ایام انتخابات که می شود، وعده های انتخاباتی رو به فزونی می گیرد و کاندیداها به تناسب میزان شناخت از جامعه و مطالبات عمومی اقشار مختلف برنامه اعلام می کند، شعار می دهند، قول کارهای به تعویق افتاده در دولتهای سابق می دهند، گذشته را نقد می کنند، خود را به این و آن وصل می کنند، و خلاصه از هیچ اقدامی برای پیروزی در عرصه ای که برغم فراوانی عرضه کاندیدا، فقط یک نفر پیروز صحنه خواهد بود، کوتاهی نمی کنند.
یکی از موضوعات مهم و مورد توجه در انتخابات، موضوع “زنان” است و با توجه به افزایش خواسته ها و تقاضاهای این قشر جامعه در سالهای گذشته، اکثر نامزدهای انتخابات نیز در چند دوره قبل بطور خاص به این موضوع اهتمام ویژه ورزیده اند، اگرچه در دوره فعلی تاکنون همه کاندیداها وجه مشترکشان دادن تزهای اقتصادی و شعارهایی حول و حوش بهبود وضعیت معیشتی مردم است و کمتر به موضوعاتی همچون مسئله زنان توجه کرده اند.
مناسبت هایی مانند روز زن در گذشته فرصت مغتنمی هم برای کاندیداها و ستاد آنها برای بیان مواضع و برنامه هایی حول این موضوع بود و هم برای فعالین زن که موضوعات و پیشنهادات و طرحهای خود را به گوش کاندیداها برسانند. با وجود برگزاری برخی مراسم با حضور کاندیدها و طرح میاحثی در این رابطه، همچنان مسئله زنان موضوعی مهجور و درحاشیه در این دوره انتخابات تا امروز بوده است.
از محسن رضایی که بگذریم که زودتر از بقیه وعده قرار دادن یک خانم به عنوان رییس بانک مرکزی به جای بهمنی را به مردم داد و البته در دوره قبلی هم گفته بود یک زن می تواند وزیر خارجه شود، تاکنون برخی کاندیداها هنوز هیچ اظهار نظری در این رابطه نداشته اند و بطور مشخص و دقیق دیدگاه خود را در رابطه با زنان اعلام نکرده اند، بعضی به بیان کلیاتی بسنده کرده اند و عده ای هم موکول به آینده نموده اند. یکی دو نفر هم البته ضمن انتقاد به سیاستهای موجود پیرامون زنان، به بیان دیگاهشان پرداخته اند.
به لحاظ اهمیت آشنایی با دیدگاه کاندیداهایی که فعلا اعلام آمادگی کرده اند و اظهار نظری ولو کوتاه در این رابطه داشته اند، مختصرا به این مقوله می پردازیم، تا در روزهای آینده با اعلام اسامی نهایی کاندیداها، دیدگاهها و برنامه ها روشنتر شود.
محمد باقر قالیباف، با حضور در مراسم روز زن و مادر، با بیان کلیاتی مبنی بر اهمیت نقش مادری، اشتغال زنان و امنیت اجتماعی اخلاقی برای آنان، گفت جامعه ای موفق است که به ظرفیت انسانی خود توجه کند و از زنان در همه ابعاد جامعه استفاده کند. زنان در همه عرصه های اجتماعی و اقتصادی و غیره حق شرکت دارند . البته او در ادامه و شاید به دلیل کارنامه غیرقابل دفاع شهرداری در رابطه با موضوع استفاده از توان زنان، با سلب مسئولیت از خود و احاله آن به فرهنگ حاکم، گفت:” فرهنگی وجود دارد که در حوزه مدیریت متاسفانه میدان را به زنان نداده ایم گرچه از زمانی که به شهرداری تهران آمدم بخشنامه ای را صادر کردم که ده درصد مدیریت به بانوان اختصاص داده شود ولی مقاومت مردان را در این زمینه می بینیم که باعث شده است این اتفاق به درستی واقع نشود .”
البته وقتی ایشان در شهرداری نتوانسته با این فرهنگ مقابله کند، قطعا در عرصه گسترده تر بعنوان رییس دولت هم قادر به انجام این مهم نخواهد بود.
محمدرضا عارف، کاندیدای اصلاح طلب هم بیش از بیان کلیات هیچ اظهار نظر روشنی در رابطه با موضوع زنان نداشته است. او با بیان اینکه نگاه من جنسیتی نیست، ضمن مخالفت با استفاده ابزاری از زنان و به کارگماری نمایشی آنان در پست‌های مختلف، می گوید:” زنان ایران پتانسیل‌های زیادی دارند تقریباً شصت درصد ظرفیت دانشگاهها در اختیار بانوان است اما از این ظرفیت استفاده نمی شود و عدم استفاده از ظرفیت‌های بالقوه زنان ظلم به کشور است. زنان باید در مناسبات سیاسی ـ اجتماعی کشور مشارکت جدی‌تر داشته باشند…در شعار زنان را تکریم می‌کنیم ولی در عمل تا رسیدن به مرحله احقاق حقوق زنان فاصله زیادی داریم… صلاحیت و اهلیت حرفه‌ای برای انتخاب کارگزاران اصالت دارد. خوشبختانه ثمره سی و چهار سال کارنامه انقلاب اسلامی در کمک به گسترش و ارتقاء توانمندی‌ها و نقش و جایگاه زنان باعث شده که در جامعه انبوهی از بانوان فرهیخته و کاربلد تربیت شوند. این سرمایه اجتماعی و ملی ارزشمندی است که به درستی می‌توان از آن استفاده کرد.”
عارف راهکار و برنامه مشخصی در این رابطه که چطور ازین تواناییها استفاده شود، نشان نمی دهد.
یحیی آل اسحاق به عنوان نامزد انتخاباتی حزب موتلفه هم با واگذاری مسایل مربوط به زنان به خودشان موافقست و با ابراز تاسف از اینکه «تا کنون در راستای مورد توجه قرار دادن نقش زنان در جامعه تلاش‌های لازم صورت نگرفته است»، می گوید: باید پرسید اساسا این طرز تفکر که خانمها نمی‌توانند مسائل مربوط به خود را دنبال کنند، چه آبشخور فکری دارد و چرا به نقش پنجاه درصد از افراد جامعه ما که پرورش دهنده نسل‌های ما هستند توجه نمی‌شود؟ او استفاده از ظرفیت بسیار بالای بانوان را در دولت آینده ضروری خوانده، می افزاید: بیش از پنجاه درصد جمعیت جامعه و فارغ التحصیلان کشور را زنان تشکیل می دهند که استفاده از این ظرفیت بالا از چالش های جدی آینده است. می توانیم بسیاری از مدیران را در مشاغل مدیریتی مانند بیمارستانهای زنان و آموزش و پرورش بکار گیریم.
وی با بیان اینکه «خانمها بهتر از مردان می‌توانند مسائل مربوط به خود را حل و مدیریت کنند» افزود: برای حفظ نشاط زنان می‌توان با رعایت حدود و ضوابط قدم برداشت و به زنان فرصت و میدان داد. نظام جمهوری اسلامی ایران باید به مسائل مربوط به زنان توجه ویژه داشته باشد.
به این ترتیب آل اسحاق صرفا موافق واگذاری محدود برخی مناصب مرتبط به زنان به آنان است و نگاهی کلان نسبت به واگذاری مسئولیت های فراجنسیتی به آنها مدنظرش نیست.
حسن روحانی، کاندیدای نزدیک به هاشمی رفسنجانی که برخی فرزندان هاشمی از جمله فاطمه در نشست های انتخاباتی او شرکت می کنند، و به نظر می رسد از نظرات مشورتی وی در رابطه با زنان نیز برخوردار است، در مراسم روز زن، با بیان اینکه زنان ما در طول تاریخ مظلوم بوده اند، سخنان خود را درباره اهمیت داشتن فرصت برابر از سوی زنان و مردان، انتقاد از مظلوم واقع شدن زنان، اجرای طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاهها و برای کتب درسی ، انتقاد از شیوه اجرای طرح امنیت اخلاقی و اجتماعی و اجرای احکام جزایی درباره دخترانی که به سن بلوغ می رسند، بر بازنگری در فقه اسلامی متناسب با شرایط روز از سوی علما تاکید نموده و در ادامه گفته در دولت آینده تلاش خواهم کرد که فرصت زنان و مردان برابر باشد. به این ترتیب در بین کاندیداهای مطرحی که تاکنون اعلام حضور کرده اند به نظر می رسد روحانی به برخی مسایل مهم مبتلابه جامعه زنان اشاره کرده است و وعده برابری بهره بری از مسئولیتها را بدانها داده است.
باقری لنکرانی کاندیدای جبهه پایداری هم تصریح کرده که اغلب کسانی که در زمینه زنان سخن گفته اند نگاه رضاخانی به این مسئله داشته اند و به فکر ساده کردن گفتمان هستند در حالی که بحث زنان و محوریت آنان در خانواده و جامعه مبتنی بر باورهای دینی است که به موقع در این مورد مفصل تر سخن خواهم گفت. البته بدلیل روشن نبودن اظهارات لنکرانی در مورد نگاه رضاخانی، باید منتظر نشست تا خود وی در آینده در این رابطه بیشتر سخن بگوید.
محمدرضا باهنر از جمله کاندیداهای جریان اصولگرا نیز در مصاحبه ای گفته به دو شاخه موی خانمها کار نداریم، به بیش از این دو شاخه هم کار نداریم. اما تا آنجا که هنجارشکنی صورت نگیرد. تفکیک جنسیتی در دانشگاهها اتفاقا عین ناهنجاری است.
پورمحمدی با نگاهی محدود به مسئله مشارکت زنان، با اشاره به میزان حضور زنان در انتخابات مجلس در سال ۸۶ که وی وزیر کشور بوده؛ می گوید “در همان سال مشارکت زنان چهل و نه و شش دهم درصد محاسبه شد. این آمار نشان می‌دهد که زنان جامعه ما به اندازه مردان حضور و مشارکت سیاسی دارند.” البته وی به جنبه های دیگر مشارکت زنان اشاره ای ندارد و گویا مشارکت سیاسی را صرفا محدود به حق رای دادن می داند، نه بیشتر. از پورمحمدی تاکنون اظهار نظر دیگری در رابطه با موضوع زنان، به جز نکته یاد شده، موجود نیست.
محمد سعیدی کیا، وزیر سابق مسکن و شهرسازی با اشاره به اینکه ما در تولید علم موفق بودیم اما در تولید معرفت خیر و تولید علم بدون تولید معرفت، نتیجه‌اش جامعه امروز ما است، می افزاید:” گشت ارشاد نباید دست پلیس باشد بلکه باید با آرامش و به زیبایی برای مردم امر به معروف کرد. حجاب باید باعث عفاف شود. حجابی که با زور به وجود آید به همراه خود عفاف ندارد.
سایر کاندیداها نیز یا تاکنون یا هیچ موضعی در رابطه با زنان نداشته اند یا بدلیل کلی گویی و تکرار مکررات، رسانه ها ترجیح داده اند، جنبه های دیگر اظهارات آنها در ابعاد سیاسی و اقتصادی، را پوشش دهند.
یکی از اقدامات مثبتی که در دوره قبلی انتخابات شکل گرفت، جلسات هم اندیشی و همفکری زنان با تفکرات مختلف اعم از اصلاح طلب ، اصولگرا، و سکولار برای تهیه و ارائه مطالبات زنان به کاندیداهای ریاست جمهوری با حضور فعالان و چهره های شاخص زنان بود. ائتلاف اسلامی بانوان و همگرایی زنان از جمله این تشکلها برای رسیدن به تجمیعی از خواسته ها بود. موضوعی که متاسفانه در دوره فعلی شکل نگرفته است.
البته در حرکتی محدود با حضور یکی از گرایشهای اصولگرایان، به دعوت تشکل غیر دولتی “جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی ایران ” و با همکاری نشریه الکترونیکی” دخت ایران ” ،روز یکشنبه ۸ اردیبهشت، اولین نشست بررسی مطالبات زنان از کاندیداهای ریاست جمهوری برگزار شد و ضمن تاکید بر لزوم سیاستگذاری های جدید ، با توجه به اهمیت نقش زن در همه حوزه ها اعم از اقتصادی ، اجتماعی، سیاسی ، شرکت کنندگان خواستار شدند تا “کاندیداها به منظور جلب آرای زنان که سهم بالایی در تعداد رای دهندگان دارند، به جای وعده دادن به تبیین جایگاه اجتماعی زنان بپردازند و در جهت تحقق آن تلاش کنند . آنها بر این باور بودند که وزیرشدن یک زن مشکل زنان را حل نمی کند . کاندیداها هم باید مثل مقام معظم رهبری باور داشته باشند که زنان و مسایل و مشکلات آنان از اولویت های درجه اول نظام جمهوری اسلامی ست.”
حال در یک ماه و نیم باقیمانده با ورود و نام نویسی نامزدهای انتخاباتی، باید در انتظار نشست و دید کاندیداها چه برنامه مشخصی برای زنان خواهند داشت و زنان چه خواسته های روشنی از کاندیداها طلب می کنند و بالاخره موضوع زنان از حاشیه به متن می رسد؟
