا ۶۰ پله در دنیا سقوط کنیم. شاخص عملکرد زیست محیطی ایران در دنیا در سال ۲۰۰۵ میلادی رتبه ۵۴ را داشت که در سال ۲۰۱۳ این رتبه به پله ۱۱۴ تنزل پیدا کرد”.
درباره اظهار نظر این مقام سازمان محیط زیست، آیت الله دکتر سید مصطفی محقق داماد، رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم، با اشاره به این نکته که به نظر وی در محیط زیست بسیار جدی باید کار کرد و نظرات علمی، فقهی و حقوقی باید طرح کرد و بحث آلودگی هوا نیز شامل همین موضوع است به “شرق پارسی” گفت : “در فقه اسلامی قواعدی وجود دارد که در وادی نظر فردی و شخصی تجلی کند در حالی که مفاد آن قواعد کاملا عمومی است. از جمله آن قواعد اتلاف، تسبیب و لاضرر و لاضرار است. از جمله احادیثی که مستند فقهی قاعده اتلاف و تسبیب قرار می گیرد این حدیث شریف است : من الضر بالطریق المسلمین هو ضامن. معنای این حدیث آن است که هر کسی در راهی سنگی قرار دهد که و افراد و رهگذران از آن سنگ زیان ببینند آن شخص مزاحم نسبت به همه ضامن است”.
آیت الله محقق داماد همچنین افزود: “هر گونه ضرر و زیانی که مستند به شخصی باشد آن شخص ضامن است و از عهده خسارت باید برآید. قلمرو این قاعده خسارتهای مالی و جانی است. بنابراین چنانچه خسارت بدنی ناشی از فعل شخصی و یا از اموال متعلق به او محرز گردد علاوه بر حکم تکلیف حرمت شرعی، ضامن شرعی نیز دارد. مثلا چنانچه آب آشامیدنی مردم را کسی آلوده سازد و افرادی با آب آشامیدنی آلوده متحمل خسارت گردد و خدای ناکرده موجب مرگ گردد در فرض عمد و قتل عمد و فرض غیر عمد قتل خطایی محسوب است”.
