از ابتدای خلقت، بشر زندگی خود را در طبیعت سبز آغاز کرد. وقتی آریایی‌ها به سرزمین پارس آمدند، از گیاهانی که بیشتر به صورت دیم می‌روییدند، استفاده می‌کردند و زمانی‌که به رفاه بیشتر رسیدند، باغ سازی و احداث باغ را رونق دادند.

پردیس در زبان عربی به فردوس و در زبان‌های دیگر به پارادایز تبدیل شده که با معنی بهشت و یا نماد بهترین زندگی که به شکل باغی سرسبز و خرم مجسم شده است، به معنای مکانی ایده ال با منطق متعالی است. باغ‌ها را نمی‌توان جدا از سازندگان و بانیان آن دانست. باغ‌های هر دوره‌ای نمایانگر دنیای ایده مردم آن دوره خاص محسوب می‌شوند.

باغ ایرانی از دیرباز مقامی والا داشته و هنر باغ سازی یکی از هنرهای کهن ایران زمین است. باغ ایرانی مانند معماری، شعر، موسیقی و .. در چهارچوب سنت و اصول، از بدایع و ظرایفی برخوردار است، سنت‌های باغ‌سازی ایرانی حاوی ارزش های ویژه‌ای است که باغ ایرانی را مظهر قدرتمند معنوی می‌کند. از اهداف کلی باغ ایرانی وصول همنشینی با طبیعت است. بر طبق سنت مزدایی، باغ بهترین مکان برای اتصال جویی به عالم بالاست، چرا که در میان طبیعت زمینی و دنیای آرمانی آن (روشنی ازلی) واقع است. در باغ‌سازی ایرانی، درخت، گیاه، تنوع گل های الوان، لطافت هوا، عطر‌آگینی فضا و چشم‌نوازی در تمام ابعاد منظور شده است.

باغ ایرانی پاسارگاد را ریشه معماری این باغ‌ها دانسته‌اند. کوروش کبیر شخصاً دستور داده بود که باغ پاسارگاد چگونه ایجاد شود و درخت‌ها نیز به چه شکل کاشته شوند و در واقع هندسی‌سازی باغ و شکل و شمایل آن از دیدگاه کوروش به باغ ایرانی گرفته شده‌است. در دوره ساسانیان نیز باغ‌ها در جلوی کاخ‌ها و معابد شکل گرفتند و این موضوع در دوره اسلامی نیز ادامه یافت.

قدیمی‌ترین سند تصویری که نظم باغ ایرانی را به تصویر می‌کشد به دوره ساسانیان باز می‌گردد. در نقش برجسته طاق بستان، صحنه شکار خسرو پرویز، طرح باغ- شکار او را در طاق بستان نشان می‌دهد. این نقش برجسته تا حدود زیادی هندسه باغ و عملکرد آن را هویدا می‌کند.

آغاز انتظام بخشی به باغ را باید در زمان هخامنشیان جستجو نمود. در باغ‌های سلطنتی پاسارگاد (قرن ۶ قبل از میلاد) وجود هندسه منظم در باغ شاهی(اختصاصی) و در مقیاس کلان در باغ های پیرامون کاخ‌ها، تبدیل به الگویی شده است که بعدها در دوره ساسانی و پس از اسلام شاهد تکامل آن هستیم.

در دوران ساسانی (۶۳۳-۲۲۴م) باغ‌سازی گسترش فراوانی می‌یابد. باغ قصرهای این دوره همانند تخت سلیمان و کاخ فیروز آباد بیستون در بستر طبیعی جذاب مانند دریاچه و چشمه مکان یابی گردیدند. تنوع هندسی مشخص‌ترین ویژگی باغ‌های این دوره‌ است. انتظام‌های محوری، مرکزی و چهاربخشی در باغ‌های این دوره دیده می‌شود.

باغ ایرانی در دوران اسلام

طرح باغ‌های ایرانی و ساختمان‌های آن غالباً آمیزه‌ای از سبک معماری و باغ‌سازی پیش از اسلام و شیوه معماری سده‌های بعد که ویژگی‌های کلی معماری ایرانی را داراست و با نام معماری اسلامی شناخته می‌شود و برخی تأثیراتی که از معماری و باغ‌سازی کشورهای دیگر پذیرفته است. با گسترش اسلام، باغ‌سازی ایرانی نزد مردم نقاطی که پذیرای اسلام شدند رسوخ کرد. به ویژه کشورهایی که اسلام به واسطه ایران بدانجا راه یافت و سرزمین‌هایی که در حوزه مکتب هنر و معماری اسلامی ایران بودند. در اروپا باغ‌های زیبای اندلسی “الحمراء” را می‌توان نام برد و در آسیا باغ‌های بابری کشمیر را که در شمار نام‌دارترین باغ‌های دوران اسلامی هستند. باغ و حیاط، مکمل فلات گرم و کم آب ایران، اهمیت خود را در عصر اسلام در حدّ تصوری از فردوس حفظ می‌کنند .

باغ دوره صفویه

سال‌های بعد از حمله مغول تا استقرار حکومت صفویه هرچند که دوره تسلط اقوام بیگانه برسرزمین ما و مبارزات پراکنده مردم با این فرادستان و ایجاد حکومت‌های ملوک الطوایفی وکوچک است، با این‌حال کم و بیش در آثار علمی و ادبی و تاریخی نشانه‌های حاکی از اشتیاق مردم به باغ‌سازی و پرورش درخت و گل دیده می‌شود و از آن جمله آثار مینیاتوری، و نقاشی‌های هنرمندان دوره جانشینان تیموری است که غالباً باغ‌های آن زمان را به تصویر کشیده‌اند.در دوره حکومت صفویه که مجدداً رفاه و آرامش نسبی در کشور برقرار گردیده احداث باغ و پرورش گل رونق فراوان یافته است. چهار باغ‌ها نیز به نوبه خود در طی تاریخ شکل بهتری یافتند.

هشت بهشت اصفهان که در زمان شاه سلیمان در یکی از این چهار باغ‌ها بنا شده نمونه پیشرفت امر طراحی بین ایرانیان است . خیابان چهار باغ اصفهان در زمان صفویان ساخته شد. باغ‌های مشهور چهار باغ چنین بوده اند: باغ تخت ، باغ کاج ، بابا امیر ، توپخانه ، نسترن، بلبل، فتح آباد، گل‌دسته، کاووس خانه و پهلوان. از دیگر باغ‌های دوران صفویه می‌توان به با‌های زیر اشاره کرد: (باغ عباس‌آباد کاشان ، باغ تاج‌آباد نطنز ، باغ صفوی و باغ خلوت بهشهر ، باغ سعادت‌آباد قزوین، و دیگر باغ‌های کاخ‌های پادشاهان صفوی).

باغ دوره زندیه

انواع درختان و گل‌های باغ‌های دوره زندیه تقریباً مشابه دوره صفویه است در زمان کریم خان ، بیشتر باغ‌های به جای مانده از پیش بازسازی شدند، مانند باغ‌های دلگشا، گلشن، نظر و جهان نما. باغ نظر پیش از کریمخان ساخته شده و در مرکز شهر در محله درب شازده و نزدیک بازار وکیل جای دارد و چون پایگاه فرمانروای شهر بوده آن را باغ حکومتی نیز می‌نامیدند. کریمخان در زمان خود در این باغ گلکاری و خیابان‌کشی نو کرد و چند ساختمان به آن افزود. از همین رو او را بنیان‌گذار باغ می‌دانند. این باغ در زمان قاجاریان یکی از بهترین باغ‌های شیراز بوده است. از دیگر باغ‌های دوره زندیه می‌توان به این باغ‌ها اشاره نمود: (باغ گلشن طبس ، باغ هفت‌تن شیراز ، باغ دولت آباد یزد).

باغ دوره قاجاریه

درختان و گل‌های معمول در باغ‌های دوره قاجاریه تقریباً همانند دوره معاصر است. درختکاری و گلکاری باغ‌ها در اوایل دوره قاجاریه هنوز غالباً به شیوه قدیم ایرانی بوده است ولی به تدریج گلکاری فرنگی به ویژه در دوران پادشاهی ناصرالدین‌شاه رایج گردیده و گلکاران و باغبانان فرنگی هم به ایران آمده و شیوه گلکاری غربی را با خود آورده‌اند. تعدادی از باغ‌های این دوره عبارتند از: باغ عفیف‌آباد و باغ دلگشا و باغ نارنجستان و باغ ارم و باغ منشی باشی و باغ سالاری و باغ ایلخانی و باغ خلیلی شیراز، باغ نشاط لار، باغ شاهزاده و باغ هرندی کرمان، باغ سردار محتشم رشت، باغ چهلستون بهشهر، باغ معین و باغ میرزا عباس بمی و باغ عبدالرحیم خان یزد، باغ گلستان و باغ لاله زار تهران. در یک قرن اخیر ، فرهنگ و معماری و باغ‌سازی ما به راه انحطاط افتاد و باغ‌های معاصر ایرانی، دستخوش بی هویتی و اغتشاش شد. در تهران باغ فرح‌آباد نمونه نزدیک و گویایی است از شروع انحطاط . اگر چه هنوز برخی از باغ‌های به جای مانده از گذار تاریخ، استوار و پابرجا هستند.

آشنایی با باغ‌های مشهور ایران

باغ‌های باصفا و درختزارها و جویبارها و چشمه‌سارها از دیرباز مورد دلبستــگی مـا ایرانی‌ها بوده و مردم این سرزمـین همواره به طبیعت و درخت و گل و سبزه عشق می‌ورزیدند و شهرهای تاریخی ایران نیز همواره پذیرای حضور باغ در اشکال گوناگون خود بوده‌اند، به طوری‌که نحوه حضور و ظهور باغ در شهر دارای ابعاد بسیار متفاوتی است و در هر کجا بسته به محیط، اقلیم و فرهنگ شکل خاصی را پذیرفته است.

از آنجا که گستره باغ ایرانی تنها به تک باغ‌ها خلاصه نمی‌شود و می‌توان ابعاد متفاوتی از حضور این پدیده را در زندگی خصوصی و جمعی ایرانیان بر شمرد و از آنجا که مقیاس باغ ایرانی از حیاط کوچکترین خانه‌ها تا مقیاس شهر، پایتخت‌هایی چون اصفهان عهد صفوی جلوه می‌نماید، از این رو جایگاه باغ در شهرهای ایرانی از اهمیت خاصی برخوردار است، چند نمونه از باغ‌های تاریخی و مشهور سرزمین‌مان ایران به شرح زیر هستند:

باغ ارم شیراز

باغ ارم شیراز به عنوان مکانی دیدنی و تفریحی مورد بازدید گردشگران قرار می‌گیرد. شیوه معماری عمارت باغ ارم که در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار بنا گردیده با ویژگی‌هایی که دارد همچون سایر بناهای همانند آن دوره پیروی از اسلوب معماری زندیه و صفویه است. موقعیت باغ ارم در شمال غربی شیراز در خیابان ارم قرار دارد. به طوری که از اسناد تاریخی بر می‌آید، این باغ تا سال ۱۳۲۵ ه.ش. در خارج شهر شیراز و در سمت شمال غربی آن واقع بوده و اطراف آن بیابان و رودخانه و سنگلاخ بوده است.

با گسترش شهر شیراز، به تدریج این باغ در داخل شهر و در شمال غرب آن قرار گرفت و هم‌ اکنون با گسترش بیشتر شهر شیراز به سمت غرب، این باغ در شمال شهر شیراز قرار گرفته است. باغ ارم از ضلع شمال غربی به بلوار دانشجو (خیابان آسیاب سه‌تایی)، از شمال شرقی به بلوار ارم و در رأس شمالی به میدان ارم محدود می‌گردد. این باغ در دامنه کوه آسیاب سه‌تایی قرار داشته و در حدود ۳-۲ کیلومتر تا کوه معروف بابا کوهی، در شهر شیراز فاصله دارد.

باغ جهان‌نمای شیراز

باغ جهان‌نما یکی از کهن‌ترین باغ‌های شیراز است و در نزدیکی آرامگاه حافظ که در دوران گذشته جزء صحرای جعفرآباد و مصلی بوده واقع شده است. در دوره سلسله آل مظفر و آل اینجو این باغ و دشت زیردست حوالی آن سرسبز و بسیار آباد بوده است. به دو دشت جعفرآباد و مصلی که همواره پوشیده از باغ‌های جان‌نواز و روح‌افزا بوده در اشعار حافظ شیرازی اشاره شده است و از صفا و سرسبزی آن سخن به میان آمده است.

باغ جهان‌نما در هنگام اقامت تیمور گورکانی در شیراز، همچون سایر باغ‌های نامدار آن دوره مورد توجه واقع شده به طوری که همانند آن باغ را در اطراف سمرقند هم احداث نموده و آن را جهان ‌نما نامیده بود. باغ جهان‌نمای شیراز در دوره صفویه نیز آباد و با اهمیت بوده است. موقعیت باغ جهان‌نما در ضلع شرقی خیابان حافظ (دروازه قرآن) بالاتر از میدان حافظیه در شهر شیراز واقع شده است.

باغ چهلستون اصفهان

شهر اصفهان به برکت وجود زاینده رود دارای باغ‌های متعدد و دشت‌های سرسبز بوده است. باغ شهر اصفهان از جمله باغ شهرهای ایران و نماینده تجربه‌ای کامل در رابطه با طراحی شهری از حدود ۴۰۰ سال پیش از آغاز سلطنت صفویان در اصفهان است و باغ چهلستون اصفهان، نمونه‌ای از یک باغ سلطنتی از دوره صفوی است. باغ چهلستون که بالغ بر ۶۷۰۰۰ متر مربع مساحت دارد، در دوره شاه عباس اول احداث شده و در وسط این باغ عمارت چهلستون قرار دارد. در زمان شاه عباس دوم در این بنا تغییرات کلی پدید آمد و تالار آینه و تالار هجده ستون و دو اتاق شمالی و جنوبی تالار آینه و ایوان های طرفین سرسرای پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با کلیه تزئینات نقاشی و آینه کاری و کاشی کاری دیوارها و سقف ها به آن افزوده شده است.

باغ چهلستون درون شهر اصفهان و در شرق خیابان چهار باغ پایین و جنوب خیابان سپه و غرب میدان نقش جهان واقع شده است. باغ در بستر شهر و در میان سایر باغ‌ها شکل گرفته و به گونه‌ای استقرار یافته بود که امکان دسترسی به آن از سایر باغ‌ها میسر بوده است. مجموعه‌ای از این باغ‌ها که در امتداد چهارباغ شکل گرفته بودند یکی از شالوده‌های اصفهان عصر صفوی را شکل می‌دادند و نقش باغ چهلستون از این جنبه ممتاز است که حلقه پیوند دهنده این شالوده و شالوده دیگر شهری یعنی مجموعه نقش جهان بوده است.

باغ چهلستون در بستر شهری خود با دیوارهایی از محیط پیرامون خود مجزا گشته و امروزه ارتباط آن با سایر عناصر شهری بسیار محدود گردیده و یا شاید بتوان گفت از بین رفته است. ارتباط میان عناصر عمده شهری (میدان نقش جهان و یا سایر بناهای عمومی تاریخی) هم از نظر عملکردی هم از نظر منظر شهری، درگذشته وجود داشته که ساختار شهری را به روشنی تعریف می‌نموده است. هم اکنون ارتباط میان میدان نقش جهان و باغ چهلستون دیگر وجود ندارد. درگذشته به کمک فضاهای کوچک سرپوشیده میانی، مانند ورودی‌ها و ملحقات این ارتباط وجود داشته است. باغ چهلستون در گذشته نه تنها در ساختار کلی شهر مفهوم روشنی داشته بلکه خود نیز از نمود و جلوه ویژه‌ای برخوردار بوده است.

باغ عفیف‌آباد (گلشن) شیراز

باغ گلشن یکی از باغ‌های قدیمی شیراز است. این باغ در دوره صفویه از باغ‌های آباد و مهم شیراز و محل نزول پادشاهان بوده است. یعقوب خان ذوالقدر حکمران فارس در زمان شاه عباس صفوی، در قسمتی از اراضی این باغ قلعه‌ای محکم ساخته و برای بنای این قلعه سنگ‌های گورستان جعفرآباد و مصلی را به کار برده است. پس از صفویه این قلعه ویـران شد و این باغ، سـال‌ها رونق و آبادانی خود را از دست داد. در سال ۱۸۶۳م (۱۲۸۴ ه.ق) میرزا علی محمد خان قوام‌الملک عمارت و باغ فعلی را احداث نمود. وی برای آبیاری درختان باغ کاریز لیمک را که در قصر قمشه بود خریداری کرد.

در آن دوره که معاصر حکومت قاجاریه است، باغ گلشن یکی از زیباترین باغ‌های شیراز به شمار می‌رفته است. دور این باغ حصاری از چینه گل کشیده و انواع درختان میوه به جز نارنج و خرمالو در آن کاشته بودند. همچنین خیابان‌هایی با ردیف درختان سرو و صنوبر و چنار و بید و عرعر و آبشارهای سنگی با آب جاری و دائمی در باغ احداث کرده بودند. در دو جانب آبشارها، گیاهان مرغ و چمن کاشته بودند. حوضی که در صحن عمارت این باغ بوده بازمانده سالیان ویرانی باغ است.

باغ شاهزاده ماهان کرمان

باغ شاهزاده ماهان کرمان یکی از نمونه باغ تخت‌های ایرانی است که از شرایط مساعد طبیعی ممتازترین بهره برداری را نموده است. باغ شاهزاده، ماهان در عصر قاجار در دوران یازده ساله فرمانفرمایی عبدالحمید میرزا ناصرالدوله (١٢٩٨ ه . ق تا ١٣٠٩ ه. ق) احداث گردید که با مرگ وی ساخت باغ ناتمام ماند. محل استقرار این باغ در نزدیکی مقبره شاه نعمت الله ولی در دامنه ارتفاعات جوپار است.

وجود خاک حاصلخیز، آفتاب لازم، وزش باد ملایم و نسیم و بالاخره دسترسی به آب (قنات تیگران) امکان ایجاد باغی در آن مقیاس را در گستره‌ای خشک و بی آب و علف، معجزه گونه فراهم ساخته است. باغ شاهزاده ماهان با وجود همه کیفیت‌های طبیعی و مصنوع خود به خاطر دگرگونی شرایط سیاسی و اجتماعی دوران برای مدت طولانی خارج از سکنه و متروک ماند و دچار آسیب‌های فراوانی گردید. خرابی‌های وارد شده، کلیه قسمت های باغ را شامل می‌گردید. ویرانی‌ها شامل بناهای اصلی و همچنین محوطه باغ بوده است. باغ‌سازی و عناصر شکل‌دهنده باغ نیز (مانند آبراهه‌ها، استخرها، پیاده ‌روها و بالأخره طبیعت گیاهی باغ، نظیر درختان، کرت‌ها و بسترهای گلکاری) از این گزند در امان نبوده‌اند.

باغ شاهزاده ماهان در فاصله ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر کرمان و در فاصله ۶ کیلومتری شهر ماهان در مسیر جاده کرمان، بم در نزدیکی ارتفاعات جوپار بنا گردیده است. این باغ در بستر کویر و در میان ارتفاعات جوپار و پلوار شکل گرفته است. کوههای پربرف جوپار منظر زیبایی در محور اصلی باغ ارائه می‌دهند که از ویژگی های خاص این منطقه است. ارتفاع این منطقه از سطح دریای آزاد ۱۸۵۰ متر است و با توجه به این که باغ شاهزاده در دامنه کوه جوپار قرار گرفته، از ارتفاع ۲۰۰۰ متر از سطح دریای آزاد برخوردار است.

باغ نیاوران (مجموعه فرهنگی- تاریخی) تهران

باغ نیاوران در شمالی‌ترین نقاط شهر تهران و در دامنه رشته کوه‌های البرز واقع شده، ارتفاع این منطقه نزدیک به ۱۸۰۰ متر از سطح دریا است. محوطه محصور این مجموعه حدود ۱۲ هکتار است و در مجموع از پوشش گیاهی و فضای سبز مناسبی برخوردار است. وجود اشجار و درختان کهنسال در این مجموعه نشان از قدمت و تاریخ چندین ده ساله آن است. بناهای این باغ متعلق به دوره های قاجار و پهلوی می‌باشد.

مجموعه فرهنگی، تاریخی نیاوران عرصه‌ای مشجر و محصور به شکل چند وجهی غیرمنتظمی به وسعت ۱۲۲۳۵۰ متر مربع حدوداً ۲/۱۲ هکتار می‌باشد که سه کاخ (صاحبقرانیه)، (احمدشاهی) و (نیاوران) همراه با تعداد متنابهی از بناها و فضاهای خدماتی، رفاهی را در میان دارد. از حیث موقعیت مکانی و سابقه استقرار، مجموعه را باید محدوده‌ای از توابع روستای قدیمی نیاوران محسوب نمود. روستای مذکور اگرچه همزمان با شکل‌گیری کاخ ییلاقی صاحبقرانیه در مقیاسی محدود رو به آبادانی گذاشت اما همچنان حتی در دوره حکومت پهلوی اول، واجد ساختارهای روستایی بود.

تنوع گونه‌های مختلف گیاهی از ویژگی‌های بارز باغ نیاوران محسوب می‌شود که عموماً شامل جمعیتی از گیاهان است که با شرایط محیطی منطقه از سال‌ها قبل سازگار بوده‌اند. تعدادی گونه‌های غیر بومی نیز در مجموعه موجود است که به تدریج با شرایط محیطی منطقه سازگاری یافته‌اند و زیبایی خاصی به مجموعه بخشیده‌اند و هم اینک منطقه نیاوران که هنوز بخش‌هایی از چهره اولیه خود را حفظ نموده است همراه با محدوده پیرامونی و مشخصاً مجموعه فرهنگی، تاریخی نیاوران، در محدوده ناحیه ۴ از منطقه ۱ شهرداری تهران قرار دارد.

باغ دولت آباد یزد

در یادگارهای یزد، نوشته ایرج افشار آمده است که مطالعه تواریخ قدیم یزد نشان می دهد که باغ‌های مهم و بزرگ و زیبا از قدیم‌ترین ایام در آنجا ساخته می‌شده و ذکر بسیاری از آنها در آن کتب موجود است. از جمله در تاریخ جدید یزد از سی باغ نام رفته است. ولی افسوس که اثری از هیچکدام از آنها اکنون برجای نیست.

باغ دولت آباد یزد از نمونه باغ‌های بزرگ ایران است که در سال ۱۱۶۰ هجری قمری در دوره زندیه بنا گردیده است. بادگیر مرتفع و زیبای آن با ارتفاع ۳۳ متر از سطح زمین بلندترین بادگیری است که تاکنون شناسایی شده است. این باغ بزرگ یکی از بنیادها و آبادانی‌های محمدتقی خان مشهور به خان بزرگ، سر سلسه خاندان خوانین یزد و مرد مقتدر آن عهد است. او ابتدا قناتی با نام دولت آباد ایجاد کرد و سپس از آب آن قنات باغ دولت آباد را به وجود آورد. قنات تاریخی عظیم و مهم دولت آباد دارای قدمتی بیش از دویست سال است که از احداث پنج رشته قنات تشکیل شده است.

یزد به دلیل موقعیت جغرافیایی و ارتباط خاصی که به دلیل واقع شدن در مرکز کشور داشته از روزگاران پیش همواره مورد توجه و دارای جایگاه ویژه‌ای بوده است. استان یزد با شرایط آب و هوایی بیابانی گرم و خشک و مقدار متوسط بارندگی سالانه بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیمتر، یکی از خشکترین استان‌های کشور به شمار می‌رود. اختلاف دمای شب و روز در این استان بین ۹/۱۱ تا ۷/۲۰ درجه سانتیگراد متغیر است.

باغ فین کاشان

شهر کاشان در حاشیه کویر در فاصله ۲۲۰ کیلومتری جنوب شهر تهران و ۸۶ کیلومتری جنوب شهر قم قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریای آزاد بین ۹۴۰ تا ۱۱۳۰ متر می‌باشد و فین قصبه ای است در بخش مرکزی شهرستان کاشان که دارای دو قسمت جداگانه فین بزرگ و فین کوچک است و بعضی آن را فینین نامند. فین در شش هزار گزی باختر کاشان قرار گرفته است و به واسطه کثرت اشجار و آب و هوای خوب یکی از تفرجگاه های اطراف کاشان است. آب آن از چشمه معروف سلیمانیه و سفیدآب تأمین می‌شود و طبق نوشته دونالد ویلبر در کتاب باغ های ایرانی و کوشک های آن: “وقتی مسافر به شهر تاریخی کاشان نزدیک می‌شود، می‌تواند در سمت راست جاده، باغ فین را با سروهای زیبایش مشاهده کند، با بازدید از این نقطه می‌توان گفت که مهمترین نقطه این شهر را دیده است.”

ناحیه فین یکی از تفرجگاه‌های اطراف کاشان است و می‌توان نسبت ناحیه فین به کاشان را مانند منطقه تجریش به تهران دانست. ناحیه‌ای که باغ فین در آن قرار گرفته ‌است، به نام فین کوچک معروف بوده و در جنوب غربی شهر کاشان قرار دارد. باغ تاریخی فین در منتهی‌الیه جنوب شرقی جاده فین (خیابان امیرکبیر) در شهر کاشان و در مجاورت مظهر چشمه تاریخی سلیمان قرار گرفته ‌است. در گذشته در ناحیه فین منظومه‌ای از باغ‌ها وجود داشته که باغ فین با اهمیت‌ترین و در حقیقت نگین آن منظومه بوده‌ است.

باغ ایرانی یکی از دستاوردهای مهم و منحصر به فرد فرهنگ ایرانی است که نه تنها در محدودۀ جغرافیایی ایران بلکه در سراسر فلات ایران گسترده و شناخته شده است . آنچه هویت این دستاورد را ارزشی یگانه می‌بخشد حضور آن در درازای تاریخ تمدن ایران زمین است. اگر معماری ایرانی عصاره و تبلور اندیشه ایرانی در مواجهه با فضای زیست انسانی است و اگر شهرهای تاریخی ما همواره رنگ خاک و طعم آب جاری در سرزمینمان را با خود دارند، دور از ذهن نیست اگر تصور کنیم که باغ‌های‌مان نیز گذشته از اندیشه‌های شکل‌گیری‌شان، دورنمایی از آرمان‌های انسان ایرانی‌اند؛ چه به آنگاه که با حفظ تقدیس، آب را چنان در باغ می‌گرداندند تا باغشان نیز نماد فکر و اندیشه و عناصر هستی بخششان گردد و چه به زمانی که بیش از همیشه باغ را تمثیلی از بهشت برین می دانستند و تمنای جاودانگی را در باغ تجربه می‌کردند.

مطلب بالا از منابع زیر گردآوری شده است:
http://www.newholidays.ir/print/11021
http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%BA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C
http://www.farhangiran.com/content/view/136/68/
http://www.bultannews.com/fa/news/46253/%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85