خرید کتاب در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران- شرق پارسی- بهار اصلانی

خرید کتاب در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران- شرق پارسی- بهار اصلانی

احمد کمالی نژاد، معاون دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران گفته است از میان مجموع ناشرانی که در ایران پروانه نشر دارند ۷ هزار و ۵۲۹ ناشر کتاب منتشر نمی کنند.

وزارت فرهنگ ایران که متولی اعطای مجوز نشر کتاب به ناشران است تا کنون ۱۱ هزار و ۵۱۳ پروانه نشر صادر کرده است. بر این اساس فقط سه هزار و ۹۸۴ ناشر در ایران به کار نشر می پردازند.

کمالی نژاد ناشر را کسی دانسته که بتواند دست کم یک عنوان کتاب تا بیش از ۵۰۰ عنوان در سال منتشر کند. در این میان بیشترین ناشران در تهران و به ترتیب در قم، خراسان رضوی، اصفهان هستند.

صنعت نشرایران با مشکلات بسیاری به خصوص در حوزه سیاست و اقتصاد رو به رو است. به طوری که افزایش قیمت کاغذ، حذف شدن سهمیه کاغذ دولتی، افزایش هزینه های چاپ، فرایند دیوانسالارانه و زمان گیر اخذ مجوز کتاب ها، سانسور و ممیزی مبهم و سلیقه ای، مدیریت و سیاستگذاری دولتی از یک سو و نگرانی از حذف کتاب از سبد کالای خانواده ها به سبب افزایش قیمت این کالا، مجموعه ای از مسائلی است که یک ناشر بطور روزانه با آن دست و پنجه نرم می کند.

محمد نبوی، ناشر، درباره اعلام تعداد ناشران فعال از سوی یکی از مسئولان وزارت ارشاد ایران به شرق پارسی گفت: «این تعداد واقعا وجود دارد. در طی سالهای گذشته عده ای به واسطه ارتباطات و رانتی که داشتند مجوز نشر گرفتند و توانستند یارانه ها و کاغذ حمایتی از ارشاد بگیرند. همچنین این عده کتابهایی را منتشر کردند که وزارت ارشاد آنها را در تعداد بسیاری خریداری می کرد لذا دریافت مجوز نشر به ناگهان در ایران افزایش یافت.»

وی افزود: «اغلب ناشرانی که فعال نیستند و باید طبق قانون مجوز آنها باطل شود در وضعیت فعلی قادر به کار نیستند چرا که از آن یارانه های آنچنانی خبری نیست و هم اینکه ارشاد دیگر کتاب نمی خرد. اکنون ناشرانی که فقط برای بازار نشر کتاب نشر می کنند فعال هستند و این افراد هم با مشکلات بسیاری رو به رو هستند که مهمترین آن گرانی کتاب و کاهش شدید تیراژ نشر است که این رقم به ۱۰۰ نسخه نیز رسیده است. نویسنده هایی که اسم و رسمی ندارند و اغلب جوان هستند برای انتشار کتاب خود باید با سرمایه خودشان کتاب را منتشر کنند که بسیاری از این افراد نیز قادر نیستند این سرمایه را فراهم کنند.»

همه این مشکلات در حالی است که پرکارترین ناشران در ایران امروز، بیشتر ناشران کتاب های آموزشی و عامه پسند و یا ناشران دولتی هستند. ده ناشر پرکار به گزارش مقامات وزارت ارشاد شامل مدرسان شریف، سمت، دانشگاه پیام نور، سوره مهر، بوستان کتاب قم، رهنما، جنگل، امیرکبیر، جاودانه و دفتر انتشارات اسلامی هستند.

مشکلات نشر کتاب اکنون به اندازه ای افزایش یافته که احمد تهوری مدیر روابط عمومی نشر ققنوس به شرق پارسی گفت: «سیاستگذاران و مدیران صنعت نشر در ایران علی رغم میل باطنی دست اندرکارانش، به دلایلی دولتی هستند. این دولتی بودن سیاستگذاری و سیاستمدارانی که در این حوزه دخالت می کنند موجب شده که نقش بخش خصوصی و اتحادیه ناشران که نمایندگی بخشی اعظمی از ناشران را بر عهده دارند کم رنگ و کم رنگ تر شود. بخش خصوصی و اتحادیه ناشران حضور دارند اما عملا در سیاستگذاری دخالتی ندارند. صنعت نشر ما چون دولتی است به گونه ای نیم بند باقی مانده است. به عنوان مثال نمایشگاه کتاب است که با اینکه اکثر شرکت کنندگانش از بخش خصوصی هستند اما با مدیریت و سیاستگذاری دولتی اداره می شود.»

در دوره احمدی نژاد لیست ناشرانی تهیه شده بود که آنها حق انتشار کتاب نداشتند اما با روی کار آمدن دولت روحانی این لیست حذف شد به طوری که علی جنتی، وزیر ارشاد ایران، اعلام کرده بود که در دولت پیشین، برخورد برخی از مدیران در حوزه فرهنگ امنیتی بوده یا از سوی دستگاه امنیتی دیکته می‌شده است.

اما با وجود افشای چنین برخوردهایی هنوز وضعیت نشر ایران با مشکلاتی رو به رو است که چند روز گذشته مجوز تجدید آثار رضا براهنی با مخالفت عده ای از اصول گرایان مواجه شد و در خبری دیگر نیز صحبت از انتشار کتاب جعلی زوال کلنل شد که این کتاب در بازار نشر ممنوعه ایران توزیع شده بود. رمان زوال کلنل اثر محمود دولت آبادی است که هنوز نتوانسته مجوز نشر بیابد.

رمان کلنل دولت‌آبادی با عنوان پارسی، زوال کلنل در بین سال های ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۴ نوشته شده است. آن سال ها در ایران؛ دو مشخصه تعیین کننده دارد. جنگ بین عراق و ایران و نیز سرکوب گروه های مختلف سیاسی مانند سازمان مجاهدین خلق و حزب توده و فداییان خلق و جبهه ملی و نهضت آزادی…فضای سرکوب وهراس و اضطراب.

دولت‌آبادی رمان کلنل را در آن سال ها برای اجازه چاپ به وزارت فرهنگ و ارشاد نمی‌فرستد. دولت‌آبادی رمان زوال کلنل را در بین سال های ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۴ نوشته است و آن را به تعبیر خودش در کشوی میزش گذاشته است؛ تا مجال تنفسی فراهم شود. تا کنون گشایشی شامل حال رمان کلنل نشده است و این رمان شش سال است که در انتظار چاپ مانده است.