تحلیل خبری: پیشنهاد عقب انداختن پایان کار ادلب در جست‌وجوی راه حل

موسکو: رائد جبر

نتایج نشست تهران باب میل کرملین نبود، نه تنها برای آنکه موفق نشد به تفاهمی برسد تا عملیات ادلب را به پیش ببرد، آن طور که مسکو آرزو داشت، بلکه مذاکرات نشست نشان داد محور آستانه بسیار شکننده است و آن را به ” ائتلاف مصلحتی” یا به گفته تحلیل‌گر روس “تجمع ناگزیرها” تبدیل کرد، هرچند رؤسای جمهوری تلاش کردند عکس آن را نشان دهند. این تحلیل‌گر می‌گوید” تغییرات اوضاع منطقه‌ای و جهانی و سیاست‌های واشنگتن در دو بخش روشن و سرگردانش، سه طرف را به سمتی می‌برد تا به حداقل ائتلاف چنگ بزنند”.

نشست سه‌گانه که برعکس دو نشست قبلی در سوچی و آنکارا بخش بزرگی از مذاکرات آن به صورت باز و علنی برگزار شد، نشان داد هر چه اوضاع سوریه به گردنه حساس‌ و سرنوشت‌ساز می‌رسد، اختلافات بین قطب‌های محور آستانه رو به افزایش و پیچدگی بیشتر می‌رود. مسئله‌ای که تا چندی پیش با اشاره و تلمیح و تأویل بروز می‌کرد، همانند گفته اخیر وزیر خارجه روسیه سرگئی لاوروف که سرانجام اعتراقف کرد، اهداف نهایی اطراف سه گانه در سوریه کاملا مطابق هم نیستند.

مسکو برای موفقیت این نشست حساب باز کرده بود تا سناریویی برای عملیات محدود کاستن از قدرت “جبهه النصره” نوشته شود تا مبادا بتواند به استان لاذقیه و پایگاه حمیمیم یورش ببرد. اطلاعاتی درز کرده از توافقاتی در دو سطح نظامی و سیاسی سخن می‌گوید که قرار بود بر میز مذاکرات طرح و تأیید شود. اساس این تفاهمات بر انجام عملیاتی محدود بنا شده که بر ایجاد کمربندی امنیتی از جسر الشغور به سمت شمال تا شهر لطامنه در جنوب ادلب کشیده می‌شود. بدون آنکه نظام وارد شهر شود و به آنکارا مأموریت داده می‌شود تلاش کند تا گروه “النصره” را از دیگر گروه‌های مسلح جدا کند، اما مذاکرات علنی رؤسا نشان داد که این تفاهم به سرانجام نرسیده است.

منابع روسی که پرونده را دنبال می‌کنند در گفت‌وگو با الشرق الاوسط خبر دادند، گره اصلی در درخواست آنکارا است. آنکار می‌خواهد نظام به هر گونه عملیات محدود احترام بگذارد. ترکیه هراس دارد مبادا این عملیات اشتهای نظام و ملیشیای تابع ایران را برای گسترش دایره عملیات باز کند. مسئله مهم دیگر برای آنکارا اینکه با پیشروی به سمت ادلب ممکن است سرنوشت دیگر مناطق هم برسرمیز مذاکره گذاشته شود که اکنون در اختیار آنکاراست. و این یعنی رئیس رجب طیب اردوغان برگه مهمش را برای تقویت موقعیتش در مذاکرات آینده درباره پایان دادن نهایی از دست می‌دهد.

مسئله اینجاست؛ چرا موسکو در دادن تضمین‌های لازم به آنکارا ناکام ماند؟ جواب به گفته منابع، اینکه روسیه عجله دارد عملیات نظامی سرنوشت سازی انجام دهد تا موقعیت خودش و دومتحدش ایران و نظام را در برابر چرخش احتمالی در سیاست امریکا درباره سوریه را تقویت کند اما در این شرایط نمی‌تواند سقف مطلوب عملیات را پایین بیاورد. البته این بدین معنی نیست که تاخیر عملیات ادلب برای مدتی کوتاه همه معادللات را به هم می‌ریزد و طرح‌های تسویه نهایی را از بین ببرد.

در حقیقت رئیس ولادمیرپوتین گفته بود،” درپاسخ به درخواست رئیس جمهوری ترکیه، از همه نیروها می‌خواهیم که اسلحه را برزمین بگذارند و آتش بس کنند”. این بدین معنی نیست که پوتین کاملا با درخواست اردوغان برای اعلام آتش بس موافقت کرده، این موضوع از بیانیه پایانی روشن می‌شود که هیچ اشاره‌ای به آتش بس ندارد. اما این نشان می‌دهد که موسکو تصمیم گرفته اندکی تامل کند تا شرایط عملیات نظامی خوب آماده شوند.

یک منبع نظامی دیروز دو فرض برای گام‌های بعدی پیش کشید؛ اول اینکه موسکو به سمت اعلام آتش بس محدود پیش برود همراه با باز کردن منافذی امن، همان اتفاقی که قبلا در مناطق دیگر سوریه اتفاق افتاد، با علم به اینکه این گام سود چندانی نخواهد داشت، اما برگه مهم آنکارا برای مخالفت با عملیات نظامی را از دستش می‌گیرد. چرا که طرف ترک موفق نشد مهلت جدیدی برای جدا کردن گروه‌های نظامی از همدیگر ازجمله نیروهای جبهه النصره به دست بیاورد چه رسد به اقناع گروه‌ها به زمین گذاشتن سلاح.

دوم ادامه آمادگی برای انجام عملیات و زیر نظر قراردادن تحرکات نیروهای مخالف به منظور انجام واکنش سریع در صورت بروز هرگونه عمل تحریک آمیز.

به موازات گفت‌وگوهای مستمر در باره ادلب، نتایج نشست نشان داد طرف‌های سه گانه هنوز قادر به پیش بردن گفت‌وگوهای پرونده به سمت نشانه‌های پایان نهایی سوریه نیستند.